[]
Etmek, olmak, eylemek yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller sorusu
selamlar,
şimdi etmek, eylemek, olmak v.s ile kurulan yüklemlere haiz cümleler var.
bir de aynı fiillerin birleşik fiil oluşturmadığı yükleme haiz cümleler var.
daha yeni sabah oldu ile
daha yeni malum oldu
cümleleri arasındaki fark gibi. ilk cümlede yüklem "oldu", ikincisinde "malum oldu." bunu biliyorsunuz.
işte bu fark nasıl ayırt edilebiliyor? yani "ol" fiilinin hangisinde birleşik fiil, hangisinde birleşik olmayan fiil olduğunu nasıl ayırt ediyorsunuz? bir yöntemi var mı? ben yardımcı fiilin önüne gelen sözcüğün Türkçe olup olmamasına bakıyordum önceleri ama her zaman yemiyor tabi.
şimdi etmek, eylemek, olmak v.s ile kurulan yüklemlere haiz cümleler var.
bir de aynı fiillerin birleşik fiil oluşturmadığı yükleme haiz cümleler var.
daha yeni sabah oldu ile
daha yeni malum oldu
cümleleri arasındaki fark gibi. ilk cümlede yüklem "oldu", ikincisinde "malum oldu." bunu biliyorsunuz.
işte bu fark nasıl ayırt edilebiliyor? yani "ol" fiilinin hangisinde birleşik fiil, hangisinde birleşik olmayan fiil olduğunu nasıl ayırt ediyorsunuz? bir yöntemi var mı? ben yardımcı fiilin önüne gelen sözcüğün Türkçe olup olmamasına bakıyordum önceleri ama her zaman yemiyor tabi.
kendinden önceki kelimeyle beraber mastar halinde bakın. anlamlıysa gelen ek yardımcı fiil ve kelimelerin bütünü birleşik fiil oluyor.
"sabah olmak" anlamsız. birleşik fiil değil, "olmak" burada tek başına fiil.
"malum olmak" anlamlı. birleşik fiil.
"sabah olmak" anlamsız. birleşik fiil değil, "olmak" burada tek başına fiil.
"malum olmak" anlamlı. birleşik fiil.
- lejant
(13.08.13 22:20:44)
hocam "bugün yemekten sonra kötü oldum" dediğimizde "kötü olmak" anlamlı oluyor ama belli ki birleşik fiil değil? yanlış mıyım?
- ya ben lan neyse
(13.08.13 22:39:06)
alakasız ama "yükleme haiz" değil "yüklemi haiz" olacak. "haiz", "havi" gibi kelimeler sahip olmak değil bulundurmak gibi bir anlamı haiz.
- kargn (13.08.13 22:42:18)
Etmek, eylemek, olmak vb. fiiller kullanılırken önceki kelimede herhangi bir ses olayı olursa (düşme,türeme gibi) kelimeler bitişik yazılır. Etmek misal, af etmek derken oraya bir f daha ekleriz affetmek olur. Ya da hissetmek. Kar etmek dersek herhangi bir olay yok, bitişik yazarız. Olmak; kayıp olmak-ı düşer- kaybolmak. Malum olmak olduğu gibi yazılır. Örnekler çoğaltılabilir.
- begimay (13.08.13 23:34:44)
@begimay: hocam bilgi için teşekkürler. yalnız bahsettiğiniz olay ses olayı. birleşik yazılır değil de, birleşik fiildir ya da değildir.
- ya ben lan neyse (13.08.13 23:45:48 ~ 23:47:22)
şöyle belki; dediğin ayrımı daha iyi yapabilmek için iki yeni cümle kuralım.
"(kiraz) fidan(ı) ağaç olacak."
"Fidan (beklemekten) ağaç olacak."
anlamdan çıkar gibi ancak. bizi ilgilendiren x'in olması mı ise, x'in olması bir anlam taşıyor ise birleşik fiil değildir gibi bir kural çıkarılabilir.
ikinci cümlede ağacın olması cümlenin anlamında bir karşılık bulmuyor.
senin ikinci cümlende malumun olması da.
keza ikrahın etmesi (ikrah etmek), kayıbın olması (kaybolmak), akılın vermesi (akıl vermek), üstündenin durması (üstünde durmak) anlamlı değil.
öte yandan sabahın olması, baharın gelmesi anlamlı.
"(kiraz) fidan(ı) ağaç olacak."
"Fidan (beklemekten) ağaç olacak."
anlamdan çıkar gibi ancak. bizi ilgilendiren x'in olması mı ise, x'in olması bir anlam taşıyor ise birleşik fiil değildir gibi bir kural çıkarılabilir.
ikinci cümlede ağacın olması cümlenin anlamında bir karşılık bulmuyor.
senin ikinci cümlende malumun olması da.
keza ikrahın etmesi (ikrah etmek), kayıbın olması (kaybolmak), akılın vermesi (akıl vermek), üstündenin durması (üstünde durmak) anlamlı değil.
öte yandan sabahın olması, baharın gelmesi anlamlı.
- katukatu (14.08.13 00:20:33)
1
