yabancı bir kelimden sonra gelen herahangi bir türkçe ek nasıl yazılır? Yabancı telaffuz ile mi? Yoksa Türkçe okunduğu gibi mi?
örnek: Arsenal
yabancı bir kısalta cümlesinden sonra gelen türkçe ek.
örnek: Arsenal FC
bir de türkçe bir kısaltmadan sonra gelen türkçe ek.
örnek: Beşiktaş JK
bunların üçü hakkında kesin ve net cevaplar verir misiniz?
örneğin.
''USA'e gidiyorum.''
türkçe bir cümlede usa dememiz doğru mu peki?
sonra türkçe bir cümlede Arsenal FC dememiz doğru mu?
Arsenal FK mı demeliyiz yoksa?
bir de bazen USA dememizi gerektiren cümleler olabilir.
örneğin ''ABD'nin ingilizce kısalatması USA'dir''
yoksa doğru olan ''ABD'nin ingilizce kısaltma USA'dır'' mı?
Yabancı sözcüklerde okunduğu gibi. Arsenal FC'nin, Michael Jackson'ın, Cambridge'in...
Türkçe kısaltmada da kısaltmayı nasıl okuyorsak öyle. TBMM'nin, TDK'nin, Beşiktaş JK'nin.
Ek soruya cevap: Örnek verdiğiniz gibi yerler dışında USA demek saçma çünkü zaten Türkçede yerleşik bir kısaltması var. Örneğinizde "ABD'nin ... USA'dir" diye yine okunuşa uygun kullanırım ben olsam.
Angelus'un dediği gibi TDK'nin bu konuda bir kuralı yok ama ben Necmiye Alpay'ın kılavuzunu kullanıyorum, o da yabancı sözcüklere okunuşuna göre ek getiriyor.
Bir de yine Necmiye Alpay, harf harf okunan kısaltmalarla (TBMM'nin) sözcük halinde okunan kısaltmaları (AKUT'un) ayırıyor, birine son harfe göre, ikincisine sözcük okunuşuna göre ek getiriyor.
Yabancı dilden gelen kısaltmalarda dile yerleşmiş bir okunuşu varsa ona göre (CNN'in) ek getirilmeli, yerleşmiş bir okunuşu yoksa Türkçe okunuşa göre ek getirilmeli diyor.
arsenal'e, arsenal fc'ye, beşiktaş jk'ye. ben böyle yazardım. kesin cevabı tdk'nın kapısını çalsan oradan da alamayabilirsin ben böyle yazardım diyerek çekiliyorum.
Bu konuda kesin bir yargı yok, normalde yabancı telaffuza göre ek getirilmesi mantıklı olan ama o zaman da "Hangi telaffuza göre" sıkıntısı ortaya çıkıyor. Misal Michael ismini Maykıl olarak seslendirip ekini de ona göre getirirken Michael karakterimizin Alman olabileceği gerçeği ortaya çıkıyor, o zaman da isim Mihail oluyor, haliyle ek de değişiyor. Yani kendi dilinde telaffuza gör ek getirmektense Türkçe okunuşa göre ek getirmek mantıklı olan. Mantıklı olan diyorum zira kesin bir kural yok.
Bu konuda Rusça aşmıştır ama bizde net bir kural yok. Rusça’da yabancı kelimeleri okunduğu gibi rusça yazarlar sorunu çözerler. MC Donald’s “Makdanılds” gibi. Bizde ilk yıllarda neden bu konunun üstüne düşmemişiz ilginç. Ama mantıken Arsenal FC yazıyorsan fece diye okuman gerekir malum türkçe yazıyorsun diye ben ona göre devam ederdim. Efsi olarak algılayana biraz kaş çatarım ama laf edemem sanırım. Ama türkçe yazıyorsan doğru okunuşu Fece olmalı gibi.
Zaman makinesi icat edildiğinde 1920’lere gidip bu konuyu netleştirmeyi isterdim. Rusça gibi uygulamayı düşünüyorum. Daha vakit var üstüne düşünmek için.
İlginç bir konu. Cevaplayan arkadaşlara teşekkür edip artırıyorum:
Türkçe üzerine söz söylemede kerameti kendinden menkul kurumumuz TDK, dil ile ilgili meselelerde her ne kadar bazı kurallar vs. belirlese de kurumun kendisi bile bazan kendisini "takmıyor". Gerçekçi olmalı, demek istiyorum.
Örnek vermek gerekirse aşağıdaki adreste göreceğiniz üzere /k/ harfinin okunuşunu /ke/ olarak gösteriyor.
www.tdk.org.tr
Kısaltmalarla ilgili kurallar da şuradan görülebilir:
tdk.gov.tr
Bu sayfada /TDK’den/ yazıyor. Peki haşmetlular bunu nasıl okuyor? /tedeka/ mı /tedeke/ mi? PKK'yi /pekeke/ okuyanlara yönelik tavrı hatırlatıp da niza çıkarmak istemiyorum :)
Konumuza gelirsek, yabancı dillerle ilgili çalışmalarının yetersiz olduğunu kabul etmek gerekiyor. Yok yani biz değil, kendileri kabullenmeli ve bu konuya ağırlık vermeli.
Galiba bağlama ve kelimenin/kısaltmasının halk ağzında yerleşme durumuna göre değişiyor.
TDK'ye göre "Arsenal FC'ye", "USA'ya" yazmalı, yani kısaltmada kullanılan harflerin Türkçe okunuşlarına göre. Burada da angelus'un güzelce parmak bastığı problem çıkıyor karşımıza: Bu kelimelerin/kısaltmaların hangi dilde olduğunu nereden bileceğiz? Yahut bunu bilmek şart mı? Yüzlerce, binlerce dil varken bu zor. O halde -en azından yazıda- kendi kuralların olmalı.
Konuşma tabii ayrı bir alem. "USA" yazıp /usa/ da okunabilir /yuesey/ de. Hatta kısaltma, İngilizceden başka bir dilde okunuyorsa o halde harflerin o dildeki okunuşuna itibar edilir, çünkü dilin doğal akışı budur.
En azından yazıda "ABD'nin İngilizce kısaltması USA'dır." olmalı.
"Arsenal FC'yi", "Arsenal Football Club'u" veya "Arsenal Futbol Kulübünü" yazmalı ama okuma kişiye göre değişebilir. /arsenal feceyi/efsiyi/, /arsenal futbol klabı/ gibi okunur sanıyorum.
Türkçelerde ise "Beşiktaş JK'yi" yazarız, /beşiktaş jekeyi/ veya daha yaygın olarak /beşiktaş jokey kulübünü/ okuruz.