www.kutso.org.tr
yaş meyve ve sebze raporunu okuyorum, en güncel 2012 için var. türkiye bildiğin hemen her üretimde ilk 5 sırada. çevremdekilere soruyorum, çiftçinin 50 kuruşa sattığı şey bizim marketlere - pazarlara gelene kadar 3-5 lira oluyor.
migros direk çiftçiden alıyorum diyor, o bile genelde daha pahalıya satıyor. (migros'a o konuda ben de çok dargınım)
bu aracıları niye atmıyorlar sistemden? kaç taneler bunlar? illa kavga mı çıkaralım?
aracılar olmasa çiftçi 1 liraya satar daha fazla kazanır, biz 1.5-2 liraya alırız daha ucuza alırız.
Direk ciftcidende alsa ayikliyor,paketliyor,depoluyor,nakliyelerini yapiyor,reyonlarina koyuyor ve satiyor.migrosun ciftci dedigide buyuk seralar,buyuk tarlalar,belki kooperatifler,direk dayidan degil.
Araci dedigin tek kisi degil bir sistem.koyde 40 hane domates cikarmis ama en krali o gun 30 kasa toplamis,ilk araci bu koyun malini toplayan adam ya bunlari secip ayikliyor ya da bir yerde bu islem yapiliyor,yerel hale getiriliyor mal,diyelim antalya merkez hale geldi,buradaki abi diger illerdeki hallere diyor ki bende domates var kim ister,buradan kalkiyor mal istanbula geliyor,istanbulda halci direk satmiyor bunu bakkal,market,manav gelip kasa kasa aliyor ve perakende satisa sunuyor.
Kac nakliye,kac kisi eklendi kabaca say.direk koylu gondersin,dursun bir yerde kamyon biz alalim su anki sistem ve buyuklukle mumkun degil.
Kapasitelerle ilgili bir durum bu.kucuk sehirlerde pazarlarda dedigin sey olabiliyor.emeklilikte kacalim,buralara yerleselim mantigida ayni sey.alanya da sutu inekten ciktigi kadar almak zorundayiz misal,ne cikarsa o
aracı ve halci tanıdıklarım var ve hepsi gerçekten zengin işi sistemi biliyorlar paranın anasını ağlatıyorlar. hoş çoğu halci ağlıyor hem halci hem aracı bahsettiğim kazanan kişiler.
önceleri büyük tarlalar vardi büyük miktarlarda üretim yapiyordu, sonra bu tarla sahiplerinin 4-5 cocugu oldu, bu tarlalar miras yolu ile bölüne bölüne ve daha kücük tarlalar (birkac dönüm) oldu, simdi bu tarlalarin sahipleri üretim yapiyorlar ama miktarlar kücük. bu kücük miktarlar icin köylünün kendisi stoklama, nakliye yapmasi mantikli degil o nedenle aracilarin eline bakmak zorunda kaldi. araci da kücük miktardaki mallari toplayip toplayip daha büyük miktarda mal haline getiriyor ve yüksek karlarla bunu yapiyor. araciyi devreden cikarmak icin köylünün cok daha büyük miktarda üretim yapmasi, kendi aile sirketini kurmasi, kendi nakliyesini yapmasi gerekir (örnegin ispanya veya italya). mesela miras yoluyla tarlayi bölmek yerine aile sirketi kurup büyük üretim yapip kazalanilan parayi kardesler arasinda pay etmesi gerekir. Bu olmuyorsa köylü bir araya gelip kooperatif kurmali ki miktari büyütmeli, büyük marketlere ve pazarlara kendi erismeli. yoksa elindeki iki kasa dometesi istanbula kendi getirmesi mantikli degil.
italyada bu is nasil oldu? büyük tarlalar vardi, 4-5 cocugu oldu, bu 4-5 cocuk aile sirketi kurdu, kimisi ceo oldu, kimisi tarim mühendisi. tarlalar devasa, üretim cok. gittiler avrupanin büyük marketlerine kendileri eristiler, kendileri sattilar. bu da yetmezmis gibi diger büyük üreticilerle bir araya geldiler kooperatif kurdular, ürünün borsasi ellerine gecti, hem üretiyorlar hem fiyati belirliyorlar. ciftci ayni zamanda patron oldu, bizdeki gibi aracilarin kölesi degil. ve cocuklari da aile sirketlerinin bir calisina bir yönetici olacak.
türkiyede eskiden köylü kooperatifleri var-mış
ben 83 lüyüm bizim köyde koopertatifin binası duruyor kendi yok. şimdi sadece sulama kooperatifi var o da devlet başka türlü kuyuya izin vermdi diye yoksa onda da münferit takılacaklar
sebep: kooperatif kurup bir araya gelmek "solcu işi" görüldüğü için
koopoeratifçiler gominis anarşik görüldüğü için. zaten bir süre sonra köylü örgütlemeye çalışanlar da bıktı usandı ne haliniz varsa göründe di bıraktı köyü bile terk etti-etmiş. antalyada yazlığında filan artık eskiler. yeni köylü de facebook başında kız düşürmeye uğraşmaktan fikir üretemez durumda.
kısacası köylü solculuktan korkmasa (Evren paşa solun üstünden buldozer gibi geçemeyeydi) şimdi köylü kooperatifleri mal satıyor biz daha uyguna sebze meyve yiyor olacaktık.