Işid'e karşı savaşılırken Taliban'a karşı neden savaşılmıyor?
Malum Afganistan'da tek kurşun bile atılmadan şehirler Taliban'a teslim edildi ve Taliban'dan daha güçlü olan Afgan ordusu sürpriz şekilde çöktü, askerlerin bir kısmı Taliban saflarına katılırken bir kısmı da arkasına bakmadan akın akın bize doğru kaçmaya başladı. Benim merak ettiğim Amerika tarafından bu kadar ekipman, eğitim sağlanan ve mevcut olarak Taliban'dan daha büyük olan bu oluşum neden bir kurşun bile sıkmadan dağıldı? Saflarını terk etmeyip Taliban'a karşı oldukları yeri savunan birlikler de var ama onlar da bir avuç.
Işid ortaya çıkıp her yerde ölüm kusarken Suriye ordusu olsun Irak ordusu olsun Türkmen birlikleri olsun hatta YPG falan bile ölümü göze alıp cesurca savaştı. Onlar da kaçabilirdi mesela ya da Işid saflarına katılabilirdi. Ama savaştılar. Çok büyük kayıplar verildi ama sonunda Işid'in kökünü kuruttular. Peki Afgan askerleri Işid'den daha güçsüz olan Taliban'a neden karşı koymadı? Biliyorum Taliban daha ılımlı bir politika izliyor düşmana karşı, çoğunun aralarında bir uzlaşma politikası var ama bu terörist oldukları gerçeğini değiştirmez. Bilindik dizilerden birinde zaten bu işleniyor. Sizce neden savaşmıyor kaçan askerler? Fikirlerinizi belirtirseniz sevinirim. Teşekkür ederim.
Irak görece daha yönetilebilir bir ülke ve abdnin yerel güçlerden kendi yanına çekebildiği örneğin pyd gibi güçler var. Afganistan tam bir kaos.
afganistan'da devlet otoritesi yok çünkü, herkes kafasına göre takılıyor. abd 20 yıldır orada başı, belli organları olan bir devlet yaratmaya çalışıyordu. hedeflenen buydu. ama dikiş tutmadı. yoksa taliban'la savaşamadıkları için kaçmıyorlar. sistem dikiş tutmuyor, organizasyon sıfır, en sonunda bırakıp gittiler.
e geriye kalan askerler de ne işe yaradığı belli olmayan, kendinden başka kimseye hayrı dokunmayan saçmasapan bir oluşum için kendi canlarını tehlikeye atmak istemediler. taliban esasında çok güçlü falan değil, sadece karşılarına çıkacak kimse yok. taliban'a katılanların motivasyonu açık. güç var, para var, kontrol sende... karşı taraftaki afgan misal niye taliban'la savaşmak istesin? kabile devletinin kendine hayrı yok, e amerikanlar bırakıp gitmiş, taliban'la savaşsa ne yapacak ki, kazansa ne olacak mesela? o yüzden savaşmıyorlar.
Afgan ordusunun çökmesi sürpriz değildi, ama "20 yıldır bi ordu bile eğitmeyi beceremedik" diyemeyecekleri için "Afgan ordusu çok güçlü, kesin yener Taliban'ı" dediler. Biden'ın söylediği tek bir doğru söz mü var?
Afgan ordusu niye dağıldı? Çünkü bi arada durmaları, savaşmaları için bir sebep yok. ABD para veriyor diye takılıyorlardı, o gidince savaşmak için bi sebepleri kalmadı, bireysel olarak bir çoğu Taliban rejimi altında yaşamaya okey. Geri kalan da Türkiye'ye kaçtı. Taliban'ınsa güçlü bir ideolojisi var, o yüzden sayıca az olsalar bile kazanan onlar oldu. Hem de sadece Afgan ordusuna karşı değil, ABD'ye karşı da. İdeoloji mühim.
IŞİD'e karşı en başta Irak ve Suriye ordusu da dağıldı aslında, Suriye ordusu sonradan toparlandı, onda da Kürtlerin ve Esed'in bireysel etkisi büyük. Irak ordusunun toparlanmasında da İran'ın (ve Sünnilere karşı savaşmak isteyen Şii'lerin) etkisi büyük. Yani Kürtler devlet kurmak istiyor, Suriyeliler devletlerini kaybetmek istemiyor, Şii'ler de Sünni'leri sevmiyor. Hepsinin savaşmak için bi sebepleri var. Afganlarda bu yok. Daha doğrusu Taliban kadar güçlü ve net bir şekilde yok.
