ekte grafik var, AB'nin turkiyenin ithalat ve ihracatindaki yuzdesini gosteriyor. sadece 2004 ve 2007 genislemesinden olabilir mi? bence olamaz.bizim ithalat ve ihracat mi baska tarafa kaydi? halbuki ilk 20 ithalat ve ihracatta hep buyuk AB ekonomileri dolu.
nasil bir yorum getirilebilir?
ihracatta 2008 ile birlikte bir dusme var, ithalatta ise 2001 (ekonomik kriz sebebiyle degildir sadece cunku o trendde takili kalmis sonraki yillarda da)
ornegin ithalatta bir yerden sonra enerji falan pahalandi da ondan mi pay gorece dustu?
bence bu durumdaki en büyük etken ab'nin imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları. biraz açayım:
türkiye ile ab'nin ticari ilişkileri gümrük birliği üzerinden ilerliyor. gümrük birliği, tarife dışı engeller, vergi, kota gibi ticari engelleri ortadan kaldırdığı gibi 3. ülkere aynı tarifeleri uygulamayı gerektiriyor. yani ab 3. ülkelerle ilişkisini nasıl devam ettirirse türkiye için de geçerli oluyor.
örneğin, ab, kazakistan'a x ürününde y tarifesi koyuyorsa, türkiye de y tarifesi koymak zorunda. bu da ab'nin tekelinde gümrük birliği anlaşması içeriği sebebiyle.
ortak tarifelerin dışında, ab'nin sta imzaladığı 3. ülkeler gümrük birliği'nin getirdiği hak ve imtiyazlardan yararlanmakla birlikte türkiye bu 3. ülkere karşı aynı haklardan yararlanamıyor. bu şu demek: ab ve meksika sta imzaladı. meksika, türkiye'ye mallarını vergisiz sokabiliyor. ama türkiye mallarını meksika'ya vergisiz sokamıyor. bu da ticari açığı artırıyor. bunun sebebi tamamen gümrük birliği'nin içeriği. revize edilmesi şart.
geçenlerde bizim bakan zeybekçi "gümrük birliği'nden çıkarız" dedi ve olay oldu. ekşi'de adamı eleştirdiler bir ton. bu açıklamanın sebebi de şu: ab ve amerika sta imzalamak üzere ve türkiye anlaşma dışında kalıyor yine. bizim en büyük ticari ortaklarımızdan biri abd. -abd için aynı şey geçerli değil, türkiye abd'nin en büyük 32. ticari ortağı mı ne, bayağı aşağıda yani- şimdi ab ve abd anlaşmayı imzalarsa abd malları türkiye'ye vergisiz girecek. türkiye ise aynı haktan yararlanamayacak. eğer bu olursa türkiye'nin gsmh'si bile düşecek. cari açığın ne derece büyüyeceğini tahmin etmek bile zor. meksika, cezayir, güney afrika gibi ülkelerle de sta imzaladı ab, ancak hiçbiri amerika kadar önemli değil türkiye için.
bununla birlikte artık dünya ticaretinde yeni pazarlar açıldı. bu grafik sadece ab ve türkiye için geçerli değil. artık hindistan, çin, brezilya gibi ülkeler çok öne fırladı. yatırım ve ticaret oralara kaydı. bu hem türkiye hem de ab için aynı. her iki taraf da ithalat ve ihracatını yeni pazarlara kaydırdı. bizim için ortadoğu ve afrika da çok ciddi artış sağlıyor.
ab sta'lara devam edip türkiye'yi dışarıda bıraktığı sürece ve dünya pazarındaki kayma devam ettiği sürece bu düşüş devam edecektir. muhtemelen gümrük birliği'nin son bulmasıyla ab rüyası da biter türkiye için.
gumruk birliginin turkiyenin dis ticaretine etkisine bakan ekonometrik bir tez yaziyorum, o nedenle sormustum.
dediklerini bir arastiricam.
