masallarda fiks kullanılan belli motifler var bunlardan biri de kötü üvey anne pasif baba veya annesiz çocuk ve pasif baba. örneklemek gerekirse kısa bir beyin fırtınası sonucunda şöyle bir tablo çıktı;
pamuk prenses> kötü üvey anne herşeyden birhaber baba
güzel ve çirkin> annenin lafı bile geçmiyor baba kendini kurtarmak için kızını ortaya koyuyor. a.k.a. pasif
külkedisi> kötü üvey anne yine herşeyden birhaber baba
Hansel ile Gretel> kötü üvey anne nereye çekersen giden bir baba
uyuyan güzel> burda anne ve babanın hatasını çocuk çekiyor (biraz daha konunun dışında gibi bu)
rapunzel> bunda da anne babanın elinden çalınıyordu kız diye hatırlıyorum yine biraz konu dışı kalıyor.
bakıldığında ya anne konu dışında baba sahip çıkamamış ya üvey anne sırf kötülüğe çalışmış baba yine elle tutulur bir şey yapmamış. şimdi zaten masalların çıkış dönemleri itibariyle kadının zaten çok bir sıfatı söz hakkı yok, üretici kısım erkekler. bu masallar da ya erkekler tarafından yazılmışlar ya da derlenmişler. çoğunluğu halk öyküleri zaten ve anonimler. şimdi düşününce bir adam niye bu kadar mal erkek karakterler ve şeytan kadınlar yazsın sürekli, acaba evde oturmaktan kafayı sıyıran kadın kısmının ürettikleri hikayeler mi bunlar?..
hadi hepsini geç nasıl oluyor da bunca uzun zamandır çocuklar bu masallarla büyütülüyorlar resmen bilinçaltına allak bullak saçmasapan fikirler yerleştiriyor. hadi disney kısmı çoğunlukla para kokuyor da disney öncesi de var bu masalların.
bunun yanında ise biyolojik anne direk yüceltiliyor gibi, çünkü onun yokluğunda çocuklar bir şekilde dağılıyorlar baba ne oluyorsa gerektiği gibi sahip çıkamıyor.
tam kafamdakileri sıralayıp oturtmuş değilim onun için de karışık gitti yazdıklarım, google amcaya sordum üstünkörü ama bu üvey anne üzerine tatmin eden bir yazı gözüme çarpmadı.
arada böyle tamamiyle alakasız bir şey ile ilgilenmek iyi oluyor beyin boşalıyor, şöyle bir bildiğiniz hikayeleri kafanızda taradığınızda aklınıza gelen bu konuyla ilgili başka detaylar var mı veya adı geçenlerden ayrı bu duruma örnek teşkil edebilecek başka masallar?
bence masalların genelde anneye tamamen bağımlı bir yaş grubuna hitap etmesi ile alakalı bir durum.
yani bir çocuk için korku, güvensizlik, endişe, mutsuzluk ve korunmasız hissiyatını verebilmenin en kolay yolu ''annesini kaybetmişti'', ''onun yerine başka biri gelmişti'' vs diye vurguluyordı sanırım.
anneyi yüceltme aslında masaldan kaynaklı bir durum değil o yaş grubunda (6 yaş altı) tüm çocuklar anneye tamamen bağımlıdır(normal bir aile yapısında)
dolasıyla çocuğun gözünde zaten anne yücelmiştir ve onun gözünden bakarak yazıldığı için bu çıkıyor ortaya(bence)
örnek verdiğiniz masallar aslında öyle çocuklar için yazılmış falan değiller. bu masalların orijinalleri 0-6 yaş grubuna pek hitap etmeyecek biçimde oldukça korkutucu, rahatsız edici öğeler içerir. bunlar ortaçağ ve öncesine dayanan toplumsal bilinçaltını yansıtan, eski karanlık hikâyelere dayanan anlatılar. şu videoda murat gülsoy gayet güzel ifade etmiş: www.youtube.com 
dolayısıyla üvey anne motifi de muhtemelen insanlığın ilkel dürtülerine, korkularına belki ensest tabusuna vb. bir göndermedir.
aynen sizlerin de belirttiği gibi masalların orjinal halleri fazlasıyla sert. grimm kardeşler başından beri çocuklara masallar diye basmışlar lakin dozaj fazla olunca kendileri hafifletmişler. yani disney öncesi de çocuklara yönelik basılmış derlemeler, buna rağmen çocuklar için sıkıntılı olabilecek öğeler halen mevcut ve çocuklar bu masallarla büyütülüyorlar.
ben herhangi bir yerde grimm kardeşlerin kızım sana söylüyorum gelinim sen anla ekseninde çocuklar için basılsa da aslında yetişkinleri hedef alma gibi bir amaçları olduğuna dair bir bilgiye şimdiye kadar rastlamadım, durum biraz da böyle olabilir mi sizce?
grimm kardeşler birtakım halk hikâyelerini, masalları derlemişlerdir sadece. aslında bunlar âdeta ateş etrafında, şömine başında anlatılan hikâyeler. tabii bugünün insanının aklına masal deyince aklına hemen çocuklar geliyor. fakat bunlar daha sonradan çocuklara anlatılmaya başlandı. (işte grimm kardeşler vb.den sonra) mitlerin işlevi neyse bunların da işlevi aynıdır. oedius'un hikâyesinin ensest tabusunun yarattığı dehşete işaret etmesi gibi. veya geçmiş zamanlarda cadılardan korkulması vb.
@Microfiction; dediginiz gibi bunlar halk hikayekeri ve grimm'ler tarafindan derleniyor. Lakin bu derleme ilk gunden beri cocuklar icin basiliyor. (Children's and household tales) Icerikten dolayi sonucta yetiskinlere yonelik basma secenegi kullanilabilirdi ama cocuklara yonelik basiliyor. Burdaki mantik kizim sana soyluyorum gelinim sen anla mantigi olabilir mi? (animal farm'in yuzeysel bakildiginda cocuk kitabi yanilgisi olusturabilmesi gibi)
yalnız dediğiniz kitap 1800'lü yılların başı gibi çok geç bir dönemde basılıyor. bu dönemde artık yetişkinler birbirlerine bu türden hikâyeler anlatmak yerine romanlara yönelmiş durumdalar. masallarda anlatılanlarsa daha erken dönemlere, yaşayışlara, artık neyi temsil ettiği bilinmeyen korkulara ait. dolayısıyla sanayi dönemi insanı için bu hikâyeler (orijinalleri bile) ne kadar ilgi çekici olabilir ki? düşünün ki çok sonraları, tolkien bile yüzüklerin efendisini yazdığında "koskoca profesör bu masallarıyla mı uğraşıyor" tepkisiyle karşılaşmıştı. bu yüzdendir ki grimmler bu hikâyeleri çocuklara arz etmeyi tercih etmiş olsalar gerektir.
ne kadar alakalıdır bilmiyorum ama bu bana bir şeyi çağrıştırdı. ömer seyfetin'in de öyküleri aslında yetişkinler için yazılmıştır. önemli bir kısmında çocukları rahatsız edici cinsellik, şiddet vb. unsurlar vardır. ama sırf müfredata konulduğu ve birileri bunları çocuk kitabı diye sattığı için (malum, telifi ödeme derdi olmadığından herkes basıyor sefettin'i) insanlarda böyle bir algı da var. yeri gelmişken değineyim dedim.