>> Bu da ciddi bir enflasyona sebep olabilirmiş. Diyelim ki 12 milyon kişinin cebine 1 yılda fazladan 2000 tl girdi.Çoğu kişi harcıcak büyük ihtimalle. Bu nasıl enflasyona sebep olacak? Olayın tehlikesi nerde? Aptala anlatır gibi anlatır mısınız?
>>>Bu olayın tehlikeli oldugunu ve enflasyona sebep olabilceğini biliyorum yıllardır ama nedenini tam oturtamıyorum kafamda.
elinde 10 adet iphone x var, fiyatı 5000 tl. ama ne oldu herkesin cebine 2000 tl girdi. herkes iphone almak istedi.15 kişi başvurdu almak için. ama eline 10 tane var.
homo economus olarak fiyatı artırdın 7000 tl yaptın.
talep artıyor. ama arz edilen miktar belli.(her şey için geçerli bu) talep artınca fiyat yukarı fırlıyor. bu arada paran da değer kaybediyor.
edit: amerikan merkez bankası karşılıksız para basıyor.
Soruna cevap değil ama bu teşvik, ikramiye ve afların hazine'ye 24 milyar zararı olsa da imar affı ile 40-50 milyar arası gelir edileceği öngörülüyor.
temel iktisat kurallarından birisidir bu. kriz dönemlerinde, yan etkisi enfalsyon olsa bile, piyasaya para sürülür. tüketim harcamaları artırılarak toplam talep arttırılır. maksat ekonominin çarkları dönsün. ama başta dediğim gibi yan etki olarak ortaya enflasyon çıkıverir.
temel bilgi bir şey piyasada çoksa genel olarak fiyatı düşer, değeri azalır. piyasada miktarı azsa değeri artar.
örnek yabancı yatırımcı türkiyeden parasını çekerse ne olur? dolar tl karşısında fırlar. neden? çünkü türkiye piyasalarında dönen dolar miktarı azaldı.
mesela 2007 - 2008 yıllarında 1 dolar 1.2 tl civarındaydı. neden? çünkü yabancı yatırımcı türkiyeye dolar akıtmıştı.
aynı şey tl içinde geçerli. piyasada dönen para miktarı -bu ister basılı para olsun ister sanal farketmez. basılı 10 tl ile banka hesabıdaki sanal 10 tl nin değeri aynı- arttıkça parada ürüne göre değersizleşiyor.
ekonomist değilim zaten bu çok kabaca bir anlatım. cidden ekonominin içine girdiğinde bu gibi temel konular bile o kadar dallanıp budaklanıyor ki a > b ve b>c öyleyse a>c olur gibi düz mantık kuramıyorsun, her şey her şeyi etkiliyor neredeyse :) ben sadece temel mantığı anlayabilmen için bu şekilde kabaca bir açıklama yaptım.
en basit şöyle hayal edilebilir cok teknik detaya girmeden. (ikramiye olayindan bahsetmiyorum takip etmedim, basit enflasyon meselesi anlattigim)
Düşün ki bu gece Turkiyedeki herkesin bankadaki hesabina 100 milyon lira eklendi. yani hesabinda 1000 lira vardiysa simdi 100 milyon + bin lira var.
soru: sabah firinda ekmek kac para olur?
ipuclari: firinci sabah firini acar mi? bankada 100 milyonu olan firinci sabah kalkip sana 1 liraya ekmek yapmak icin calisir mi? ona un satan adam bankada 100 milyonu varken eski fiyatla firinciya un satmak icin calisir mi (bu zinciri devam ettir herkes icin)? mahalle bir olup acmaya ikna etmek icin kapisina gitseniz ekmek basina kac para verseniz adam firini acmaya ikna olur? siz bir ekmek icin kac para vermeye razi olursunuz bankada milyonlariniz varken?
Simdi bunu daha kucuk olcekte dusun.
