[]
risk kediyi öldürürmüş
abidik bir başlık olduğunun farkındayım ama pek şık bir decision analysis kitabının bir iddiasına takılmış bulunmaktayım.
bu kitap der ki:
diyelim önünüzde iki alternatif var,
birinci alternatifi (a1) seçerseniz 89% ihtimalle 1,000,000$ kazanıyorsunuz, 10% ihtimalle 5,000,000$ alırken, 1% ihtimalle de beş kuruş kazanamıyorsunuz.
eğer ikinci alternatifi (a2) seçerseniz direk 1,000,000$ ı alıp olasılık hesabına girmeden ortamdan topuklayabiliyorsunuz.
şimdi kitabın yazarı amcam iddia ediyor ki insanların çoğu ikinci alternatifi tercih eder. sizce doğru mudur? siz hangisini yapardınız?
not: pek geyik ve havada bi soru görünse de non-emv -ortalama kazanç hesabını dışlama- durumunu inceleme bölümünde insanların çoğunun risk aversive -riskten kaçınan- olduğunu iddia eden bir örnek. 1%lik risk için 5 kat kazançtan kaçılması garip geldi.
not2: şahsi tercihim a1den yana, pilavdan dönenin kaşığına tüküreyim.
bu kitap der ki:
diyelim önünüzde iki alternatif var,
birinci alternatifi (a1) seçerseniz 89% ihtimalle 1,000,000$ kazanıyorsunuz, 10% ihtimalle 5,000,000$ alırken, 1% ihtimalle de beş kuruş kazanamıyorsunuz.
eğer ikinci alternatifi (a2) seçerseniz direk 1,000,000$ ı alıp olasılık hesabına girmeden ortamdan topuklayabiliyorsunuz.
şimdi kitabın yazarı amcam iddia ediyor ki insanların çoğu ikinci alternatifi tercih eder. sizce doğru mudur? siz hangisini yapardınız?
not: pek geyik ve havada bi soru görünse de non-emv -ortalama kazanç hesabını dışlama- durumunu inceleme bölümünde insanların çoğunun risk aversive -riskten kaçınan- olduğunu iddia eden bir örnek. 1%lik risk için 5 kat kazançtan kaçılması garip geldi.
not2: şahsi tercihim a1den yana, pilavdan dönenin kaşığına tüküreyim.
Rakam kaybetmeye değer bir rakam olsaydı çoğunluk A1'i seçerdi sanırım ama miktar büyüdükçe kayıp artacağı için garantiye yönelinmesi normal gibi.
- crown
(07.11.07 18:43:24)
Direk a1 dedim. %1 yüzünden kaçmam. Ha %30 olur 40 olurdu, o zaman düşünürüm. Ama şu şartlarda direk a1.
- 3200 (07.11.07 19:13:14)
Böyle bir seçeneğin karşımıza gerçekten geldiği zamanki ve gelmediği zamanki düşüncelerimiz tamamen farklı olabilir. Riske girmenin de bir olasılığını çıkartabilirz böylece. Ama böyle bir para değeri için riske girmeye değmez, şans faktörü konusunda görüşmek dileğiyle...
- ermanen (07.11.07 19:35:24)
a2'yi alır ortamdan uzaklaşırım ne gircem riske falan %1 de olsa nolur nolmaz.
- sourlemonade (07.11.07 19:48:01)
değil bu şartlarda, birisi bana 99% ihtimalle 5 milyon dolar vericem deseydi bile, ben gene 2.şıkkı tercih ederdim.
şanssız adamım vesselam.
şanssız adamım vesselam.
- pispinti (07.11.07 20:20:33)
acun'un yarışmasını izleyip analiz yapın derim. ben de $1m alır ortamlara akardım. ha param bok gibi olur o zaman bu riski alırdım ne derler para parayı çeker.
