Hayır eskinkafalı da değil.
Aklı evvel; yani eskiler bilginin kaynağını kalp olarak görmüşlerdir. Bilginin kaynağı olarak aklın öne çıkarılması, rönesasn ve sanayi devriminden sonra olmuştur. Ama esasen “hikmet” ve “bilgi” nib kaynağı “kalp” tir. Kuranı kerimde bir ayet vardır. Araf suresi 179 (onların kalpleri vardır, onunla gerçeği anlamazlar). Ama bu kalp bildiğimiz kan pompalayan organ olan kalp değil, bunu anlatmam burada çok uzun sürer, yani velhasıl, akşı evvel küçültücü bir sıfattır. Kalbini perdelemiş, aklı öne almış ama yanılmaya çopk müsait insan tipidir.
Mesela “çok bilen çok yanılır” ben de bu atasözünü çok ilginç bulurum. Bu da aynı şekilde bilginin, bilmenin aslında yanıltıcı bir şey olduğu ve dahi kalbi öldürdüğü anlamına gelir.
Bu arada çok sevdiğim ingiliz blur grubunundan damon albarn’un da dediği gibi modernism is rubbish’dir, bu çamurda debelenip duruyoruz
Aklı evvel sıfatının oppositi olarak şunlara da bakabilirsiniz;
- “Gönül gözü” gönül gözü çok tuhaf değil mi? Rasyonel mantığa göre Gönlün gözü olur mu? Ama oluyor işte
Daha çok var da ilk aklıma gelenlerden birisi buydu
lugatim.com
Akıl maddesinde "aklı evvel" şeklinde geçiyor ve doğru biliyormuşum, çok bilen çok akıllı ukala demekmiş.
Bu arada @benim icin hic Boyle suslenmemistin
Bu "aklı evvel" ifadesinin eğer gerçekten aşağılayıcı bir anlamı varsa bana göre yüzde yüz kinaye olarak kullanılmasından kaynaklıdır. "Var ya bizim bazı aklı evveller..." gibi cümleleri çok duymuşluğum var, tamamen kinaye yöntemiyle "çok bilmiş" gibi " bildiğini zanneden haddini bilmez" gibi anlamlar kastedilir. Bence mutlaka kinaye yoluyla ters dönmüştür anlamı.