[]
Dunyanin donus hizi
Gece gece bir soruyu okudum kafam karisti feci derecede.
Dunyanin kendi eksenindeki donus hizi saatte yaklasik 1670 km'dir. Anladigim kadariyla bu hiz tam ekvatordaki hiz? Dogru mudur? (Cevre hesabi uzerinden gidildigine gore oyle olmali)
Tam kutup noktasindayken donus hizimiz nedir? 0 mi?
Bir de havada asili duran helikopter tam karsimizda oylece asili dururken, ucak neden donus hizindan etkileniyor? (Bu soru diger soruyla iliskilidir - ilgili soru icin (git: 51998)) Iste bu noktada kafam karisti ama birkac kisi birden kendilerinden gayet emin bir sekilde ucagin rotasi bundan dolayi 2 saat daha kisadir demis.
Dunya bir butun olarak donmuyor mu? Ben bir robot yapsam, bu robotu ekvator cizgisine gotursem ve uzayda yaptigim denemelerde her ziplayisinda havada 1 saniye kalarak tam 100 cm ilerleyebildigini gorsem; dogudan batiya dogru zipladiginda yola ciktigi noktanin 363 cm gerisine duserken, batidan doguya zipladiginda 563cm uzaga mi dusecek?
Sunu yazarken ucagin o sekilde rotasini kisaltamayacagi sonucuna vardim. Sacmalamiyorum degil mi?
Bir de uranus ve venus batidan doguya degil de dogudan batiya donuyor bildigim kadariyla. Neden boyle oldugunu bilmiyorum yalniz. Neden?
Dunyanin kendi eksenindeki donus hizi saatte yaklasik 1670 km'dir. Anladigim kadariyla bu hiz tam ekvatordaki hiz? Dogru mudur? (Cevre hesabi uzerinden gidildigine gore oyle olmali)
Tam kutup noktasindayken donus hizimiz nedir? 0 mi?
Bir de havada asili duran helikopter tam karsimizda oylece asili dururken, ucak neden donus hizindan etkileniyor? (Bu soru diger soruyla iliskilidir - ilgili soru icin (git: 51998)) Iste bu noktada kafam karisti ama birkac kisi birden kendilerinden gayet emin bir sekilde ucagin rotasi bundan dolayi 2 saat daha kisadir demis.
Dunya bir butun olarak donmuyor mu? Ben bir robot yapsam, bu robotu ekvator cizgisine gotursem ve uzayda yaptigim denemelerde her ziplayisinda havada 1 saniye kalarak tam 100 cm ilerleyebildigini gorsem; dogudan batiya dogru zipladiginda yola ciktigi noktanin 363 cm gerisine duserken, batidan doguya zipladiginda 563cm uzaga mi dusecek?
Sunu yazarken ucagin o sekilde rotasini kisaltamayacagi sonucuna vardim. Sacmalamiyorum degil mi?
Bir de uranus ve venus batidan doguya degil de dogudan batiya donuyor bildigim kadariyla. Neden boyle oldugunu bilmiyorum yalniz. Neden?
evet dünyanın kendi ekseni etrafında dönüş hızı yaklaşık 1668,9167 km/h dir. yani ekvatordaki bir nokta ya da farketmez yeryüzündeki herhangi bir nokta satte 1670 km yol alıyor. neye göre? dünyanın merkezine göre. eğer dünyanın çapı daha büyük olsaydı bu hızda yükselirdi. tam kutup noktasında bulunmamız pratik olarak mümkün değildir. bulunursak eğer, bizde kendi etrafımızda dönmüş oluruz. hem hızımız neye göre sıfır olmalı mı? bildiğiniz gibi dünya güneşin etrafında da döndüğü için herzaman güneşe göre de hızımız vardır.
uçakların uçuş süresi etkileniyormu bu durumdan? bahsettiğiniz uçağın dönüş hızından etkilenmesini araştırmak gerek onu bilemiyorum.
bu hız o kadar büyüktür ki saniyede 463,5 m ye denkgelmektedir. yani o robot yerden 1 sn zıplasa 463,5 metre doğuda bulur kendini. ama tam atladığı sırada zaten o hızdan etkilendiği için bunun olması mümkün değildir. yani bir hareketli kamyon kasasında zıplasanız gene aynı noktaya düşersiniz ama zıpladığınız anda kamyon dursa siz daha ileriye düşersiniz. çünkü yere göre belli bir hızla kamyondan zıplamış olursunuz. umarım anlatabilmişimdir.
