illegal olmasına illegal de, benim bildiğim benim erişimim olan bir makaleyi arkadaşımla paylaşmamın önünde yasal bir engel yok.
bir de yanlış hatırlamıyorsam ilk makalem yayınlandığında bana iki ay geçerli olacak bir link vermişlerdi ki, bu linki verdiğim kişiler makaleye ücretsiz erişebiliyorlardı. o anlarda mesela yayıncı (elsevier) teşvik ediyordu bu şekilde paylaşmamı.
bunun dışında makale sahipleri bu işten para kazanmıyor. hatta bazı yayıncılar processing cost vs. adı altında makale sahiplerinden ücret alıyor. makaleyi indirmek için ödenen paranın yanında yayıncı zaten makale sahibinden de alıyor bazen. hele open access yapmak için daha fazla ödemek gerekiyor.
Makale sahibinden çok yayıncı kazanmıyor mu? Sci-hub da korsan mp3 indirmek gibi.
Makale sahibi kazanmıyor, makalesini yayımlatmak için (hatta reddedilse bile makaleyi derginin hakem kuruluna göndermek için) para ödemiş oluyor genellikle.
Bir akademisyenin tweeti vardı, ücretsiz erişemediğiniz makaleler için yazarına ulaşın, makalemizden para kazanmıyoruz ama paylaşmamız yasak değil diye. Bulursam eklerim.
etik degil, legal degil, ama ahlaki. bununla ilgili yakin zamanda cok makale yazi döndü, uluslarasi akademi camiasinda dergi işi cok karli bir iş ve suistimale cok acik, milyor dolarlar dönüyor ve bunu yazarın, hakemlerin ve editörlerin ücretsiz emegi üzerinden yapiyor. bazi dergiler gönderdiginiz yazilari hakeme göndermek icin para aliyor, eger yayinlamaya karar verirlerse bir daha para aliyor, sonra da yazınızın copyright ini aldigina dair belge imzalatiyor, onlarin izni olmadan kendi kitabinizda bile basamiyorsunuz makalenizi. sadece parasini vererek makale yayinlatabildiginiz yüzlerce dergi var, cin, hindistan ve türkiye bu işin başını cekiyor.
kendi yazdıgım makaleyi okumak icin para ödemem gerekiyorsa, sci-hub'un yaptigi bir amme hizmetidir, insanliga katkidir.
Proteusa katılıyorum. Diğer türlü, yani makalelere sadece üniversitelerden vs ulaşınca bilim sadece bilimadamları için varmış gibi oluyor. Bilgi bir zümreye ait olmamalı. İnsanlar internette yazan kaynağı belli olmayan bilgilere mahkum edilmemeli. Normal vatandaşın da bilimsel bilgiye ulaşma hakkı var. Sağlık sorunlarımı internetten değil yayınlardan araştırırım mesela. Sci-hub olmasa hayatım zorlaşır. Öncelikle işim için kullanıyorum, yani bilimsel yayınlar sadece akademide değil endüstride de kullanılıyor.
Makalelerin yazılması için gereken kaynaklar çoğu zaman araştırmacının kendi cebinden ya da proje vb. ile belirli kurumlardan sağlanıyor. Araştırma süreci sonunda, araştırmacı makalesini yayınlatmak için bir dergiye gönderiyor.
Burada dergilerden bazıları araştırmacıdan para isteyebiliyor. Bazıları da para almazsam, makaleni başkasına parayla satarım (atıf sayını düşürür), makalen açık erişim olsun istiyorsan şu kadar para vereceksin diyor.
Derginin bu süreçteki tek rolü yazdığın makalenin bilimsel uygunluğunu garanti altına almak oluyor. Sırf bunu yaptığı için okuyucudan makale başına 10-20-30 dolar almaya hakkı var mı? Bence yok.
Peki ya editör ve hakemlerin emeği ne olacak derseniz, onlar da bu işi gönüllü yapabilirler. Sonuçta iyi bir derginin editörü olmak, editöre de prestij kazandırıyor. Belki temel giderler için araştırmacıdan cüzi bir miktar istenebilir, ama onun dışındaki abartı ücretler (200 dolar, 1000 dolar gibi) çok gereksiz.
Yani Elsevier, JSTOR gibi şirketlerin yaptığı aslında şu:
Kaynak sağlamadığı bir araştırmanın raporunu, sadece ama sadece hakemlik sürecini yürüttüğü için, mülkiyeti altına alıyor ve satıyor. Burada asıl bu şirketlerin sorgulaması gerektiğini düşünüyorum.
Ayrıca bu konu ile ilgili olarak Aaron Swartz'ı intihara götüren süreci incelemenizi tavsiye ederim. Aaron Swartz da bir üniversitenin bağlantısını kullanarak JSTOR'dan birçok makale indirip genel kullanıma açmıştı ve bunun için ciddi davalarla karşılaştı.
Son olarak, Mendeley sevenler derneği üyelerine Sci-hub'dan indirdikleri makaleleri Mendeley'e atarken dikkatli olmalarını tavsiye ederim. Mendeley, Elsevier tarafından satın alınmış. Günün birinde gel bakalım sen şöyle sci-hub sevici demeyeceğinin garantisi yok.
Sci-hub kullanmayayım derseniz, yukarıda belirtildiği gibi yazara ulaşabilirsiniz. Academia.edu ve Researchgate bu açıdan çok aktif platformlar.
proteus +1