doğmamış bir çocuk var. annesinin etrafında 2-3 kişi daha var ve bunlar HİÇ konuşmuyor. ortamda müzik veya konuşan başka insanlar da yok. sözlü iletişimin hiçbir türü uğramamış bu insanlara. yalnız şöyle bir detay var: bunlar konuşmayı biliyor. öğrenmişler.
birlikte yaşayan bu insanlar aynı zamanda, sol kollarını el de dahil olmak üzere hiçbir şekilde kullanmıyorlar. zaten 3-4 kişi oldukları için, iki kolu da gerektiren işleri birlikte yapıyorlar. sol kolları öyle sallanıyor, hiçbir iş yapmıyor.
çocuk bu ortamda doğuyor ve bu insanlarla 3-4 yıl geçiriyor. güneş ışığı görüyor, yemeğini mamasını yiyor ama hiçbir şekilde sözlü iletişim yok. tek bir kelime duymuyor velet.
şimdi sorularım şöyle... bu çocuk 5 yaşına geldiğinde,
1) "Skerim sizin yapacağınız işi" diyerek, sol elini ve kolunu kullanır mı? Cevap evetse; 2 ay yürüyemeyen bir insan, daha sonra yürümek için aylarca tedavi görmek zorunda kalabilirken, bu hain evlat neden hiç görmediği bir şeyi yapıyor?
2) Sözlü olarak iletişim kurma kabiliyetine sahip olur mu? İçgüdüsel olarak, konuşmayı bilmese dahi, ağzıyla saçmasapan sesler çıkararak kendini duyurma eğiliminde olur mu, yoksa çevresindeki insanları mı örnek alır tamamen? Örneğin, çocuk "hmm, bunlar kağıda bir şey yazıyor ve sonra ona göre hareket ediyor. dur lan ben de yaziyim!" diyerek yazılı iletişime mi yönelir? Gerçi yönelse ne olacak, sözlü iletişim olmadığı için yazmayı da öğrenemeyecek garibim.
3) 5 yaşına kadar böyle yaşayan bir çocuk, çevresindeki insanlar konuşmaya ve sol ellerini/kollarını tekrar kullanmaya başladığında ciddi bir psikolojik travma yaşar mı? Düşünceleri, kafa yapısı ne şekilde gelişir/gelişmiştir? Ya da bu velet, hiçbir şey olmamış da sadece 5 sene gecikmiş gibi, etrafında gördükleri yavaş yavaş öğrenerek konuşmaya başlar mı?
4) İnsanlar üzerinde böyle bir deney gerçekleştirilmesi, Birim 731 gibi insanlık ayıpları dışında imkansız olsa gerek. E hayvanlara da yapılmaz bu. Soruların cevabını nasıl öğreniyoruz?
5) Bununla bağlantılı olarak... Bir insanın edindiği temel kabiliyeti yıllar boyunca kullanmadan yaşaması pek imkan dahilinde bir olay değil. Ama tut ki ben milyarderim ve gerçekten çok merak ettim etkileri. Bu soruların cevaplarını verecek, alternatif deneyler neler olabilir? Yani 3. sorunun cevabını, insanları biçmeden, alternatif herhangi bir deneyle alabilir miyim?
***
"sen niye soruyon bunu, bilek de ona göre cevaplayak" derseniz, sadece meraktan. son günlerde sık dinlediğim bir şarkı var, orada da "her şeyden koparılmış, birinin kontrolüne verilmiş küçük çocuk" ya da ona benzer bir şeyden bahsediliyor. daha doğrusu benim aklıma gelen bu. ondan kaynaklı sanırım, sabah bir anda çat çat çat diye böyle 5 soru düşüverdi aklıma.
sorularda çok fazla eksik, mantık dışı, hatalı şey olabilir. bunları da paylaşın lütfen. yani "şöyle demişsin de, şöyle olursa zaten şu olmaz" deyin. alternatif soru da üretebilirsiniz hatta.
bi buldurun be.
hic yuruyen insan gormemis bebek kendi kendine yurumeye baslayabilir. o halde sol elini de kullanabilir, tabii tabu haline gelmemisse beyninde.
dillerin olusumu abuk gudik sesler cikartilarak basladigina gore sesli iletisim kurmaya da calisabilir. gulmek, aglamak, korktugunda bagirmak icten gelen seyler sanirim, o yuzden bunlar da bir iletisim araci sayilir, sonuc olarak sesli iletisim var.
5 yasinda baska ulkeye gidip yeni dil ogrenen her cocuk kadar travma yasar. yeni bir iletisim sekline uymaya calisir.
sorularin cevabini kafamizda bildigimiz seyleri birlestirerek bulabiliriz. etik deneyler yapip benzetme yapabiliriz.
dilsiz bir ailenin cocuklarinin diger cocuklara gore nasil davrandigini vs arastirarak ve sonuclardan "daha extrem durumda ne olur" diye sonuc cikarmaya calisarak.
