Tarih kitaplarında işte Osmanlı yolda giderken köylerden adam toplardı koyun keserdi falan deniyor da yok abi böyle olacak iş değil. Mesela Yavuz Sultan Selim Mısır seferine 70 bin civarı adamla çıkıyor İstanbul'dan. İstanbul nere Mısır nere be abi? Hakkaten nasılmış lojistik olayı?
cidden genelde akla gelmeyen ince bir soru. guzel olmu$. ben cevabi bilemiyorum zaten tarihle aram yoktur da ba$lik icin tebrik edeyim dedim.
en.wikipedia.org
"Supplies and logistics" diye bir bölüm var orada, anlatıyor. Enteresanmış hakkaten.
yine wikipedia dan çaldıran savaşıyla ilgili bu:
"...Yavuz, merkezini yaklaşık 300.000 birbirine zincirlerle bağlı binek arabasıyla muhafaza etmiştir ki, bu da lojistik desteğin ne kadar büyük olduğunu gösterir.."
konuyla ilgili bastion host`a da goz atmak ilgi cekici olabilir
sui'nin verdiği linki okudum da bana yine de olmaz o iş gibi geldi. linkte bölgedeki bütün kaynaklardan faydalanıldığı, gerekirse ekinlerin yetişmesi için savaş sezonunun beklendiği falan söyleniyor. ayrıca ordular rotalarını su kaynaklarına göre belirlerlermiş ya da transfer için bunları kullanırlarmış.
ama bunların hepsi bu ihtimaller dahilinde yapılmış açıklamalar. bir savaşın birkaç sene sürdüğü, ne su ne ekin kaynağının olduğu yerlerde de yapılmış savaşlar var. uzun lafın kısası : yetmedi orası: )
@light beam : yok artık daha neler abi: ) 300.000 birbirine zincirle bağlı binek arabası? yahu şu anda o kadar otomobili sığdıracak otoyol bile yok hehe. orası sallama geldi bana biraz.
Ya valla şimdi çölde yapılmış savaşlar var, misal Selahaddin'in Hattin Savaşı. Adam vahadan vahaya geziyormuş diye biliyorum ben. Bir bakmak lazım belki de onlara teker teker.
O wikipedia sayfasında ortaçağdaki belli başlı savaşlar da var, onlara bakmalı.
300.000 olayı ne kadar doğru bilmiyorum wikipedianın yalancısıyım :) ama şu pdf aydınlatır sanırım osmanlı'daki lojistik olayını, biraz uzun baştan uyarayım 164 sayfacık :)
www2.let.uu.nl
yavuz'un o kadar adamla istanbul'dan ciktigini sanmiyorum. kendi birlikleri 10 bin'i gecmez... geriye kalanlar yolda kendisine katilan diger birlikler. ki devlet sinirlari icerisinde zaten gelecek yilin vergisi karsiligi falan yiyecek icecek karsilanir. atlar icinse; belli araliklarla kamplar kurulur. (ciktik yola , durmadan gidiyoruz demek olmaz) kamplardan yakin otlak alanlara gunubirlik gidilir gelinir.
dusman topraklarina girdigin zaman ise ganimet soz konusudur. akincilar etrafa dagilir, koylerden toparlarlar gerekli seyleri. zorla ya da parasiyla... duruma gore degisir ama cogu zaman koyler yikilir yakilir, insanlari esir alinir. satilir, parasiyla gerekli seyler alinir. herneyse, savasin asil amaci zaten ganimettir.
mesela viyana'ya gidilirken yolda bolca avusturya, macaristan koyu elden gecirilmis. hatta bazi avusturyalilara gore o donem turkler yuzunden su an uzum baglari cok azalmismis...
zaten sefer cok uzun surmez. denildigi gibi genelde yazin sefere cikilir. kis gelmeden de bitirilir. 4 bilemedin 5 ay... bir sene tutamazsin o kadar adami ayni hedef icin. birer birer kacarlar.
