Ekşi Duyuru

Türkiye gibi borsası sığ olmayan ülkelerde, insanlar ve yatırım kuruluşları borsada işlem gören şirketlerin karlılığına, verecekleri temettüye bakarak yatırım yapıyorlar.
Söylediğin gibi işlerin kötü gittiği durumlarda borsada işlem gören şirketlerin durumları da kötüye gidecek, karlılığı azalacaktır. Bu durumda borsaya yatırım yapmak da cazip olmaktan çıkacaktır.

Hiç olmuş mu deyince de aklıma 'Büyük buhran' geldi. Google'da aratırsan görürsün. İşler dediğin gibi çok kötü gitmiş, tüketim düşmüş, üretim pahalılaşmış, borsada işlem gören şirketler birer birer batmış, çok borsa yatırımcısı intihar etmiştir.

Şirketlerin karlılığı ve gelecek potansiyelleri (akılcı yatırımları) hisse değerleni de zamanla yükseltir. Çünkü hisse değeri şirketin değeridir.

Ama bu hisse senetlerinin bir şirketin değer göstergesi olduğunu yok sayıp doğrudan doğrudan "hisse senedi fiyatlarının" artış azalışlarını dikkate alırsak her şey olabilir. Hisse fiyatları kısa ve orta vadede sırf dedikodulara ve manipülasyona dayalı olarak çok yüksek ve düşük değerlere sahip olabiliyor. Zaten hep denir, piyasa rasyonel hareket etmez. Ancak neticede manasız yükseliş ve düşüşler bir noktada şirketin gerçek değerine yaklaşıp uzaklaşır. Bu gerçek değer değiştikçe bu yaklaşıp uzaklaşan fiyatlar da aynı odaktan yaklaşıp uzaklaşmaya devam eder.

Şirketlerin gerçek değerlerini saptamak için bazı hesaplamalar var bunlara bakabilirsiniz.

Sizin dediğiniz senaryo rasyonel bir senaryo değil örneğin. Yani mantıken insanların piyasada çekilme yaşanacağını düşünüp paralarını hisse yatırımından çekerek örneğin tahvil, bono gibi borçlanma araçlarına yöneltmesi falan gerekir ancak sizin bakış açınızla yaklaşan insan sayısı çok fazlaysa hisse senetlerine yatırım oranı artabilir. Ne var ki yatırım yapılan hisse gerçek değerini hisse senedi yatırımcısının yaptığı irrasyonel yatırımdan değil, şirketin aktivitesinden kazandığı için eğer şirket bu zor süreçte zayıf düşerse hisseler de eninde sonunda düşer.

Sonuçta "ortam kötü şirket kurmayayım, hisse alayım" diye kendiniz söylüyorsunuz. Kendiniz şirket kumak istemediğiniz halde yatırım yaptığınız şirketin neden başarılı olacağını düşünüyorsunuz? Buna doğru bir cevap vermek önemli. Bazı şirketler bazı tür krizlerde karlarını ciddi oranda artırabiliyor bu yanlış değil ama hangi şirketler? Hangi koşullarda? Bunlar önemli.

buna iki bakış açısıyla bakabiliriz: davranışsal iktisat-insanların yatırım psikolojisi çerçevesinden, ve de temel analiz çerçevesinden. aslında iki bakış açısı da aynı soru üzerinden şekilleniyor: insanlar neden hisse alır ve hisseler neden yükselir-düşer? bahsettiğiniz gibi işler kötü gittiğinde şirketlerin karlılıkları azalır, büyüme oranları azalır, hatta kimisi borçlanmaya ve bazısı batmaya başlar. bu durum temel analiz çerçevesinde hisselerin hesap edilen değerini düşüreceği için insanlar alım değil satım yönünde daha çok pozisyon alır. küçülmekte olduğunu gördüğünüz ve daha küçülmesi muhtemel bir yerde en azından kenarda durmayı tercih etmek pek çok yatırımcının yaptığı bir iş.

davranışsal açıdan bakacak olursak, işsizliğin arttığı, faizlerin yükseldiği, büyük yatırımcıların alım değil satım yaptığı yerlerde borsalarda grafikler kırmızıya bürünmeye başlar. insanların çoğu bu durumda panik yapar; marketten süt alırken indirimlisini takip eden insanlar hissenin indirimlisini gördüğünde tam tersi davranış sergiler, bazen zararına satar. bu da kartopu gibi büyüyen bir borsa krizi dalgasına yol açabilir. insanlar bu tarz durumlarda oynak fiyatlara sahip riskli enstrümanlardan (borsa), fiyatının daha az oynaklık sergilediği, daha güvenilir gibi görünen, en azından parasını kaybetmeyeceğini düşündüğü enstrümanlara (devlet tahvilleri, altın gibi büyük emtialar) yönelir.

böyle bir durum elbette ki yaşanmıştır. fed'in faiz kararları, remisyon ve borsa performanslarının geçmiş grafiklerine bakarsanız benzer örneklerle karşılaşabilirsiniz. hatta spesifik ve nispeten güncel olarak 2008 krizi, fed kararları ve borsa performansını inceleyebilirsiniz.