(bkz: var mısın yok musun)
(bkz: var mısın yok musun)
- kimlanbu (07.11.07 21:27:45)
başlığını hatırlayamadım ama bu bana şu kapılı yarışma hikayesini hatırlattı, oradaki muhabbetten hareket edilirse a2 daha alınası. Tam hatırlayamadım ama olayı şuna getiyorlardı; a1'de kazanma olasılığımız 1/2'dir, çünkü ya kazanır ödül alırız ya da kaybeder alamayız. ama a2'de kazanma ihtimali diye bir şey yok ödül bizim bu mantıkla hareket edenler de doğal olarak a2'yi seçecektir. tabii bir de ortadaki para önemli, bir minyon dolar az para değil. eğer a1'in seçilmesini istiyorsak küçük ödül ile büyük ödülün farkını arttırmak gerek.
(bkz: nafi)
(bkz: nafi)
- late viper (07.11.07 21:31:33)
ayrıca şöyle bir şey var ödüller 10 milyar tl, 100 milyar tl, hava şeklinde olsaydı şansımı denerdim. burada risk/kazançtan daha fazla parametre işin içinde. yarışmacının içinde bulunduğu ekonomik durum en büyük etken.
- kimlanbu (07.11.07 21:31:49)
sözlük yazarlarının çoğunun bu rakamlarla rahat rahat riske girecek parası olmadığını düşünerek yazdım. ha var 100 milyon dolarınız diyelim o zaman siz de kendinize uygun bir rakamla deneyin :)
sorudaki rakamları değiştirmeyi düşünmedim zaten yeterince büyük ve biz de bu rakamlar karşısında yeterince fakiriz.
sorudaki rakamları değiştirmeyi düşünmedim zaten yeterince büyük ve biz de bu rakamlar karşısında yeterince fakiriz.
- jesters cap (07.11.07 21:38:25)
işte 1 milyon dolar yeterince büyük olduğu için kimse %1lik de olsa riske girmek istemiyor sanırım..
- pispinti (07.11.07 21:52:53)
konfüçüs ne demiş, matematik matematik matematik. biraz olasılık bilgisi olan herkes şansını kullanmayı deneyecektir. neden mi? bakınız: expected value
bu deneyi birden fazla defa yaptığımızda kazanacağımız para bizim neyi seçeceğimizi belirleyecektir. buna göre oranları ağırlıklarıyla çarpıp 100 e böldüğümüzde bu en olası sayıya ulaşacağız. yani:
89*1.000.000 = 89.000.000
10*5.000.000 = 50.000.000
1*0 = 0
_____________+-----------
=139.000.000
bu sayıyı yüze bölersek, 139.000.000/100 =1.390.000 ü bulacağız.
diğer bir deyişle, birçok kez bu oyunu oynarsak bizim ortalama kazanacağımız para 1.390.000$ oluyor. bu durumda 1.000.000$ ı seçmek akıl karı değildir. araştırmana bunu yazacaksan telif hakkı olarak bir yemek isterim, heeeeeee!!!
bu deneyi birden fazla defa yaptığımızda kazanacağımız para bizim neyi seçeceğimizi belirleyecektir. buna göre oranları ağırlıklarıyla çarpıp 100 e böldüğümüzde bu en olası sayıya ulaşacağız. yani:
89*1.000.000 = 89.000.000
10*5.000.000 = 50.000.000
1*0 = 0
_____________+-----------
=139.000.000
bu sayıyı yüze bölersek, 139.000.000/100 =1.390.000 ü bulacağız.
diğer bir deyişle, birçok kez bu oyunu oynarsak bizim ortalama kazanacağımız para 1.390.000$ oluyor. bu durumda 1.000.000$ ı seçmek akıl karı değildir. araştırmana bunu yazacaksan telif hakkı olarak bir yemek isterim, heeeeeee!!!
