Anakronizm mi?
anakronizm daha farklı bir şey sanırım. benim aradığım her tartışmaya girişte kullanılan "olayları oldukları tarihe göre değerlendirin, 1800'lerde olmuş olayı 2010'da olmuş gibi değerlendiremezsiniz" lafının tek kelimelik hali. iki yıl önce sözlükte rastlamıştım ama bulamadım bir türlü.
Olayları gerçekleştikleri zamanın koşullarına göre değerlendirdiğimizde onların tarihselliğini göz önüne almış oluruz, gerçekleştikleri zamanı dikkate almadan değerlendirdiğimizde de tarihsel olmayan (bence anlamsız) bir yaklaşım sahibiyiz demektir. Ama tarihsel olmayan anlamında bir terim anımsamıyorum, İngilizcesi unhistoric tahmin edebileceğiniz gibi.
Ben de merak şimdi.
Etnosentrizm?
Edit: ama bu yaşandığı tarihe göre değerlendirmek değildi şimdi hatırladım... yaşandığı kültüre göre değerlendirmek gibi bişiydi.
Etnosantrizm etnik kökeni merkeze alan yaklaşım, siyasette, psikolojide falan daha çok rastlanıyor.
Biraz sallıyor gibi olacağım ama tutar belki:
paradigma yahut onunla ilişkili bir kelime mi idi?
maalesef o da değil. galiba murat bardakçı'yla hakkı devrim'e sormak son çare.
Anakronizm dediğiniz anlamda da kullanılıyordu, maddi tarih hatası olması gerekmiyor. Ama siz bir başka terimin varlığından eminseniz bir şey diyemem. Şu var:
"Lucien Febvre tarafından "tarihçinin karşı karşıya bulunduğu en ciddî tehlike" olarak gösterilen anakronizm bilhassa tarihe içinde yaşanılan zaman merkezli yaklaşım biçiminde kendisini göstermektedir."
"Tosh, şimdiki zamanın gözüyle bakılan tarihin güncel toplumsal sorunlarla ilişkili
olma iddiasını taşımasının olumlu bir adım olduğunu ve geçmişin bir resmini
çıkarabilmek için gerekli seçimleri yapma avantajını taşıdığını ancak yüzeysellik ve
tahrifat riski taşıdığını da vurgular. Buna göre şimdiki zamanın gözüyle bakan tarih,
geçmiş ile bugün arasındaki farkları hafife alma eğilimi gösterir. Günümüzde şimdiki
zamana bağlı kalma (anakronizm) suçlaması, genellikle sol kanattan halk tarihi ya da kadın tarihi savunucularına yöneltilmektedir (Tosh, 1997: 134-135)."
@endless dream, @uyuklayankedi; son mesajınızı ve sözlükteki anakronizm başlığını baştan sona okuyunca emin oldum, çok teşekkürler. bir yıllık karın ağrısıydı benim için.