[]
proje değişilkiği, tadilat ve mimarın tutumu
salak bir başlık oldu ama ne yazacağımı bilemedim. ben size direkt olayı anlatayım.
bir yazlık site düşünün. 60 tane birbirinin aynısı ev var. taa 1980'lerin başında yapılmış bir site. kat mülkiyeti kanunu hükümlerine tabi (kooperatif değil). senelerdir güzel güzel tatil yapılıyor.
fakat ihtiyaçlar doğrultusunda bu evler insanlara yetmemeye başlıyor. üst katta tuvalet, banyo yok mesela. salon küçük geliyor, oda sayısı yetmiyor. deniyor ki tadilat yapalım. şu bahçenin şu kısmını kapatıp salona ekleyelim. üst tarafını da kapatıp banyo yapalım, artan yere de bir oda sıkıştıralım. yeni bir proje çiziliyor, genel kuruldan geçiyor. belediye melediye bilumum izinler de alınıyor. yani isteyenlerin gayet yasal yollardan evlerine bu tadilatı yapmalarının önünde hiçbir engel kalmıyor.
ancak sitenin ilk mimarı çıkageliyor. diyor ki "bu benim projem, benim eserim. bozamazsınız. evine tadilat yapmak isteyen herkesten 1500 ytl. telif bedeli isterim. vermezseniz ayrı ayrı dava açar yıktırırım"
şimdi olabilir mi böyle bir şey? bana saçma geldi. senin eserin tamam da sen zamanında eserini müteahhite satmışsın, müteahhit de bana satmış, o ev artık bana ait. belediyesel olayları da halletmişsem evime istediğim tadilatı yaparım. haksız mıyım? mimar hala bana karışabilir mi?
yani ben kitapçıdan bir kitap alsam, okurken kimi paragrafların altlarına notlar alsam yazarı çıkıp da "kitabıma ekleme yaptın, ver telif bedeli" mi diyecek? ya da bir müzik eserini teybe koyup mikrofonla üzerine şarkı söylesem eser sahibi çıkıp "sıçtın şarkıma, ver telif bedeli" mi diyecek? aynı şey değil mi?
bir yazlık site düşünün. 60 tane birbirinin aynısı ev var. taa 1980'lerin başında yapılmış bir site. kat mülkiyeti kanunu hükümlerine tabi (kooperatif değil). senelerdir güzel güzel tatil yapılıyor.
fakat ihtiyaçlar doğrultusunda bu evler insanlara yetmemeye başlıyor. üst katta tuvalet, banyo yok mesela. salon küçük geliyor, oda sayısı yetmiyor. deniyor ki tadilat yapalım. şu bahçenin şu kısmını kapatıp salona ekleyelim. üst tarafını da kapatıp banyo yapalım, artan yere de bir oda sıkıştıralım. yeni bir proje çiziliyor, genel kuruldan geçiyor. belediye melediye bilumum izinler de alınıyor. yani isteyenlerin gayet yasal yollardan evlerine bu tadilatı yapmalarının önünde hiçbir engel kalmıyor.
ancak sitenin ilk mimarı çıkageliyor. diyor ki "bu benim projem, benim eserim. bozamazsınız. evine tadilat yapmak isteyen herkesten 1500 ytl. telif bedeli isterim. vermezseniz ayrı ayrı dava açar yıktırırım"
şimdi olabilir mi böyle bir şey? bana saçma geldi. senin eserin tamam da sen zamanında eserini müteahhite satmışsın, müteahhit de bana satmış, o ev artık bana ait. belediyesel olayları da halletmişsem evime istediğim tadilatı yaparım. haksız mıyım? mimar hala bana karışabilir mi?
yani ben kitapçıdan bir kitap alsam, okurken kimi paragrafların altlarına notlar alsam yazarı çıkıp da "kitabıma ekleme yaptın, ver telif bedeli" mi diyecek? ya da bir müzik eserini teybe koyup mikrofonla üzerine şarkı söylesem eser sahibi çıkıp "sıçtın şarkıma, ver telif bedeli" mi diyecek? aynı şey değil mi?
Bunun gibi davalar olabiliyor. Gökkafes'in tepesindeki çelik kafes kısmın rengini her değiştirdiklerinde Doruk Pamir (binanın mimarı) dava açıyodu adamlara hatırladığım kadarıyla. Ama kim kazanıyodu onu bilmiyorum.
- gerrain
(03.07.08 18:47:00)
olur. gayet de güzel olur. dava bin yıl falan sürer ama kazanır. siz de yıkarsınız.
- guybrush threepwood (04.07.08 07:06:08)
niye ama? mimar projesini müteahhite satmış. haklarını devretmiş olmuyor mu? ne zamana kadar karışabilir projeye? ev benim değil mi? parasını vermiş almışım. artık ne istersem yapamaz mıyım?