- comptrol (07.11.07 22:12:51)
alakalı olaraktan hiçbir aşk 100 milyon dolar etmez başlığını inceleyebilirsiniz. ruh halleri yaklaşık olarak aynı :)
- kimlanbu (07.11.07 22:15:40)
soruyu yanlış okumuşum, önceki yazdıklarım hükümsüzdür. şansımı denerim, eğer %1 ihtimal de gerçekleşirse gider kendimi atarım bi yerden aşağı.
ama matematiği geçersek şöyle de bir şey var "bir isin ters gitme ihtimali varsa ters gider"
ama matematiği geçersek şöyle de bir şey var "bir isin ters gitme ihtimali varsa ters gider"
- kimlanbu (07.11.07 22:21:55)
@comptrol
ne yazık ki bu konu "non-emv"ers başlığında inceleniyor :) yani no-expected monetary value. deneyin tekrarlanma durumu yok bir seferlik teklif. bu soru da özel bir anektod olarak geçiyor "a criticism of the behavioural assumptions" diye.
yöntem çok acayip, adam da acayip. kitabında bazı bölümlere not düşmüş "bu kısma kadar anlamadıysanız bu bölümü atlayıp geçin, bunlar için uğraştığınıza değmez". beş sayfa daha geçince "buraya kadar geldiniz bir daha uyarıyorum bu kısımlar öyle önemli şeyler değil kafanız basmıyorsa buralara bakmayın" diye.
ben yine de 1%lik risk yüzünden a2yi seçenleri anlayamayacağım :)
ne yazık ki bu konu "non-emv"ers başlığında inceleniyor :) yani no-expected monetary value. deneyin tekrarlanma durumu yok bir seferlik teklif. bu soru da özel bir anektod olarak geçiyor "a criticism of the behavioural assumptions" diye.
yöntem çok acayip, adam da acayip. kitabında bazı bölümlere not düşmüş "bu kısma kadar anlamadıysanız bu bölümü atlayıp geçin, bunlar için uğraştığınıza değmez". beş sayfa daha geçince "buraya kadar geldiniz bir daha uyarıyorum bu kısımlar öyle önemli şeyler değil kafanız basmıyorsa buralara bakmayın" diye.
ben yine de 1%lik risk yüzünden a2yi seçenleri anlayamayacağım :)
- jesters cap (07.11.07 22:33:07)
hemen her hafta 14000000 da bir ihtimal içeren sayısal loto'da biri büyük ikramiyeyi kazanıyor değil mi? 14 milyonda bir olan bir olasılık her hafta bir kişiye vuruyor. bu soruda da 100 de bir ihtimalin vurması yani ellerimiz boş dönmemiz aslında hiç de küçük bir olasılık değil gibi geliyor. ben de a1'i seçerdim. zaten yapı olarak öyle hırslı, her şeyin en fazlasını elde etmeye çalışan biri de değilim. ver sen 1 milyon dolarımı gideyim dayalı döşeli bir ev, bir araba, bir tekne, gerisi de bankaya.. oohh mis :)
- oldtimer (08.11.07 09:54:49)
şartlar ağırlaştırılsa risk alınırdı ama a2 alternatifi babalar gibi %100 1 milyon dolar verdiğine göre risk almaya gerek yok, binde 1 dahi olsa.. ben de a2 derdim.
- nihilanth (08.11.07 10:06:51)
mevzubahis 1,000,000$ ise, kalanı teferruattır, direk a2, 1,000,000$ dolarım olduktan sonra %1 le mi uğraşıcam, mümkün değil.
- crimson king (08.11.07 14:06:30)
yapılacak bir hesaplamayla, %50 ihtimalle 2,780,000$ dolar veya %50 ihtimalle hiç para alamama arasında yapılacak seçimle aynı şansa sahip olduğu görülür. kesin bir lira mı yoksa %50 ihtimalle 2,78 lira mı diye sorsalar cevabım kesin bir lira olurdu. yani a2.
- isttrab (08.11.07 14:42:19)
1