herneyse, ben ne tarihciyim ne de asker. ama okuduklarim, bildiklerim bunlardan ibaret.
osmanlı'nın savaşlardaki iaşe problemleri son zamanlarda pek çok tarihçinin dikkatini çekiyor. yeni tarihçiler bu konularda araştırmalar yapıyorlar. yök'ün tez tarama modülüne ğye olarak bunları arayabilirsin.
klasik dönem osmanlı'da iaşe ya da sizin deyiminizle lojistik oldukça sıkıntılı görünebilir fakat çözüm pratiktir. öncelikle devletin bizzat bakmakla yükümlü olduğu asker kapıkuludur, bunlar kendi içlerindeki ötgütlenmeleri vasıtasıyla yeme-içme işlemlerini hallederler. tabi erzak vs. sefer hazırlıkları dahilinde toplanmıştır, anadolu ya da balkanlar'da ilerlenirken bir yandan erzak toplanmasına devam edilir. ülke sınırlarından çıkıldığında ise ganimet helaldir, dolayısıyla zorla erzak alınır. ancak osmanlı çağdaşı devletlere göre farklı bir politika izlemiş, üzerinden geçtiği toprağı bünyesine katmayı düşünüyorsa buraları fazla hırpalamamıştır. böylece fetih sonrası yakılıp yıkılmamış topraklardan vergi toplayabilmiş, halkı da kendine kazanmıştır.
kapıkulu haricinde kalan timarlıların iaşesi ise bağlı bulundukları sipahi tarafından sağlanmıştır. dolayısıyla minimalist bir çözüm üretildiği söylenebilir. sipahi zaten toprakla ilgili bir insan olduğu için, erzak bulma işi çok da zor değildir. zaten gelirini sağladığı vergileri nakden değil aynen alır. bunların sefer bölgesine transportasyonu yine timarlılara aittir.
halil inalcık külliyatı biraz deşilirse oldukça kapsamlı bilgiler bulunabilir.
size avrupa kısmından örnek vereyim.
ortaçağ'da bir ordunun günlük lojistik ihtiyacı şunları kapsardı:
yiyecek, içecek, barınma, kadın.
her asker kendine 1-2 gün yetecek yemeği ve suyu yanında taşırdı. bunun dışında gece kamp yapılacağı zaman orduyu geriden takip eden bir kısımda çadırlar taşınırdı, gece çökünce bu çadırlardan kamp kurulur ve ordu gecelerdi.
orduyu bölümlere ayırın. her 100-120 kişiye bir bölük komutanı tahsis edin. bu komutan kendi bölüğünün ihtiyaçlarını bilir ve bunu üst mercilere aktarırdı. bu kısma kadar sorun yok. yani düzgünm işleyen bir sistem var. orduları takip eden bir erzak güruhu olur genelde, bu güruhta orduya genelde 2 hafta yetecek erzak vardır, su yoldan sağlanırdı. erzak gurubuna ise "tarihin en eski mesleğini" icra eden fahişeler eşlik ederdi.
peki eksilen yiyecekler ve yeni kadın ihtiyacı nasıl kaşılanacak? tek yol yağma yapmaktır. bu olay, orduların geçtikleri yol üzerindeki köy ve kasabalardan kralın veya prensin otoritesine danayarak yiyecek ve kadın tedarik etmesidir. avrupa savaşları hep bu şekilde yapılmıştır.
peki diyelim ki yakında köy yok? ya da hattin savaşındaki gibi çöle gidiliyor. o zaman askerlere kendilerine 1 hafta yetecek erzak verilirdi (her askerin yükü ağırlaşırdı, ama genel olarak taşınacak yük bölündüğü için iş kolaylaşırdı), erzak konvoyu ise 1-2 ay yetecek kadar daha fazlaerzak taşırdı ve mutlaka su kaynaklarına yakın gidilirdi.
suya yakın gitmek her ordunun yapması gereken şeydir, genelde ordulardan önce gözcü birlikler gider ve arazide suyun bulunduğu, kamp yapmaya elverişli yerleri ararlardı.