uçakların uçuş süresi etkileniyormu bu durumdan? bahsettiğiniz uçağın dönüş hızından etkilenmesini araştırmak gerek onu bilemiyorum.
bu hız o kadar büyüktür ki saniyede 463,5 m ye denkgelmektedir. yani o robot yerden 1 sn zıplasa 463,5 metre doğuda bulur kendini. ama tam atladığı sırada zaten o hızdan etkilendiği için bunun olması mümkün değildir. yani bir hareketli kamyon kasasında zıplasanız gene aynı noktaya düşersiniz ama zıpladığınız anda kamyon dursa siz daha ileriye düşersiniz. çünkü yere göre belli bir hızla kamyondan zıplamış olursunuz. umarım anlatabilmişimdir.
- guess
(26.12.08 03:29:04)
uçaklardaki yolculuk sürelerindeki farklar hava akımlarıyla ilgili. dünyanın dönmesiyle ilgili değil çünkü atmosfer de dünyayla dönüyor. yani bir hovercraftı havalandırıp havada 1 saat tutsan ekvatorda 1670 km yol kat edecek hali yok.
- mortifera (26.12.08 07:21:23)
1) evet ekvatorun çapını 24 saate böleceksin kabaca.
2) burada konuştuğumuz hız dünyanın merkezine göre çizgizel hızdır. o yüzden evet, sıfırdır.
3) helikopter de etkilenir, ancak uçak 10 bin metrede uçtuğundan daha fazla etkilenir.
4) bu sorunun cevabı yukarıda bahsettiğimiz etki değildir. bir kere dünya batıdan doğuya doğru döndüğünden, sebep bu etki olsa, doğuya gitmek daha uzun sürmesi gerekirdi. çünkü o mantığa göre dünya da ayağının altından doğuya doğru gidiyor. doğru cevap ise havanın da bir akışkan olmasından kaynaklanıyor. dünya dönerken atmosfer de elinden geldiğince dünyayla birlikte hareket ediyor. farzetki hava yerine su var ve su akıyor. batıya doğru yüzerken akıntıya karşı yüzüyorsun ve dünyaya göre çizgizel hızın düştüğünden varış süren artıyor. bu sebepten dolayıdır ki doğuya doğru uçarken de çizgizel hızın artıyor ve varış süren kısalıyor. burada bahsedilen etki bir üst maddedeki etkiden çok daha belirleyici bir etkendir.
5) robot sorusu için.. robotu oldukça yükseğe zıplatman lazım =) yani bu soruda başka bir çok daha etken var, o yüzden biraz basitleştirerek başlamanda fayda var. ancak şöyle diyeyim, dönen veya hareket eden diyelim, bir cismin üzerinde zıpladığın zaman aslında düz zıplamıyorsun, eğik zıplıyorsun ve o yüzden bahsettiğin yer değişimi gerçekleşmiyor aşağı indiğinde. eğik atış falan hatırlıyorsan liseden düşey düzlemde ilk hızın senin zıplaman, fakat yatay düzlemde de ilk hızın dünyanın hızına eşit.
edit: 1) çapını değil, çevresini...
2) burada konuştuğumuz hız dünyanın merkezine göre çizgizel hızdır. o yüzden evet, sıfırdır.
3) helikopter de etkilenir, ancak uçak 10 bin metrede uçtuğundan daha fazla etkilenir.
4) bu sorunun cevabı yukarıda bahsettiğimiz etki değildir. bir kere dünya batıdan doğuya doğru döndüğünden, sebep bu etki olsa, doğuya gitmek daha uzun sürmesi gerekirdi. çünkü o mantığa göre dünya da ayağının altından doğuya doğru gidiyor. doğru cevap ise havanın da bir akışkan olmasından kaynaklanıyor. dünya dönerken atmosfer de elinden geldiğince dünyayla birlikte hareket ediyor. farzetki hava yerine su var ve su akıyor. batıya doğru yüzerken akıntıya karşı yüzüyorsun ve dünyaya göre çizgizel hızın düştüğünden varış süren artıyor. bu sebepten dolayıdır ki doğuya doğru uçarken de çizgizel hızın artıyor ve varış süren kısalıyor. burada bahsedilen etki bir üst maddedeki etkiden çok daha belirleyici bir etkendir.
