Şu duyuruda katılımcı aradığım tezimi tamamladım. (bkz: #1063919) Katılımcılara çok teşekkür ederim.
Sık sık çalışmalara katılanlar, sonuçların paylaşılmasını istiyor ama ben pek sonuç paylaşımı görmedim. Neyse ben sözümde durup, sonuçlarımı özet geçiyorum.
Tezimin konusu data visualization alanında yapılan manipülasyonlardı. Alandaki manipülasyon yöntemlerini tarayıp, literatürü de inceleyerek, en yaygın ve en yanıltıcı yöntemin truncated axis denilen yöntem olduğunu tespit ettim. Bu şu demek bir grafik hazırlanırken, y ekseni 0 yerine daha yüksek bir sayıdan başlıyor. Deneydeki örnekleri aşağıda görebilirsiniz:
Normal grafik: i.hizliresim.com
Manipule edilmiş: i.hizliresim.com
Bu iki grafiğin gösterdiği data da her yıl %10 artış gösteriyor ve ancak katılımcılar eksen 0'dan başladığında bu artışı ortalama olarak slight increase kategorisiyle tanımlarken, ikinci grafikteki artışı sharp increase e yakın şekilde tanımlıyor.
Çalışmamda ayrıca line chart ve column chart için de karşılaştırma yaptım ve iki tip grafiğin de benzer oranlarda manipülasyona yol açtığı sonucuna vardım. literatürdeki iddia, line chart (çizgi grafik?) için sorun olmayacağı yönündeydi, ancak oluyor.
Bu ne demek? İş yerinizde, finansal raporlarınızda bu yöntemleri kullanarak dinleyici kitlenizi etkileyebilirsiniz. Ancak daha önemlisi, size bir grafik sunulduğunda görsel olarak aldanmamak için, eksenin 0'dan başlayıp başlamadığına bakabilirsiniz. Eğer yöntemin yaygın olmadığını, kimsenin böyle bir şey yapmayacağını düşünüyorsanız, Fortune 500 şirketlerin finansal raporlarını inceleyen bir çalışmada, yıllık raporlarda kullanılan grafiklerin %17'sinde y ekseni manipülasyonu olduğu ortaya konuldu. Bir de medyadan konunun ünlü örneklerinden birini vereyim: hizliresim.com
Son gösterdiğim görselde, %35'ten %39.6 ya çıkan vergi oranı sanki 4-5 katına çıkıyor gibi gözüküyor. "Ben aldanmam" demeyin, sizi de deneye dahil ettim, aldanıyorsunuz. :)
Detaylı konuşmak isteyen varsa ya da alanda çalışma yapmış kimseler varsa, memnuniyetle daha da konuşurum.
Sonuclari paylastigin icin tesekkurler :)
Gercekten faydali bir bilgi oldu benim icin.
Umarim diger duyuru kullanicilari da sonuclari paylasir!
ankete denk gelmemiştim ancak yazınızı okudum gerçekten faydalı olmuş. farkettim ki ben de aldanırmışım bu duruma. iş hayatında etkili bir yöntem olacağı kanısındayım ben de teşekkür ederim.
Supersin
resmen aydinlanma yasadim. sozunde durup sonuclari paylastigin ve bizi aydinlattigin icin tesekkurler. ve soru geliyor:
line/column chart'larda benzer sekilde yanilma oldugunu soylemissin, dogru mu anladim? line chart da 0'dan daha buyuk degerden basladiginda manipulasyona sebep oluyor yani?
@letheavendangered, doğru anlamışsın. doğrudan iki chart tipini sağlıklı bir şekilde karşılaştıracak data bulunmuyor elimde ama yani "hangisi daha çok etkileniyor?" sorusuna cevap veremiyorum, ama ikisi de etkileniyor.
ancak line chart için şöyle bir durum var. hisse senedi ya da dolar kuru değişimi gibi 2,90 ile 2,93 arasındaki farkın önemli olduğu durumlarda ekseni 0'dan başlatmak mantıklı değil. buna da şöyle örnek vereyim.
alışıldık hisse senedi grafiği: i.hizliresim.com
0'dan başlayan grafik: i.hizliresim.com
şimdi iki grafik de google'ın mart ayı içindeki hisse senedini gösteriyor ama ikinci ve benim "doğru" olduğunu söylediğim grafikten bir şey anlayamıyoruz. böyle "vurgu"nun gerekli olduğu durumlarda line chart kullanılması tavsiye ediliyor, çünkü otoritelere göre line chart bu manipülasyon etkisini vermiyor. ancak benim vurguladığım kısım da şu, bu grafikler (hisse senedi, kur, vs.) yanıltıcı değil çünkü bunlara bakan kişi zaten detay görmeye çalışıyor ve alanda kullanım öğrenildiği için etki etmiyor.
dolayısıyla, satış ya da kar grafiği gibi belli bir vurgu alışkanlığının olmadığı alanlarda y eksenini 0'dan başlatmamak iki grafik tipi için de manipülasyona neden oluyor.
eksenin 0'dan baslamasinin yaninda olcek de onemli o zaman.