ben bunu merak ediyorum. uçak pistte hızlanıyor ve belirli bir hıza ulaşınca da burnunu kaldırıp havalanıyor. peki bu burun kaldırması nasıl oluyor? hangi güçle kaldırıyor? o ilk hareketi nasıl yapıyor. pitch trim filan biliyorum yani simulatorden.
bildiğim kadarıyla kanat yapısıyla ilgili bu, sonuçta basınç farkı yüzünden belirli bir hıza ulaştığında yerden kalkıyor uçak. flapların da katkısı vardır herhalde ama:)
en basit mantıkla şöyle açıklayayım.
arabada biraz süratli giderken elini camdan çıkardığında hafif bir eğim verdiğin zaman yani elini dışa doğru hafif açtığında elin yükselir gibi olur yani geriye doğru bir açılma meydana gelir kafanda canlandırmışsındır bu olayı.
uçakdan bahsedersek uçak son sürat giderken kanatlarında hafif bir eğim vardır hem bu eğim hemde uçak kanadında bulunan flapların desteği ile uçak kalkışa geçer. yani havanın sürtünmesi azaltılarak gelen direnç en aza indirgenir eğim ve hızın yardımı ile bir kalkış sağlanır.
plap nedir? inişte hani açılan ve rüzgarı kesen kanat ucundaki dalgalar varya hah onların adı flaptır.
kalkışta tam düz nişte açık bir şekilde dururlar.
anlatamadıysam eğer;
itü uzay ve uçak müh. fak. maslakta.
@seyduna uçağın kanatlarındaki kıvrım tamam da flaplar kalkışta açılmıyor sanırım. onların ne etksii olabilir ki kapalıyken?
bir de yalnızca kanatlar olamaz sanırım; çünkü kalkarken pilot ismini bilmediğim o kolu kendine doğru çekip havalandırmıyor mu uçağı? işte o kolun çekilmesi ne yapıyor uçağa/ uçakta neyi açıyor, kapatıyor, çalışıtıyor?
ilk burun kaldirma olayi elevator trim ile alakali. ucagin kuyrugunda bulunan iki yatay ve kucuk kanadin hem arka uclarinda oynar yuzeyler vardir (ki bunlar joystick'in ileri-geri hareketi ile kontrol edilir) hem de kanatlarin yere olan acisi komple degistirilebilirdir. (elevator trim diye ayarladigin sey) kalkistan once cogu ucakta pilot bunu ayarlar (mesela atiyorum 5 derece olsun der), dolayisi ile ucak belirli bir hiza ulastigi zaman kicta yere dogru belirli bir guc olusur (araclardaki spoiler gibi) ve bu guc de ucagin burnunu kaldirmasini saglar. genelde ucagin kalkabilecegi, yani ana kanatlarin kaldirma gucunu uygulayabilecek hiza cok yaklastigi zamanda olur bu. tekerlekler yerden kesilince de pilot joystick'i gerekli gordugu kadar geri ceker, ve kici piste degdirmeden ihtiyac duydugu tirmanma acisina ulasir.
yani ucagin pitch hareketinde esas olay horizontal stabilizer, havada da boyle. esas kanatlardaki oynar yuzeyler (aileron) kanatlarin uzerindeki havayi yuzey artisi yolu ile hizlandirip yavaslatarak kaldirma gucunu degistirir, dolayisi ile birinin digerinden daha fazla kaldirmasini saglayarak roll saglar. levyeyi kendine cektigin zaman bunlari etkilemezsin, etkileseydin ucak yavaslayip stall a girerdi.
vertical stabilizerlarin (kictaki kanatlar) komple oynayabilir olmadigi duzenlerde ise o kanatlarin arkasindaki kucuk oynar duzeyler ikiye bolunmus de olabilir, kucuk olanlarinin acisi onceden ayarlanabilir, buyuk olanlarinki ise direk joystickden kontrol edilir. bu durumda 60 santimlik bir kanat ucu oynar duzeyinin 20 santimi fix 5 derece pozisyonuna gelir, geriye kalani joysticke bagli olarak duz durur. (eger joystick 5 dereceden fazla cekilirse iki parca da beraber hareket eder.)
sag-sol iki motorlu ucaklarda sorun cikarsa falan nasil devamli bir pedala basmak yerine rudder trim ayari yapabiliyorsan mesela uc motorlu ucaklarda orta motorda sorun cikarsa bunda da devamli belirli bir acida joystick i cekmek yerine fix elevator trim ayari yapabilirsin ayrica..
ek: ayrica flapler kalkista acilir, iniste daha fazla acilir (kalkista inise gore daha hizlisin yakit nedeniyle) ama ucagin pitchine etki etmez. bir de supersonik ya da near-supersonik ucaklarda tailplanelari belirli bir acinin uzerinde kaldirmak onlari kiracagindan elevator trim cok ise yararmis..
