farz edin ki 10 yaşında çocuk soruyor.
tamam, diyelim kimse bilmiyor da bir tahmin yürüten fizikçi falan da mı yok? onun düşüncelerini söyleyin. "x bu konuda şöyle düşünüyor." gibi.
1. hani uzay genişliyor ya. neyin içinde genişliyor?
2. evren ilk önce küçük bir nokta halindeymiş ya şimdiye kıyasla. işte o sıkışmış şey neyin içindeydi ve içinde olduğu şeyi yoğun kütlesi sebebiyle neden çekmedi?
Muhtemelen boyutlarla alakali, boyutlar arasinda sikismisti. Hayal edemiyorsun diye kabul edemeyeceksin. Cünkü düz düsünüyorsun. Evrende muhtemelen ayni sekilde, baska bir boyutta yirtilarak olusuyor. Aksi durumlarla alakali düsünceler var, ester var deniyormus eskiden, uzayda bosluk degil göremedigimiz madde var diyoruz. Bir baskasi sicimler var diyor, yogunlugu az madde formatinda degil diyor. Ama genel olarak bir seyin olmamasini kabullenene kadar sen, her defasinda peki onun disinda ne var diye soracaksin, bu isin sonu bitmeyecek.
Bana göre en makul sey boyutlar arasi muhabbetler. Sicimden gir arastirabilirsin. Ama onun disinda karanlik madde vardi o kaybolunca evren büyümeye basladi gibi hayal edebilecegin, böyle kumdan kale deniz gibi modeller arama. Daha bir sürü boyut var diyoruz ne olduguna dair hicbir fikrimiz yok. Space time warp mesela, oysa bir üst boyutta herhangi bir canli icimizi disimizi ayni anda görecek. Muhtemelen gecmisimizi simdimizi ve gelecegimizi de. Hayal edebiliyor musun? Hayir. Ayni sekilde sen de hayal edip fiziki düsünmeyi birak.
s.hawking şöyle düşünüyor: eskiden bana "peki big bang'ten önce ne vardı?" diye soruyorlardı, şimdi ise uzayın genişlediği herkes tarafından bilinen bir gerçeğe dönüştü. artık insanlar uzayın dışında ne olduğunu, uzayın nereye genişlediğini merak etmeye başladılar. onlara verecek bir cevabım olmamasından rahatsız değilim, ama hiçlik kavramını anlayamamaları beni üzüyor.
affiniza siginarak, soyle bir seyi hatirlatti: youtu.be
sordugun soru suna benziyor: bizi tanri yarattiysa, tanri'yi kim yaratti? her zaman, bir seyin daha buyugunun daha guclusunun oldugu inanci.elimde hicbir kanit olmadan, sadece kaba etime dayanarak, evrenimizin sinirinda baska bir evrenin varligi ya da bizim evrenimizin bir yansimasi olabilir. belki de en buyuk hata, evreni-uzayi 3 boyutlu bir uzaya kisitlayarak yapiyoruz. evren kendi icerisinde genisliyor olamaz mi? evrenin sinirlarinin ne sekilde genisledigi hakkinda bilgisi olan var mi? ben fizikci degilim. yani evren, katmanlar halinde genisliyor olamaz.
cok siktim, musadenizi isteyim :)
çok klasik bir söylem var nehirdeki balık nehrin dışında olanları bilemez diyerek.
Bilmek yorum bile yapamıyoruz hiç demek aklımız almıyor. Ancak gerçek anlamda bilmek maalesef şu gün imkansız