Okuduklarımdan aklımda kaldığı kadarıyla,
Atatürk ülke dışına çıkarılması için çok uğraşmış, 'bağrımızda bir hançer gibi' minvalinde bir de açıklaması var,
Ancak sadece dini görevler için faaliyete devam edeceği Lozan'da bir maddede geçiyor. Daha önce tanınan birçok yetkisi epeyce traşlanmış durumda.
İlave olarak, Batı, ekümenik yetkileri sağlamaya çalışıyor, bizdeki bazı hainler de buna çanak tutuyor. Bu gidiş Patrikhaneyi tüm ortodoks aleminin lideri ve Papalık benzeri bağımsız bir oluşuma götürür ki, bizdeki hainler başarsa bile Rus patrikhanesiyle Ermeni Patrikhanesi buna müsaade etmez.
Yani evet teorik olarak böyle bir madde var ama pratikte bizim kendi devletimiz bile Bartholomeos'u Ekümenik olarak görüyor ki bu esasında sözlük anlamından çok öte bir tanımlama.
Devlet istedikten sonra yapamayacağı bir şey yok. Güvenlik sorunu olarak gösterip kapatabilir. Ama devlet bunu yapmak istemez. O da ayrı bir şey.
"bağrımızda hançer" güncel türkçeye ait bir laf, o tarihte söylenmiş olamaz.
biz lozan'da(1923 temmuz) patrikhaneyi korumaya söz verdik.
heybeliada ruhban okulunu kapatmamız bile 1971'deki üniversite reformunu bekledi.
Lozan görüşmeleri Kasım 1922'de başlıyor
sonrası şöyle:
Mustafa Kemal’in 25 Aralık 1922 tarihli Le Jorunal muhabiri Paul Ario’ya verdiği demeç onun bu düşüncesini açıkça ortaya koymuştur.
Mustafa Kemal Paşa Patrikhane ile ilgili şunları söylemiştir;
“Lakin bir fesat ve hıyanet ocağı bulunan, memlekette nifak ve şikak tohumu saçan, Hristiyan hemşerilerimizin huzur ve refahı için de uğursuzluk ve felaket sebebi olan Rum Patrikhanesini artık topraklarımız üzerinde bırakamayız. Bu tehlikeli teşkilatı memleketimizde muhafazaya bizi mecbur etmek için ne gibi vesile ve sebepler gösterilebilir? Türkiye’nin Rum Patrikhanesi için arazisi üzerinde bir sığınak göstermeye ne mecburiyeti var? Bu fesat ocağının hakiki yeri Yunanistan değil midir? Merkezî Hükümetimiz bütün bu noktalar hakkında delege heyetimize Misak-ı Millî hükümleriyle uygun düşer surette kati talimat vermiştir…”
Lozan Antlaşması’yla Patrikhane’nin hukuki statüsü Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuk sistemi çerçevesinde belirlenmiştir.
kaynak
ataturkansiklopedisi.gov.tr