- kibritsuyu (04.07.08 09:59:52)
karışabilir.hala mimarlıkta okuyan bir öğrenci olarak,her ne kadar bu gibi durumlarda yasal prosedürün nasıl işlediğini tam bilmesem de elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışayım.
her ne kadar ülkemizde insanlar kabul etmese de mimarların yaptıkları tüm binalar birer eserdir ve telif hakları yasalarına tabidir.yani sizin bu ne be böyle dediğiniz binalar bile birer eser olarak kabul edilir ve buna göre değerlendirilir.hatta çok abartı bir örnek olacak ama insanların bitmiş bir binaya çivi bile çakması esere müdahaledir ve isterse mimar bu yüzden bile sizi şikayet edebilir.tabi bu dediğim çok uçuk ve olayın ciddiyetini anlatmak için verilmiş bir örnek yoksa hiç bir mimar duvara çivi çaktınız diye size dava açmakla uğraşmaz.fakat sizin burada bahsettiğiniz değişiklikler son derece ciddi ve köklü işlemler olduğu için burada bir sorun oluyor.
ayrıca projenin müteahhite ve ya size satılmış olması hala mimarın eseri olduğu gerçeğini değiştirmez.size satılmışta olsa o ev hala onun eseridir.örneğin ressamlar da yaptıkları resimleri satarlar ama bu onların eseri olduğu gerçeğini değiştirmez.mesela alğınız bir tabloya siz ekleme yapamazsınız.
mesela yazarlar da yazdıklarını yayın evlerine satar ama bu onların yazıları olduğunu değiştirmez.o yüzden o esere yapılan her hatalı olay doğrudan yazarını ilgilendirir.bu durumda da binaya yapılan her şey mimarını ilgilendirir.
verdiğiniz kitap ve şarkı örneklerini ise bu durumla bir tutamayız bile.örneğin kitabın kenarına aldığınız notlar kitabın sadece sizde olan kopyası üzerinde olan değişikliklerdir.siz orada eseri değil sadece bir kopyasını değiştiriyorsunuz yani sizin yaptığınız değişiklikler bu kitabı okuyan diğer insanları ilgilendirmez ya da siz öyle ekleme yaptınız diye eser değişmez.ha mesela siz yayın evinde çalışan birisinizdir,yazar size yazdıklarını verir,siz de gider kafanıza göre bir şeyler eklersiniz o zaman esere müdahale edersiniz,o ayrı.
mesela ünlü ressamların yaptıkları tabloların bilindiği gibi poster ve kopyaları satılır.mesela bunlar üzerinde bir tahribat ve ya kafanıza göre bir ekleme yaparsanız kimse size bir şey demez-ki bence bir resimde,taklit bile olsa böyle kendi kafasına göre değişiklik yapmak yanlıştır-fakat resmin orijinaline yapacağınız en ufak şey başınıza çok büyük işler açabilir.
şarkı örneği de aynı durumda.sadece sizde ki kopyaya etki ediyorsunuz.bu durumda bile yapılanlar aslında tam doğru mu bilemiyorum.telif hakları yasasının tüm ayrıntılarını bilmiyorum.fakat sonuçta eser sahipleri genelde gelip niye şunu yazdın,niye üzerine kayıt yaptın demez.
bu konuda kafanızı karıştıran sebeplerden biri de şu bence.sonuçta hiç bir mimar çıkıp siz duvara çivi çaktınız diye size bir şey demez-aslında istese der-yani böyle küçük şeyler için tenezzül bile etmez diyeyim.zaten onlarda bu gibi şeylerin yapılması gerektiğini kabul eder.mimarlar bir çok konut vs projesinde çalışır,sonuçta hepsiyle de uğraşmanın anlamı yok.bu yüzden de insanlar bu durumun farkında değil ve başta da dediğim gibi binları eserden saymıyorlar resmen.o yüzden de değişiklik yapmanın bir sorun olacağı eğer birisi sizin durumunuzda ki gibi uyarmazsa akıllarına bile gelmiyor.fakat sizin burada dediğiniz tadilatlar bunların ötesinde.siz yapıyı tamamen değiştiriyorsunuz.yeni odalar eklemek,bahçeyi kapatmak filan.
başta da dediğim gibi ben olayın yasal işleyiş ve bürokrasi kısmını bilmiyorum.işlemler belediye de onaylanmış diyorsunuz ama belediylerin bu gibi durumlarda hata yaptığı bilinen bir şey.yani siz belediyesel olayları halletik demişsiniz ama belki de projenin mimarının bu süreçte bundan haberi yoktu.