Bununla ilgili bir belgesel var. Belgeselin adını hatırlayamadım ama örnek vakalardan birini buldum. Şuradan okuyabilirsiniz. en.wikipedia.org(feral_child) Genie örneğinde çocuk bebeklikten 10. yaşlarına kadar bir odaya kapatılmış. Özetle çevreyle ve diğer insanlarla etkileşmeyen çocuklar ileride ne kadar eğitilirlerse eğitilsinler belli bir kapasitenin üstüne çıkamıyorlar hatta çoğunlukla konuşmayı bile sökemiyorlar. Bunun nedeni ise insan beyninin bağlantıları bebekken kurması. Sizin örneğiniz çok daha sürreal ama bu örneklerden çıkarım yapabilirsiniz.
Link duyuruda hata veriyor. wiki/ dan sonra şunu ekleyin. Genie_(feral_child)
duyuruyu report ettim, adam gibi seyler sorun surda kabusumuz olacak bunlar :@
1 kolunu kullanir.
Tutupda piyano virtiyozlugu yapacak degil tabi, kiçini basini kasir.
Kas var orda. Birinden gordugun icin degil , o kasi calistirabildigin icin kol hareket kazaniyor.
2 ay yurumeyen kas kaybediyor, gucunu toplamak icin tedavi oluyor.
2.ses teli var, ses cikarir. Hayvan gibi mesela. Ama o ses bir iletisim araci degilse konusma gelismez.
Bebek once agliyor, o aglayinca anne baba acil durum ilan ediyor, bebegin istedigi oluyor. O zaman bebek cikarttigi sesleri hafizaya atiyor. Su sesi cikarinca sunu yaptilar diye, bir muddet sonra o sesleri dogru sekilde duya duya konusma gelisiyor.
3. Sol kol kismini gecersek, dil bilmeyen insan gibi olur.
Fransiz bi cocuk seviyodum, sevemedim . Siritismaktan baska iletisim kuramadik :) sonra agladi. Budur yani aglar. Susar. Alisir. Sonra ogrenmeye baslar. Tam taklit cagi zaten, taklit ederek 3 gunde cozer atar.
4. Avusturyadaydi sanirim, kizindan kizi olan bi adam vardi. Sonra olan kizi 12 yasinda falandi sanirim, onlardan baska insan ne de gunes gormustu.
Haberlerde gormustum. Tedavi edileceklerdi. Noldu acaba?
5. Mumkun degil. Zaten mumkun olmadigi icin bu konuda somut birsey yok. Yoksa ilk dusunen sen degilsindir di mi?
1- bebeklikten beri kolunun bağlanması sebebiyle hiç alışkanlık kazanmadığını farzediyorsak kullanmaz, insan olarak ne alırsak taklitle alıyoruz çünkü. ama farz edelim ki kullandı (belki de solak değil mi?) bir zararının olmadığını gördü fakat çevresindekiler engelledi diyelim kullanmamayı alışkanlık haline getirir. (kardeşim solak ama günah denile denile yemeği bir dönem sağ elle yedi sonra sikerim deyip bıraktı.)
2- mümkünatı yok. anca ne duyarsa taklit eder. şöyle de bir şey var ama şimdi bu 3-4 kişi ve çocuk bir arada yaşıyorlar ama konuşmuyorlar diyorsunuz fakat normalde konuşmanın yanında jest, mimik vs. kullanıyoruz azımsanmayacak miktarda, onları süper öğrenir sıkıntı yok. atıyorum yüz kaş hareketlerinden bile binbir türlü mana çıkarabilir.
3- malesef, language acquisition device kapandı artık. asla öğrenemez denemez belki ama çok geride başladığından uyum süreci zor olur.
4 - burda yapılmışı var psammetichus deneyi , şimdi zor geldi aramaya üşendim ama bir de, bir dilbilimcinin maymunlar sonradan öğrenemiyo ben en iyisi kendi çocuğumla aynı anda eğiteyim diyerek başlattığı deney var, maymun insan dilini öğreneceğine çocuk maymunlar gibi iletişime başlıyor, yarıda kesiyorlar :D feral children dan arkadaşlar bahsetmiş ama baya örnek var. genellemeler ordan yapılıyor, etik olarak da kontrollü biçimde geri dönüşü olmayan şekilde bu saatten sonra bilim için çocuk heba edilemez heralde.
5- yapay zekaya yatırım yapılabilir belki insani tüm şeyleri yüklersin robota bakarsın hangi durumda ne oluyor, işler yolunda gitmeyince de fişi çekersin. bir süre sonra etik tartışmaları başlayınca da basıp gidersin geri kalan milyarlarınla :D
1 kolunu kullanır
2 ses çıakrır ama kelime bilmediği için konuşmaz
3 tramva yaşar evet
4 sorulan cevabı aslında basit biraz mantık yürütmek
5 alternatif deney sanki zor gibi
1) kavrama anne karnında başlıyor, eller kollar sağlıklıysa kullanır. solaklık da öğrenilmez misal.
2.) garip sesler çıkarır evet. doğuştan sağır çocukların konuşamamasının sebebi hiç ses duymamış olmalarıdır ama genelde ses çıkaraiblirler ve eğitilirlerse konuşabilirler.
senin örneğindeki canı yandığında en azından bi çığlık atar, kendini duyurur.
3) beş yaşındaki çocuk çok sallamaz bence. çünkü sağ sol algısı - doğru hatırlıyorsam- 6/7 yaşından itibaren gelişiyor. arkasını dönünce sağ el solunda kalır çocuğun karıştırır ve çözemez, travma da yaşamaz bence.