Günümüzde "terörist" lafının bi anlamı kalmadığı için o son kısma girmiyorum, kime göre neye göre yani. Bakarsan bana bile her gün televizyondan terörist diye bağıran birileri var, ama artık kimse bu söylemleri ciddiye almıyor.
Dogrudan soruya bir cevap degil ama suna değineyim: bir bolgede herhangi bir teror orgutunun varligi o orgutle savasilacagi anlamina gelmez. Dunya uzerinde "bir yerde terorist varsa onlarla savasilir ve bolge terorsitlerden arindirilir" diye genel bir uluslararası duzen yok. Bunu sartlar belirler. Sartlar derken politik, stratejik, ekonomik, aklına gelen her turlu sartlardan bahsediyorum. Ve tabii ki müdahil olan uluslararası aktörlerin (diger ulkelerin) cikarlari.
Insanlar "yav burda terorist var koskica ordular neden bunları temizlemiyor" veya Amerika buraya niye mudahale etmiyor gibi sorulari bu gerceklerden habersiz oldugu için soruyorlar genelde.
Afganistan ordusu neden savaşmiyor sorusu da gecerli bir soru değil aslinda burada, Afgan hükümeti neden savasmadi diye sorman lazım. Asker hukumete bagli, herhangi bir hukumet otoritesi olmayan ve dolayısıyla emir komuta zinciri ortadan kalkmis olan bir ordu artik ordu değil, kamuflajli insanlar topluluğundan ibaret oluyor. Orduyu devlet otoritesinden bagimsiz dusunemeyiz haliyle. Dolayisiyla bir ordunun askerleri kendi inisiyatifiyle herhabgi bir savas baslatmasi soz konusu degil. Hukumet teslim olduğunda otomatik olarak ordu ve emir komuta zinciri de yok olmus oldu. Ordu değil hükümet savasmadi kısaca.
Bu arada Afganistan ordusu cok guclu muhabbeti de sanırım Biden soytarisinin açıklamalarına dayandirilarak söyleniyor. Amerika'nın bolgeden cikmadiyla ortada hiçbir sey kalmadi orada. Afganistan yillardir bir b.k cukuru idi. Daha once de orada Taliban yonetimi ele aldi, darbeler oldu vs hicbir zaman dikis tutmadi ve saglam bir politik duzen ve devlet otoritesi olmadı. Afganistan'ın guclu bir ordusu olduğunu da sanmıyorum. Zaten o da yok artik.
Işid bence çok gerizekalı bir oluşumdu ya. adamlar sünni diye geçinip sünni kafası kesiyorlardı. üstelik şii iran'a karşı apaaçık bir düşmanlık güdüyordu. ışid'in etrafında ona direkt düşman olan kürtler, iran ve suriye vardı, daha sonradan da türkiye eklendi. o yüzden ışid'in barınması imkansızdı. bir de ırak'ın topraklar değerliydi hocam. petrol rezervlerinde dünyada ilk 5'te idi en son.
taliban denen oluşumun yurtdışı kaynaklı pek düşmanı bulunmuyor. zaten afganistan'ın da ırak ve suriye kadar değeri yok. üstelik de afgan'ların vatan, millet, devlet gibi bir kültürleri hiç olmadı, olmayacak. o yüzden afganların birlik olması, devlet kurmaya çalışması falan olacak iş değildi. zaten afgan'ların kadın, çoluk çocuk bırakarak kaçıp gitmeleri de nasıl bir kültüre sahip olduklarını gösteriyor. ırak'ta yıllarca savaş oldu, hiç bu denli büyük bir mülteci akını olmadı. adamlar ışid gördü, saddam gördü, abd gördü. ırak ve suriye'de devlet ayakta durup ışid'e karşı bizzat savaştı. afgan'lar korkup kaçtı. yabancı bir ülkenin yerinde olsan "ulan adam kendi toprakları ve vatanı için savaşmıyorken ben neden adamlar için savaşayım" demez misin? dersin.
konu ile alakasız ama afgan'ların korkup kaçması haberini duyduğumdan beri göktürkler yok olmak üzereyken bilge tonyukuk'un söylediği şu söz geliyor aklıma; korkmadık, savaştık.