x şahsı, y şahsını bıçaklıyor. olay adli makamlara ulaşıyor. ilk derece mahkeme, x şahsını suçlu buluyor. istinafa gidiyor olay orası da suçlu buluyor. yargıtay onaylıyor kararı. x şahsı bu sefer hakkını anayasa mahkemesinde arıyor, hayır kardeşim ben suçsuzum diye. orası da x şahsı suçlu buluyor.
adam da geliyor aihm'ye. aihm bakıyor, hayır kardeşim adam suçsuz, böyle saçma sapan suç mu olur diyor. adamın özgürlüğüne darbe vurmuşsunuz diyor. burada aihm, yargılamanın yapıldığı ülkeye sadece tazminat mı verir? sadece tazminat verse de x şahsının avukatı, mahkeme kararını yargılandığı ülkeye getirse müvekkilini beraat ettirebiliyor mu? yoksa adam ilk derece mahkemenin verdiği ceza süresini yatar mı?
not: aklıma düz mantıkla gelen bir şeyi soruyorum. sorum aslında bir üstteki paragraf. kısaca, aihm şahısların yargılandığı ülkedeki mahkeme kararlarına karşı bir tutum sergilerse, adamlar aldıkları ceza iptal olur mu?
bu tip şeyler aihm'e gitmiyor diye biliyorum. yamuluyor da olabilirim.
aihm yargilama yetkisi ve gorev alaninin bahsettiginiz tarzda olaylarla bir ilgisi yok. aihm, aihs'ne gore bir ihlal olup olmadigini tespit eder. yani adil yargilanma yapildi mi? ifade ozgurlugu var mi? iskence var mi? gibi.
dolayisiyla, orneginizden gidersek, oturup kimin suclu olup olmadigini tespitle ilgilenmez. ama ornegin supheli adil yargilanmadigini iddia ediyorsa, tabii hakim ilkesinin ihlal edildigini iddia ediyorsa vs. bunun gercek olup olmadigini tespit eder. bu cercevede bir kisiyi suclu/sucsuz bulmaz, aihs'nin ihlalinin soz konusu olup olmadigina karar verir.
nihayet, aihm'ne ancak bir devlet aleyhine gidersiniz, ozel ve tuzel kisiler aihm'nde yargilanmaz. yani turkiye cumhuriyeti devleti aihs'ne taraf olarak yargilanir zira devletler aihs'nde taahhut ettikleri ozgurlukleri guvence altina almakla yukumludurler.
HUMK 375/i cercevesinde aihm nezdinde ihlal tespit edilirse evet yeniden yargilanma olabilir.