Kaliteli müzik değişir de, kalitesizi tanımlamak daha kolay heralde. Dönem ödevi kafasıyla hazırlanmış müzik kalitesiz müziktir. "bu ay çok dardayım, bir single atayım da üç beş aksın" kaygısıyla yapılan müzik kalitesiz müziktir. Müzik değil de sektörel kaygılar gözetilerek üretilen müzik kalitesiz miziktir. Türü fark etmez bence. Bazı şarkılar oluyor, adeta nevruz vakti takım elbiseyle ateş üstünden atlayan üst düzey memur samimiyetsizliğinde. Adeta ata konmuş kelebek gibi duruyor. Bu kalitesiz müzik, bu olmayan kaliteli müzik.
Bence kalitesizler şöyle oluyor: depresif mesaj kaygılı asi yakıcı.
Kaliteli olansa ölçülü hisler bırakıyor.
- Klibinde açık kıyafetli ya da bikinili kadın olmadığı halde popüler olan şarkı
- Kalitesiz sesi maskelemek için 8000 defa auto-tune basılmamış şarkı
- Şarkı sözlerinde bir ahenk, bir anlam, şöyle s*ktim, böyle vurdum, şöyle zenginim, yine polisten kaçıyorum hariç (Amerika'nın 2000 öncesi rap şarkılarını istisna olarak sayıyorum) bir ifade olan şarkılar
- Ağlak ya da şımarık sesli vokal ile YouTubecular tarafından söylenen şarkılar.
- Aynı şarkının 10000. remiksi ya da aynı şarkının benzer parçalarını 50000. defa kullanan şarkılar
Aşırı derece kalitesiz müzik diyebiliriz. Buradan sonra benim sevdiğim müzik ve kaliteli müzik, kesişim kümesi bulunan 2 ayrı küme. Sevdiğim vasat şarkılar da var. Hatta birkaç kalitesiz de var.
Güzel bir ezgisi, başarılı ve müzikle uyumlu sözleri olan, sesi güzel ve/veya uyumlu bir vokal tarafından seslendirilen verilen emeği gerçekten görebildiğin haliyle 10 gün sonra TikTok'ta duymayı bırakınca dinlemeyi bırakmadığın, 50 yıl sonra bile nerede şarkı dinliyorsan orada aratıp aynı keyifle dinleyebildiğin şarkılar kaliteli bence.
İmkansız ötesi bi soru. Akademik olarak bu parça leş gibi, kötü diyebilmek epey zor. Kalitesiz demeye çalışacak olursak yine müzik nelerden oluşuyor buna bakmak gerekir. Beste, düzenleme, performans, kayıt, miks gibi özetleyebiliriz.
Kötü beste nasıl olabilir çok çok basit bağlamsal olarak yalnızca yapılmak için yapılmış gibi duran, milyonlarca defa kullanılmış akor ve ezgi kalıplarını kullanan (hala bu anlattığım kalıba giren "kaliteli" parça da çıkarabiliriz bu arada) ve alışkın olduğumuz batı klasik armoni kurallarına alabildiğine ters düşen bi besteye belki kötü diyebiliriz.
Olabilecek en tırt (bunu da tanımlamak zor iş tabii) seslerle ve yeterli müzikal yetkinlik hissettirmeyen bir düzenlemeye kötü diyebiliriz. Belki alıştığımız müzikal formun çok dışında çok tekrarlı ya da karman çorman bi form kafa karıştırabilir. Yine alışık olmadığımız bir düzenleme diyebiliriz belki.
Performansın kötüsünü seçmek kolay zira zaten müziğin tarzına göre bir beklenti var ve o beklentinin dışında teknik yeterliliği olmayan bir vokal ve çalgı performansı kolaylıkla seçilebilir. Kötü çalınmış bir gitar her ne kadar kasten öyle yaptım denilebilse de öyle bir gereklilik yoksa ya da tüm çalgılar kötü çalınmışsa belli eder kendini.
Kötü miks en kolay seçileni zira en teknik konu, yine deneyselliğe yer olsa da belli başlı kurallar ve alışkanlığa dayalı bazı dengeler var. Bunlar sağlanmazsa kötü duyuluyor diyebiliriz. Örnek çok çok geride efekte boğulmuş bir vokal (ki bu aralar duyuyorum onu da) frekans dağılımı yapılmamış sürekli yer için birbiri ile savaşan sesler gibi.
Tüm bunlara ek bahsedilen beste, düzenleme, çalgı ve miksin tarza uyumu da önemli. Rap miksi gibi rock miksi yaparsanız tatsızlık ya da ibrahim tatlıses üslubunda bağlamayı neşet ertaş şarkısına çaldırırsanız yine sıkıntı. Yanlış bişey yok hepsi ait olduğu yerde aranıyor. Yine alışkanlık mevzusuna geldik yani aslında.
Ayrıca kültürel olarak da kalite algısından söz etmek mümkün, henüz kendini ispat etmemiş bir pop işi yapan birinin kaliteli olarak algılanması görece zor iken jazz icra eden biri ön tanımlı olarak oo çok kaliteli algısı yaratabilir.
Bir sezon ünlü vatandaşların çıktığı bir konser salonunda çalıştım. Bazılarının performansları öylesine kötüydü ki ve binlerce kişiden biri de çıkıp yav bu ne noluyor da demiyordu. Önceden ikna olmuş olmak da kalite algısı zeminini hazırlıyor biraz.
İlk okul mezunu biri, kelime oyunları ile bezenmiş ve farklı konulara da ustaca referans veren bir edebiyat şaheserini ne kadar anlayabilir? Ya da anasının yaptığı yemeğin dışında yemek bilmeyen birisi ustalıkla dengelenmiş farklı lezzetlerin farkına varabilir mi?
Kaliteli müzik de sizinle doğru orantılı olarak değişen bir durum. Size göre kaliteli ile bir başkasına göre kaliteli arasında çok büyük farklar olabilir. O yüzden bu soru, soruyla karşılık bulmaya mahkum; kime göre, neye göre?
Kalitesiz müzik tüketime yönelik günübirlik müzik, evet herkes para için yapıyor ama salt satış nedeniyle çıkarılan müzikler çok belli oluyor. Klipleri ayrı boyutta değerlendirmek lazım müzik olarak aynı tınılarda tutan kopya eser, mesela şu aralar arabesk rap çok tutuyor bunların da kalitesi var muhakkak ama torbacı müziği vibe ı veren herkes müzik aşırı kalitesiz geliyor bana. Kadınlarda da delikanlı abla müzikleri aşırı avam geliyor bana.
Son zamanlarda çıkan Türkçe şarkıların çoğu çok kalitesiz geliyor bana çünkü genelde bu saydığım tarzda şarkılar tutuyor ve talep bu yönde kültürel olarak.