dönemden döneme değişimin nednei nedir ?
selçuklu dönemi cami ile osmanlı son dönemi cami neden farklılaşıyor ?
Osmanlı son dönemi dediğiniz, hatta Cumhuriyet dönemi de öyle, Ayasofya'nın kopyası ya da geliştirilmişidir.
Hatta Kılıç Ali Paşa camii tam kopyadır.
Baskın kültür hangisiyse o esas alınmış. Tarih boyu bu böyle.
hayat bir akış içinde ve insanlar bir değil.
Yani rönesansta perspektifi ışığı çok gerçekçi yapmaya çalışan ressamlar var, 1800'lerde fotoğraf icat edilince gerçekçiliğin değeri kalmıyor bu sefer empresyonizm devreye giriyor. Dünya savaşı çıkınca dadaist ve sürrealistler "akılcılık dediniz dünyayı mahvettiniz aklınıza s.kalım" diyip sürreal işler yapmaya başlıyorlar. Yani her şey zıttını doğuruyor.
Çok heybetli gotik yapılardan minimalist Bauhaus akımına geçiş de böyle olmalı. Bir şey aşırı iyiyse bile onu beğenmeyip daha iyisini (tırnak içinde) yapmak isteyen çıkar zaten sanatın veya zevklerin olayı bu.
şu an hiç açıklayasım yok derin derim ama en önemli sebepler elbette teknoloji ve siyaset.
bundan sebepli olarak da ihtiyaç.
küçücük bir örnek istersen; taşıyıcı sistemlerin henüz yapıda büyük açıklıklara (pencere gibi) izin vermediği dönemde pencerelerin oldukça küçük olduğu göze çarparken (romanesk), uçan payandaların keşfedilmesiyle birlikte yapıları göğe yükseltebilmeye ve devasa pencereler açabilmeye başlarız (gotik). bunun da en güzel örneği bence Sainte-Chapelle'dir.
mimarlık tarihine, hele ki erken cumhuriyet tarihine ayasofya'nın kopyası olarak bakacaksak hiçbir yere ilerleyemeyiz. zaten yanlış bir ifade.
Özenme beğeni ilham taklit hissi denebilir.
Buradaki sayfa sonunda mujedar başlığına bakınız:
perspektif.eu
ilham aldıkları şeyler, ihtiyaç duydukları şeyler, vs değişiyor.
örneğin selcuklu iran mimarisinden etkileniyor.
moda veya müzik zevkleri niçin değişiyorsa o yüzden
cevabı vermişsiniz zaten
evrende her şey değişim/diyalektik halinde
bu sebeple yerinde saymak sanatı ileri taşımaz. gelenekçi olmak, kabuğundan çıkamamak sanatı boğar