Kayıt dışı ekonomi diye bir kavram var, bilirsiniz. Mesela evinizi boyatacaksınız. Bir boyacı gelir. 1000 lira ister. Boyadıktan sonra nakit olarak parasını verirsiniz. Size fatura falan kesmez. Hâliyle bu kazancının vergisini de ödemez.
Peki vergi levhası olan örneğin bakkalarda durum nasıl işliyor. Ben bir bakkalın bugüne kadar bana alışverişin karşılığı olarak fiş, fatura vs bir şey verdiğini hatırlamıyorum.
Diyelim ki bakkal toptan 10 koli bisküvi alıyor. Bisküvi firması bakkala fatura da kesiyor. Bakkalda bisküvinin üstüne kâr koyup bana satıyor. Bakkalın da ayrıca vergi ödemesi gerekmiyor mu? Bu dengeyi nasıl sağlamışlar? Ya da sağlamışlar mı?
Bildiğim kadarıyla mesela günlük 100 liralık satış yaptığını gösteriyor gün sonunda z-raporu mu artık neyse yani düşük gösteriyor sonra az vergi ödüyor bu şekilde
100 Liralık bisküviyi 200 liraya satıyorsa buna 120 liralık fiş kesiyor, bu 20 liranın içinden kira, faturalar gibi şeyleri de düşüp kalanına vergi ödüyor, 80 lirası kayıt dışı oluyor.
KDV'yi son tüketici öder, yani boyacının fatura kesmesini isterseniz 1180 lira ödersiniz, boyacı ise giderlerini düştükten sonra gelir vergisi ödemekle yükümlü olur.
fişini de al mustafa ali kampanyasını hatırlayacak kadar büyükseniz bu soruyu sormazsınız.
vergi kaçırıyorlar kısaca. ve fişinizi alarak vatandaşlık görevinizi yapmanız lazım. en güzeli geçiyorsa kredi kartı kullanmak. eli mahkum kesecek o fişi.
vergi mükellefin çeşidine göre değişir. örneğin, götürü türde vergi ödeyenler var. (pazarcı, taksici, dolmuşçu, hatta küçük bakkal vb.). bunların ortalama biz kazancı olduğu kabul edilir ve ona göre belli bir vergi çıkar. o vergi neyse onu öder. gerçek usulde fişi kesmezsen vergiyi ödemez ama giren malı sattığı için illa ki bir fiş/fatura kesmesi gerekir. diğer türlü usulsüzlük olur. onunda vergi denetlemesinde cezası olur. malum gelen mal satılmış. bu durumda gelirden gideri düşer. kar etti ise vergiyi öder. etmedi ise vergi ödemez.
zincir marketlerde vs. bu vergi işi merkezden yönetilir. onlarda minare biraz daha büyük olduğu için kılıf ona uygun hazırlanır. devlet bunu yakalarsa ceza keserse, yakalayamazsa yanına kalır. bordro da böyle bir ihtimal yoktur. vergi peşin kesilir.