En karli birikim yontemi tabiki degil. Ancak seni birikime zorlayan birsey o yuzden bence mantikli
Gayet mantıklı. Zorunlu tasarruf yapmanızı sağlıyor. Devlet katkı sağlıyor. Daha ne olsun.
Ancak masrafı az bir şirketten yaptırmakta fayda var. Onu araştırın.
Bir de insanlar BES yaptırıp, ilk başta otomatik fonları alıp bir daha dönüp bakmıyorlar. Bu durum para kaybettirir. Portföy günlük siyasi ekonomik gelişmeler takip edilerek sürekli güncellenmeli.
Şöyle düşünün
Böyle bir sınıflandırma yok aslında (varsa da ben bilmiyorum) ama temel noktayı anlatmaya çabalayacağım.
Çok kök tanımlara inmeden, ortalama bir insan için yatırımları kategorize edersek; ilk basamakta her şeyi kendinizin yönettiği araçlar var denebilir. Emtia / hisse alım satımı gibi. Burada neye ne kadar para ayıracağınızı, neyi ne zaman alacağınızı ya da satacağınızı, piyasanın güncel durumuna ve o sektörlerdeki dinamiklerin kısa/uzun vadeli risklerine kadar her şeyi siz düşünürsünüz. Haliyle istediğiniz gibi hareket edebilirsiniz. Haliyle hem piyasa hem o araçla ilgili üst düzeyde bilgi ve deneyiminiz olmalı.
İkinci seviyede fonlar geliyor. Fon yatırımı yaparken piyasanın genel görünümü hakkında bir fikriniz olması gerekiyor. Mevcut durumda hangi temada bir fona yatırım yapacağınızı biliyor olmalısınız. Ancak tek başına değilsiniz, sizin karar verdiğiniz o alandaki detaylarla fonu idare eden ekipler ilgileniyor olacak. Siz biraz daha geniş perspektiften bakıyorsunuz. Örneğin borsanın yükseleceğini hissedecek kadar piyasadan anlıyorsunuz ancak hangi şirketin hissesini alsanız iyi olur, o şirketin mali durumu neyi gösterir bilmiyorsanız fonlar sizin için güzel. Ancak hala paranızın yönetimi büyük oranda sizde. Ne zaman ne kadar ekleyeceksiniz vs. bunları düzenli olarak düşünmeniz lazım.
Üçüncü basamakta da besler var. Bunlar fonların parayı yönetme gerekliliğini de hafifleten hali. Sizin için bir vade belirleniyor ve düzenli para girişi yapmanız için sizi teşvik ediyorlar. Size düşen kısım piyasanın genel durumu hakkında fikir sahibi olup paranızı bu doğrultuda uygun fonlarda tutmak ve belirlenen ödeme planına uymak.
Haliyle bes'in ne kadar mantıklı olduğu sizin ne kadar zamanınız ve yetkinliğiniz olduğuna bağlı. Şöyle düşünün bes sizin için mantıklı olmasa heralde bu soruyu sormuyor, çünkü cevabı zaten biliyor olurdunuz.
BES yaptırmak kesinlikle mantıklı. zorunlu bir şekilde birikim yapıyorsunuz, bir de devlet katkısı var.
ancak kenara atıp bırakmayın. paranın değerlendirildiği fonları düzgün seçtiğinize emin olun. bazı firmalar, her fonu seçmenize izin vermiyor. bazı firmalarda fon değişimi çok zor. bunları inceleyin, ona göre devam edin.
bu tarz sorularda bazen şöyle cevaplar görebilirsin:
"yatırım danışmanıyım bes'im yok. bes'le ilgili bir işim var, bes satıyorum ama benim yok :)"
aslında çok mantıklı. zaten yatırımdan anlıyorsan daha iyi enstürmanların varlığını biliyor, yönetebiliyor ve paranı değerlendiriebiliyorsun.
ama eğer yatırım konusunda çok bilgili değilsen, birikim yapamıyorsan, düzenli bir birikimin olsun istiyorsan işte o zaman mantıklı.
yani toplumun geneli için mantıklı. bunun maliyeti var tabi. portföy yönetim ücreti isteniyor bu işlem için. ufak bir tutar ama 10 yılda kümülatif olarak bir yekün oluşturuyor. işi zaten yatırım ve para olanlar, bu yönetim ücretini vereceğime kendim başka şekilde değerlendiririm diyorlar.
elcevap, sıradan vatandaşlar için mantıklı. zorunlu tasarruf yapılıyor. paran borsa da değerlendiriliyor. normal emeklilik sistemi çöküyor, o yüzden vatandaşlar olarak alternatif birikimlere ihtiyacımız var bu da onlardan biri.
not: bes aslında, isminden uzak olarak, emeklilik değil, birikim sistemi.
bahsi geçen devlet katkısını, yönetim gideri ücretine mukabil görebilirsiniz aslında. bu durumda parayı borsada değerlendirmek olarak düşünün.
bu arada, birden fazla bes sahibi olabilirsiniz. birini hiç bozdurmaz ve devlet katkısını maksimum elde edebileceğiniz 10 yıllık sürenizi sıfırlamazsınız.
ikinci, üçüncü beslerinizi ise ihtiyaç duyduğunuz anda bozdurabilecek şekilde düşünebilirsiniz. maksimum devlet katkısını almak için 56 yaş ve 10 yıl sistemde kalma gerekliliği var. bunlar olmadıkça devlet katkısı minimal oluyor. o yüzden yönetim giderlerine denk gelebilirsiniz dedim.