[]
Evren 3 boyutlu geometride mi yoksa biz mi öyle algılıyoruz?
Zaman boyutunu bir kenara bırakalım.
Anlayamadığım şey şu; evrendeki her şey 3 boyutluda, o yüzden mi en fazla 3 boyutlu görebiliyoruz/düşünebiliyoruz?
Yoksa, evrim 3 boyutlu görmeye göre evrimleştiği için evrenin 3 boyutlu mu algılıyoruz?
Yani kullandığımız bir kalemin 4. boyutta uzantısı var da fark edemiyor muyuz? Yoksa kesinkes, o kalemin 3 boyutlu geometride olduğunu söyleyebilir miyiz?
Son olarak, 3d’nin bir özelliği var mı? Mesela neden 4d değil, neden 17d, 43d değil, veya 2d(!) değil de 3d? 3’ü, diğer boyutlardan ayıran ne var?
Not: felsefe sorusu değildir. ChatGPT’ye sordum, sorunun sorma stiline göre cevap değiştiriyor gibi geldi. “evren 3d değil mi” diye sorunca evet 3d, “evren 3d değil di mi” deyince evet değil tarzı.. İnternette araştırmayı denedim ama soru uzadıkça sonuçlar sapıtıyor.
Anlayamadığım şey şu; evrendeki her şey 3 boyutluda, o yüzden mi en fazla 3 boyutlu görebiliyoruz/düşünebiliyoruz?
Yoksa, evrim 3 boyutlu görmeye göre evrimleştiği için evrenin 3 boyutlu mu algılıyoruz?
Yani kullandığımız bir kalemin 4. boyutta uzantısı var da fark edemiyor muyuz? Yoksa kesinkes, o kalemin 3 boyutlu geometride olduğunu söyleyebilir miyiz?
Son olarak, 3d’nin bir özelliği var mı? Mesela neden 4d değil, neden 17d, 43d değil, veya 2d(!) değil de 3d? 3’ü, diğer boyutlardan ayıran ne var?
Not: felsefe sorusu değildir. ChatGPT’ye sordum, sorunun sorma stiline göre cevap değiştiriyor gibi geldi. “evren 3d değil mi” diye sorunca evet 3d, “evren 3d değil di mi” deyince evet değil tarzı.. İnternette araştırmayı denedim ama soru uzadıkça sonuçlar sapıtıyor.
En başta zaman boyutu dedin ama kenara bıraktın. Sonra da "en fazla 3 boyutlu mu" diyorsun, hiç mantıklı değil. Öyle olsa zaman boyutunu yaşayamazdık, algılayamazdık mesela.
- muhayyer divan
(10.12.24 01:08:39)
neden 3 uzay boyutu var sorusunun cevabini bilmiyoruz. bunun net cevabi yok. daha gecen hafta reddit'teki tartismaya da katilmistim.
evren 3 boyutlu gozukuyor. aniden yok olup geri gelen cisimler olsaydi dorduncu boyut diyebilirdik ama su anda bunu dusunduren bir sey yok. madde 3 boyutta acilimlaniyor. neden bilmiyoruz cok guzel bir soru.
matematikte istersen sonsuz boyut yazarsin ama neden gerceklik 3 boyutlu bilmiyoruz. sicim teorisi gibi konular hala kurgu asamasinda. matematik tutsun diye 11 boyuta cikmalari gerekiyor. ama biz 3 tane algiladigimiz icin geri kalan 7-8 boyut atomalti seviyede curl ediyor diyorlar. bana sorarsan sacmalik. kotu matematik yani. zaten 40 yildir bir arpa boyu yol gidemediler.
evren 3 boyutlu gozukuyor. aniden yok olup geri gelen cisimler olsaydi dorduncu boyut diyebilirdik ama su anda bunu dusunduren bir sey yok. madde 3 boyutta acilimlaniyor. neden bilmiyoruz cok guzel bir soru.
matematikte istersen sonsuz boyut yazarsin ama neden gerceklik 3 boyutlu bilmiyoruz. sicim teorisi gibi konular hala kurgu asamasinda. matematik tutsun diye 11 boyuta cikmalari gerekiyor. ama biz 3 tane algiladigimiz icin geri kalan 7-8 boyut atomalti seviyede curl ediyor diyorlar. bana sorarsan sacmalik. kotu matematik yani. zaten 40 yildir bir arpa boyu yol gidemediler.
- antikadimag
(10.12.24 03:12:49)
İnsanın algıları sınırlı. Varlığını kesin bildiğimiz şeyler var, var olduğunu tahmin ettiğimiz ve bilmediğimiZ şeyler var ve varsa da asla algılayamayacağımız numenal şeyler var tamamen aşkınsal. Zihnimiz maalesef sınırlı başka boyutlar varsa da algılayamayız. Bu bence zihninizin sınırları ile alakalı
- olaylar olaylar (10.12.24 04:03:58)
4 boyutlu olduğunu kavrayabiliyoruz, x-y-z-t. t zaman. Algılarımız ancak bu kadarına yetiyor. Yani şimdilik 4 boyutlu.
- alfired (10.12.24 10:35:45)
matematik bizim yarattigimiz bir dil, boyut da bunun bir parcasi. evreni aciklamak icin bu dili kullaniyoruz. evreni uc boyutlu varsaymak ve buradan devam etmek isimizi goruyor. yani bu sezgisel bir varsayim. artik sezgisel olmadigi ya da calismadigi noktada boyut ekleyip tutarli yeni bir sistem (teori) gelistirmeye calisiyoruz.
- banach (10.12.24 11:05:57)
banach +1
mühendislik dalları gibi düşünebilirsiniz. hiç bir dal %100 çözüme ulaşmıyor ama ulaştığımız yüzdeler bizi tatmin ediyor ve on hatta yüzyıllarca tasarımlarımızla işlerimizi görüyoruz. yani onun öyle olduğundan çok biz onu öyle tanımlıyoruz(algılıyoruz). yani insana indirgenmiş hali bu. her şey için tabi.
mühendislik dalları gibi düşünebilirsiniz. hiç bir dal %100 çözüme ulaşmıyor ama ulaştığımız yüzdeler bizi tatmin ediyor ve on hatta yüzyıllarca tasarımlarımızla işlerimizi görüyoruz. yani onun öyle olduğundan çok biz onu öyle tanımlıyoruz(algılıyoruz). yani insana indirgenmiş hali bu. her şey için tabi.
- tukenmez adam (10.12.24 13:23:45)
1
