[]
Kapitülasyonlar
Kapitülasyonlar hakkında ayrıntılı bilgiler bulabileceğim kolay ulaşılabilir kaynaklar var mıdır acaba? Osmanlı'daki kapitülasyonlar ağırlıklı olacak şekilde?
ayrıntı yeterli olur mu bilemem ama şöyle bir şey not etmişim ben
Doğu ve Yakındoğu ülkelerinin, bir taraflı olarak Avrupa ve Amerika devletlerine tanıdıkları birtakım imtiyazlar. Bu imtiyazlar bir devletin istiklâlini ifade eden yasama, yürütme ve yargı erklerini kayıtladığından kapitülâsyon usulünü kabul eden devletler, hukuk anlamı ile tam bağımsız devlet sayılamazlar. Osmanlı Devletinde ilk kapitilâsyon Kanuni Sultan Süleyman tarafından Fransa ya verilmiş, öbür padişahlar tarafından da bu kapitülâsyon yenilenmiştir. 1740 yılında Sultan Mahmut I. ile Fransa kralı Louis XV. arasında imzalanan bir anlaşma ile, eski kapitülâsyon hükümleri daha da genişletilmiş, kapitülâsyonlar iki devlet arasında ebedi bir özellik almıştır.
Zaman geçtikçe Avrupa nın öbür devletlerine de kapitülâsyonlar vermiş, bu arada bağımsızlık kazandıktan sonra Amerika, Meksika, Brezilya, hatta Yunanistan ve Romanya da kapitülâsyon haklarından istifade etmişlerdir.
Kapitülâsyonlar, adlî, malî ve idarî bölümlere ayrılabilir.
Adlî imtiyazlar : Aynı devlet uyruğunda bulunan yabancılar arasındaki hukuk ve ceza dâvalarının, kendi konsoloshanelerinde görülmesini ifade eder. Yabancı iki devlet uyruğunda olan suçluların mahkemesi Osmanlı mahkemelerinde olmaz. Her hangi bir suç işleyen ecnebi, hiç bir şekilde tevkif edilmez.
İdari imtiyazlar : Osmanlı karasularında ve hatta limanlarda bulunan ticaret gemilerine, içlerinde suç bile işlese Osmanlı polisi giremez, buralara sığınan suçluları alamaz, memleketteki yabancıları bile sınır dışına çıkaramaz.
Malî imtiyazlar : Kapitülâsyona sahip devletin vatandaşı emlâk vergisinden ve değiştirilebilen bir oranda gümrük Yergilerinden, köprü vergisinden, tanzifat vergisinden, başka, bir vergi vermezlerdi.
Kapitülâsyonların kaldırılması : Paris antlaşmasından sonra kapitülâsyonların kaldırılması yolunda Osmanlı devlet adamları tarafından çeşitli teşebbüsler yapılmıştır. ikinci Meşrutiyetin ilânından sonra ve Birinci Dünya savaşı sırasında böyle teşebbüsler olmuştur. Ancak, Bunların hiç biri bir sonuç vermemiştir.
Milli Mücadele ile başlayan kurtuluş hareketinden sonra, Yeni Türk Devleti, kapitülâsyon rejimini kabul etmediğini, Misaki Milli beyannamesi ile ilân etmişti. Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra, Lozanda imzalanan barış antlaşması ile (antlaşmanın 25. maddesinde) kapitülasyonların kaldırılması onaylanmıştır.
Böylece Türk milleti, yüzyıllarca süren bu kendisini kendi yurdunda yapan durumdan Türkiye Cumhuriyetinin doğuşu ile kurtulmuştur.
Doğu ve Yakındoğu ülkelerinin, bir taraflı olarak Avrupa ve Amerika devletlerine tanıdıkları birtakım imtiyazlar. Bu imtiyazlar bir devletin istiklâlini ifade eden yasama, yürütme ve yargı erklerini kayıtladığından kapitülâsyon usulünü kabul eden devletler, hukuk anlamı ile tam bağımsız devlet sayılamazlar. Osmanlı Devletinde ilk kapitilâsyon Kanuni Sultan Süleyman tarafından Fransa ya verilmiş, öbür padişahlar tarafından da bu kapitülâsyon yenilenmiştir. 1740 yılında Sultan Mahmut I. ile Fransa kralı Louis XV. arasında imzalanan bir anlaşma ile, eski kapitülâsyon hükümleri daha da genişletilmiş, kapitülâsyonlar iki devlet arasında ebedi bir özellik almıştır.
Zaman geçtikçe Avrupa nın öbür devletlerine de kapitülâsyonlar vermiş, bu arada bağımsızlık kazandıktan sonra Amerika, Meksika, Brezilya, hatta Yunanistan ve Romanya da kapitülâsyon haklarından istifade etmişlerdir.
Kapitülâsyonlar, adlî, malî ve idarî bölümlere ayrılabilir.
Adlî imtiyazlar : Aynı devlet uyruğunda bulunan yabancılar arasındaki hukuk ve ceza dâvalarının, kendi konsoloshanelerinde görülmesini ifade eder. Yabancı iki devlet uyruğunda olan suçluların mahkemesi Osmanlı mahkemelerinde olmaz. Her hangi bir suç işleyen ecnebi, hiç bir şekilde tevkif edilmez.
İdari imtiyazlar : Osmanlı karasularında ve hatta limanlarda bulunan ticaret gemilerine, içlerinde suç bile işlese Osmanlı polisi giremez, buralara sığınan suçluları alamaz, memleketteki yabancıları bile sınır dışına çıkaramaz.
Malî imtiyazlar : Kapitülâsyona sahip devletin vatandaşı emlâk vergisinden ve değiştirilebilen bir oranda gümrük Yergilerinden, köprü vergisinden, tanzifat vergisinden, başka, bir vergi vermezlerdi.
Kapitülâsyonların kaldırılması : Paris antlaşmasından sonra kapitülâsyonların kaldırılması yolunda Osmanlı devlet adamları tarafından çeşitli teşebbüsler yapılmıştır. ikinci Meşrutiyetin ilânından sonra ve Birinci Dünya savaşı sırasında böyle teşebbüsler olmuştur. Ancak, Bunların hiç biri bir sonuç vermemiştir.
Milli Mücadele ile başlayan kurtuluş hareketinden sonra, Yeni Türk Devleti, kapitülâsyon rejimini kabul etmediğini, Misaki Milli beyannamesi ile ilân etmişti. Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra, Lozanda imzalanan barış antlaşması ile (antlaşmanın 25. maddesinde) kapitülasyonların kaldırılması onaylanmıştır.
Böylece Türk milleti, yüzyıllarca süren bu kendisini kendi yurdunda yapan durumdan Türkiye Cumhuriyetinin doğuşu ile kurtulmuştur.
- handeyener
(20.03.11 17:46:50)
1