5) robot sorusu için.. robotu oldukça yükseğe zıplatman lazım =) yani bu soruda başka bir çok daha etken var, o yüzden biraz basitleştirerek başlamanda fayda var. ancak şöyle diyeyim, dönen veya hareket eden diyelim, bir cismin üzerinde zıpladığın zaman aslında düz zıplamıyorsun, eğik zıplıyorsun ve o yüzden bahsettiğin yer değişimi gerçekleşmiyor aşağı indiğinde. eğik atış falan hatırlıyorsan liseden düşey düzlemde ilk hızın senin zıplaman, fakat yatay düzlemde de ilk hızın dünyanın hızına eşit.
edit: 1) çapını değil, çevresini...
- desdinova (26.12.08 08:29:29 ~ 18:43:55)
@mortifera
haklisin, tek ekleyebilecegim hava ve okyanus hareketleri dunyanin donme yonu, yercekimi ve hiziyla (daha dogrusu bu hizdaki farkla) alakali. corialis etkisi mi neydi. hava yercekimiyle uzerinde bulundugu kara parcasiyla donuyor, sonra kutba dogru gittikce bu hiz azaliyor (usendim aciklamaya, muhendis veya fizikcilere biraktim). ben surada (git: 51998) bunu demeye calistimdi ama cok kisa yoldan oldu. tabii lisesyi bitireli de 15 sene oldu:)
bu tartismalar isiginda c. sinan sagiroglu'nu anmadan edemiycem...
not: bunlar kuzey yarimkure icin
haklisin, tek ekleyebilecegim hava ve okyanus hareketleri dunyanin donme yonu, yercekimi ve hiziyla (daha dogrusu bu hizdaki farkla) alakali. corialis etkisi mi neydi. hava yercekimiyle uzerinde bulundugu kara parcasiyla donuyor, sonra kutba dogru gittikce bu hiz azaliyor (usendim aciklamaya, muhendis veya fizikcilere biraktim). ben surada (git: 51998) bunu demeye calistimdi ama cok kisa yoldan oldu. tabii lisesyi bitireli de 15 sene oldu:)
bu tartismalar isiginda c. sinan sagiroglu'nu anmadan edemiycem...
not: bunlar kuzey yarimkure icin
- no avalon (26.12.08 08:58:54 ~ 08:59:51)
buldum rüzgarın adını!!!!
jet stream. troposferle stratosfer arası bi yerdeydi, ya da değildi. vallah budur.
not: alakasız olarak, bissürü değerli yazarı sözlük yerine burada bilgi paylaşırken görüyorum. acep ne ola?
jet stream. troposferle stratosfer arası bi yerdeydi, ya da değildi. vallah budur.
not: alakasız olarak, bissürü değerli yazarı sözlük yerine burada bilgi paylaşırken görüyorum. acep ne ola?
- no avalon (26.12.08 10:17:36)
@mrtksn,
evet odur. hatta şimdi baktım sağolsun wikipedia, sebebinden ticari kullanıma (evet uçaklar), ordan iklim değişikliğine etkilerini açıklamış.
en.wikipedia.org
not: aynı rotanın neden farklı sürelerde aşıldığının tam cevabı bu imiş.
evet odur. hatta şimdi baktım sağolsun wikipedia, sebebinden ticari kullanıma (evet uçaklar), ordan iklim değişikliğine etkilerini açıklamış.
en.wikipedia.org
not: aynı rotanın neden farklı sürelerde aşıldığının tam cevabı bu imiş.
- no avalon (26.12.08 12:54:58)
entrapmen, sözkonusu başlıkta dünyanın dönüşüne bağlayan kişilerden bir ide bendim ama orada senin anlattığın gibi "zıplasak 400 metre öteye düşmüyoruz" gibi bir fenomenden bahsetmiyordum. dünyanın dönüşünün yarattığı nerdeyse sabit karakterde olan hava akımları uçan cisimlere özellikle yüksek hızlarda ciddi etkilerde bulunur. böyle bir şeyden bahsediyordum. Yoksa helikopterle yükselip olduğumuz yerde durarak bir günde dünyanın çevresini dolaşma imkanımız yok tabii ki.
- kurukafa (26.12.08 13:10:10)
1
