Yerin periyodunun yapilacak binanin(tek kat-cok kat-kopru) periyodundan kucuk buyuk ve esit olmasi durumlarindaki guvenlik durumunu nasil aciklariz?
Benim bildigim esit olunca depremdeki hasar daha cok oluyor. Ama buyuk ya da kucuk durumlarda da bir sorun cikmaz diye dusundum. Tabi benimki sadece tahmin , gercekte nasil olur acaba?
yer periodu derken deprem periodu oldugunu varsayiyorum.
1) normalde depremler binanin her frekansini uyarir (ama bazi frekanslari da daha cok uyarmasi muhtemeldir).
2)Fakat bina yaparken bir depremin hangi frekansta daha etkili olacagi onceden bilinmez. Cunku cesit cesit deprem var, cesit cesit zemin hareketi var, toprak cesidi var.
3) o yuzden de, o bolgede etkili olacak depremlerin frekans araliklari hesaplanir. bina da buna gore dizayn edilir.
4) Yer hareketlerinde ilave olarak, binalar ruzgar, deniz dalgasi arabalarin gecisi ve yayalarin yurumesi sebebi ile sallanabilir. Eger bu tur dis etkenlerin frekansi bina periyodu ile ortusurse, baska bir deyisle, binaya giren enerji bina tarafindan en kolay sekilde hareket enerjisine donusturulurse, cilgin salinimlar gorulur.
5) her malzemenin dayanabilecegi maksimum bir kuvvet ve deflasman siniri var. cogu zaman da bu sinira gelmeden yuksek dorecede zarar gorur zaten.
cilgin salinimlarda bu zararlar gorulur.
6) iki periyod ortusmesse de, bina giris enerjisini daha cabuk sonumler. Bagzi akilli enerji sonumleme cihazi bu mantik uzerine calisir. Binaya sonumleme uygulayarak dominant period degistrilir. Bagzisi da karsi kuvvet uygulamaya calisir olusan salinima karsi. Bu durumda period ayni kalir, ama daha az salinim gerceklesir.
7) bu kadar alakasiz bilgiden sonra: sagi ya da solu cok farketmemesi lazim. Fakat soyle bir durum var: Bir binanin birden fazla dominant periyodu olabilir. Genelde ilk period dominant period olur. Sonraki periyodlar da yanci. Ama dedim ya, deprem her frekansta binaya enerji verir (esit olmasina gerek yok). Bu yanci modlar da binanin cilgin salinimina sebep olabilir uyarildiklarinda.
Sonuc olarak cok fazla sagina veya cok fazla soluna dusmedigi surece, azalma gorunur. Yuksek ihtimalle de esittir.
...alin teri...
cok etken var etki eden. yirtik fotonun dedigi gibi birden fazla periyot dominant olabilir, bina dikdörtgen seklinde ve simetrikse ilk periyod isini görür ama yamuk yumuk falansa diger periyodlara da bakman lazim.
deprem yönetmeligindeki spektruma bakabilirsin, tb ve tc degerleri arasinda plato denen bi bölüm var, diyelim tb 0.25, tc 0.5 saniye olsun, binanin ana salinim periyodu bu araliktaysa en büyük deprem kuvvetleri burda olusur. 0.25'ten önce ve 0.5'den sonra daha düsük olur deprem etkisi.
yani yüksek katli bir binanin salinimi uzun süreceginden katlardaki ivme daha düsük olur.
anlatabilmisimdir umarim, mesaj atabilirsin sorun varsa.
bu arada gaza gelip cok uzun yazmisim. mesajina attigim cevabi buraya da ekliyorum hem kendim icin kenarda dursun, hem de isine yarayan olursa diye.
verdigin örnekler suydu
0.2 saniye tek katli bina
1.5 saniye cok katli bina
4.5 saniye köprü
i58.tinypic.com 
yazarak anlatmasi karisik olur diye cizdim onu yolluyorum:
i58.tinypic.com
siyahla cizdigim yönetmelikteki spektrum, senin verdigin degere göre ta=0.20 dedim, o da z4 zemini yapiyor. ama diger zemin tiplerini de alsan farketmez, verdigin tek katli bina periyodu her türlü platonun üzerine denk geliyor.
deprem konusunda alt yapin var mi bilmiyorum o yüzden basit sekilde yazacagim.
simdi söyle oluyor yolladigim cizime göre; deprem basladiktan sonra 0.2 saniye sonra ivme cosuyor, ta ki 0.9'a kadar. zemin hareketini anlamis olduk yani.
simdi gelelim binamiza. 0.2 saniyelik tek katli binayi alalim. tek bir periyod verdigin icin en yüksek kütle katilimi orda diye kabul ediyoruz.
burda bi ek parantez aciyorum. türk yönetmeligini bilmiyorum ama uluslararasi yönetmeliklerde genelde yüzde 90 kütle katilim sarti aranir toplamda. kütle katilimi da su demek. diyelim binanin tüm elemanlarinin agirligi toplamda 1000 ton. senin hesaba kattigin periyodlarin kütle katilimi 900 ton olmak zorunda toplamda. eger bina düzenliyse, duvarlar simetrik dagitildiysa bunu 1-2 periyodla yakalarsin. yok yamuk yumuksa yüzde 90'i bulana kadar periyodlari hesaba katman lazim.
simdi senin verdigin sayilara dönüyorum. sana verilen tek bir periyod oldugu icin katilimin hayvani oldugunu farzediyoruz. yani ilk örnekte deprem basladiktan 0.2 saniye sonra zemin ivmesi cosmus oluyor. yani binanin dogal titresim periyoduyla zemininki cakistigi icin ivme maksimum oluyor fotografta gördügün gibi. eger baskin mod gec gelseydi bu kadar tehlike olmayacakti.
ikinci örnekte 1.5 saniye imis periyod. yani platoyu geciyosun, ivme azalmaya basliyor.
son örnek de ayni sekilde.
burda ilginc olan ilk 2 örnegin ikisi de bina olmasina ragmen davranislarinin farkli olmasi. spektruma bakip söyle bi cikarimda bulunabilirsin.
4 tane zemin tipi var yönetmelikte. 4. zemin en yumusak olan, yani ta ve tb arasinda hayvan gibi mesafe var. cizdigim sekilde ta 0.2 tb 0.9 saniye. eger zemin kaya tarzi olsaydi tb daha düsük olcakti, 0.3 saniye. bu bilgiyi cebe koyalim.
senin verdigin 1.5 saniyeyi simdilik es gecip 0.6 saniyelik bi yapi düsünelim.
simdi, kaya zeminde ta tb 0.10 ve 0.30. boktan zeminde ta tb 0.2 ve 0.9
ve dedigim gibi ta ve tb arasi ivmen en maksimum bölgede.
sen simdi 0.6 saniyelik yüksek katli binayi kaya zeminde yaparsan ne olur? platonun disinda oldugun icin ivme azalmis olur nispeten. boktan zemine yaparsan nolur? hala daha platoda oldugun icin bina boka sarar. o yüzden kötü zeminde yüksek kat sakat.
ah cok uzattim bitince farkettim.