benim bildiğim (doktor değilim) kanser bazı hücrelerin büyümesi gerekenden çok fazla büyümesi ve büyümesi gereken yerden başka yerlerde de büyümesi (çoğalması) olarak geçiyor. bunu da bazı mutasyonlar sağlıyor.
sonuç olarak her insanda olan hücreler bunlar.
onlarca nedeni var.
mesela bir nedeni virüsler. kadınlarda hpv virüsünün bir türü rahim ağzı kanserlerinin en önemli sebebi.
yani sadece genetik değil çevresel etkenler de önemli. ilerleme hızı yanılmıyorsam hem kanserün türüne hem de kişinin hücre yenileme hızına bağlı. bu yüzden ergenlik ve ergenlik öncesi kanserlerde kurtulma şansı daha düşük oluyor.
Bunu belirleyen bircok faktor var ama genel olarak kanser mutasyon birikimi ile olur. Dolayisiyla o mutasyonlarin birikmesi icin belirli bir zaman gerekir. Bu zaman kisinin genetik gecmisine ve cevredeki kanserojen miktarina gore degisebilir. Eger kisinin ailesinde kanserle iliskili mutasyon bulunuyorsa ve bu mutasyonlar kisiye gecerse yeni mutasyonlarin birikimi ile kanserlesme daha kisa surede gorulebilir. Yahut, UV altinda uzun sure geciren calisanlarda da normal bir yasam bicimine gore daha fazla mutasyon birikeceginden daha kisa surede kanser gorulebilir. Ancak isin pek de bir matematigi yok. Belirli yolaklarin mutasyon birikimi ile durmasi gerekir ki kanserlesme olsun.
Daha once buradaki bir grup arkadasla whatsapp bilim grubunda bu konuda sohbet etmistik, birkac kere duyuruda da linkini paylasmistim. Basitce kanser mekanizmasini anolojilerle konusmustuk. Ilginizi cekerse okuyabilirsiniz: ezgimo.com
basitce: insan vucudundaki hucreler periyodik olarak ölürler ve yerine yenileri yapilir. bu kopyalama isleminin tarifi DNA da yazilidir.
etten kemikten oldugumuz icin bu kopyalama hic bir zaman kusursuz olmaz her zaman bir sonraki DNA da bazi hatalar olusur. onun kopyasinda yeni hatalar olusur vs. yaslandikca artik fotokopinin fotokopisinin fotokopisinin fotokopisi uzerinde calisiriz.
bir yerden sonra vucudun bir yerinde bir hucre tipinin DNA fotokopisi o kadar bozulmaya ugramistir ki yeni hucre uretiminin nerede nasil ne sekilde duracagina dair tarifler bozulmustur. bu tarifler bozulunca onune gecilemez bir hucre kopyalama ve yenisini uretme zinciri baslar. bu bozulma belli bir seviyeye kadar ok, vucudun bunun oldugunu anlayip bu kontrolsuz cogaltmayi durdurabilecek immun mekanizmalari var. Aslinda her gun, gencliginde bile, vucudunda bir kac hucre kanserli bir sekle burunur (yani her gun bir kac kere anlik kansere yakalanirsin teknik anlamda) ama bu cogalmayi vucut aninda durdurur.
Ama belli bir zamandan sonra bu bozunma o kadar tuhaf bir hale gelir ki ya vucudun algilama mekanizmalarini pas gecer ya da vucudun durduramayacagi bir boyutta kontrolsuz hucre cogalmasi olusmaya baslar. o zaman klinik anlamda kansere yakalanmis olursun.
yani aslinda olusmasi tek hucrenin bir anlik kopyalama hatasina bakar, ama vucudun engelleyemeyecegi boyutta bir kopyalama hatasina maruz kalinmasi yillar suren kopyalama hatalarinin sonucunda olur. baska bir deyisle tetiklenmesi bir anlik is ama o tetiklenmenin kansere donusmesi icin gerekli sartlar seneler icinde dogal yollarla olusur.
zaten bu sebepten, yeterince uzun yasarsan ve baska bir hastaliktan (kalp, veya diger seyler) eninde sonunda bir cesit kansere yakalanirsin cunku insan bedeni o kadar kere fotokopisi cekilmis hucrelerle hayatini bir yere kadar idare ettirebiliyor. o yuzden zaten yaslandikca ihtimal artiyor, fotokopiler iyice bozulmaya basliyor. kanser olan kisi sayisinin artmasi da zaten insan omrunun uzamasi ile alakali, insanlar artik ciddi ciddi kansere yakalanacak kadar uzun yasiyor diger sebeplerden olmeden once.