bu yazdıklarımı da kafanızı daha da karıştırmak için değil sadece ya bu binalarda niye değişiklik yapamıyoruz sorunuza cevap olsun diye yazdım.eğer başka bir sorunuz olursa mesaj atabilirsiniz.
her ne kadar ülkemizde insanlar kabul etmese de mimarların yaptıkları tüm binalar birer eserdir ve telif hakları yasalarına tabidir.yani sizin bu ne be böyle dediğiniz binalar bile birer eser olarak kabul edilir ve buna göre değerlendirilir.hatta çok abartı bir örnek olacak ama insanların bitmiş bir binaya çivi bile çakması esere müdahaledir ve isterse mimar bu yüzden bile sizi şikayet edebilir.tabi bu dediğim çok uçuk ve olayın ciddiyetini anlatmak için verilmiş bir örnek yoksa hiç bir mimar duvara çivi çaktınız diye size dava açmakla uğraşmaz.fakat sizin burada bahsettiğiniz değişiklikler son derece ciddi ve köklü işlemler olduğu için burada bir sorun oluyor.
ayrıca projenin müteahhite ve ya size satılmış olması hala mimarın eseri olduğu gerçeğini değiştirmez.size satılmışta olsa o ev hala onun eseridir.örneğin ressamlar da yaptıkları resimleri satarlar ama bu onların eseri olduğu gerçeğini değiştirmez.mesela alğınız bir tabloya siz ekleme yapamazsınız.
mesela yazarlar da yazdıklarını yayın evlerine satar ama bu onların yazıları olduğunu değiştirmez.o yüzden o esere yapılan her hatalı olay doğrudan yazarını ilgilendirir.bu durumda da binaya yapılan her şey mimarını ilgilendirir.
verdiğiniz kitap ve şarkı örneklerini ise bu durumla bir tutamayız bile.örneğin kitabın kenarına aldığınız notlar kitabın sadece sizde olan kopyası üzerinde olan değişikliklerdir.siz orada eseri değil sadece bir kopyasını değiştiriyorsunuz yani sizin yaptığınız değişiklikler bu kitabı okuyan diğer insanları ilgilendirmez ya da siz öyle ekleme yaptınız diye eser değişmez.ha mesela siz yayın evinde çalışan birisinizdir,yazar size yazdıklarını verir,siz de gider kafanıza göre bir şeyler eklersiniz o zaman esere müdahale edersiniz,o ayrı.
mesela ünlü ressamların yaptıkları tabloların bilindiği gibi poster ve kopyaları satılır.mesela bunlar üzerinde bir tahribat ve ya kafanıza göre bir ekleme yaparsanız kimse size bir şey demez-ki bence bir resimde,taklit bile olsa böyle kendi kafasına göre değişiklik yapmak yanlıştır-fakat resmin orijinaline yapacağınız en ufak şey başınıza çok büyük işler açabilir.
şarkı örneği de aynı durumda.sadece sizde ki kopyaya etki ediyorsunuz.bu durumda bile yapılanlar aslında tam doğru mu bilemiyorum.telif hakları yasasının tüm ayrıntılarını bilmiyorum.fakat sonuçta eser sahipleri genelde gelip niye şunu yazdın,niye üzerine kayıt yaptın demez.
bu konuda kafanızı karıştıran sebeplerden biri de şu bence.sonuçta hiç bir mimar çıkıp siz duvara çivi çaktınız diye size bir şey demez-aslında istese der-yani böyle küçük şeyler için tenezzül bile etmez diyeyim.zaten onlarda bu gibi şeylerin yapılması gerektiğini kabul eder.mimarlar bir çok konut vs projesinde çalışır,sonuçta hepsiyle de uğraşmanın anlamı yok.bu yüzden de insanlar bu durumun farkında değil ve başta da dediğim gibi binları eserden saymıyorlar resmen.o yüzden de değişiklik yapmanın bir sorun olacağı eğer birisi sizin durumunuzda ki gibi uyarmazsa akıllarına bile gelmiyor.fakat sizin burada dediğiniz tadilatlar bunların ötesinde.siz yapıyı tamamen değiştiriyorsunuz.yeni odalar eklemek,bahçeyi kapatmak filan.
başta da dediğim gibi ben olayın yasal işleyiş ve bürokrasi kısmını bilmiyorum.işlemler belediye de onaylanmış diyorsunuz ama belediylerin bu gibi durumlarda hata yaptığı bilinen bir şey.yani siz belediyesel olayları halletik demişsiniz ama belki de projenin mimarının bu süreçte bundan haberi yoktu.
bu yazdıklarımı da kafanızı daha da karıştırmak için değil sadece ya bu binalarda niye değişiklik yapamıyoruz sorunuza cevap olsun diye yazdım.eğer başka bir sorunuz olursa mesaj atabilirsiniz.
- archidead (06.10.08 01:02:21)
1
