[]
Basit ekonomi sorusu
eskiden insanlar malları takas ediyormuş ve bu işi kolaylaştırmak için altın, ona bağlı olarak para icat edilmiş.
euro tl'den yaklaşık 10 kat değerli değil mi?
bunun sebebi ab'de üretilen tüm malların toplam değerinin bizdekine kıyasla 10 kat fazla olması mı?
bende 10 kötü tavuk var,
karşımdakinde 10 iyi tavuk var.
ben ona diyorum ki "1 tavuk ver. ben de sana bu kağıdı vereyim. canın isteyince gel benden 1 tavuk al. karşımdaki diyor ki "sendeki tavuklar kötü. 10 kötü tavuk kağıdı sözü verirsen 1 iyi tavuk veririm." gibi mi?
benim tavuğun kötü olduğuna kim karar veriyor? tavuk eksperi mi var?
10/1 oranının sebebi bu örnek mi?
euro tl'den yaklaşık 10 kat değerli değil mi?
bunun sebebi ab'de üretilen tüm malların toplam değerinin bizdekine kıyasla 10 kat fazla olması mı?
bende 10 kötü tavuk var,
karşımdakinde 10 iyi tavuk var.
ben ona diyorum ki "1 tavuk ver. ben de sana bu kağıdı vereyim. canın isteyince gel benden 1 tavuk al. karşımdaki diyor ki "sendeki tavuklar kötü. 10 kötü tavuk kağıdı sözü verirsen 1 iyi tavuk veririm." gibi mi?
benim tavuğun kötü olduğuna kim karar veriyor? tavuk eksperi mi var?
10/1 oranının sebebi bu örnek mi?
euro tl'den yaklasik 10 kat degerli degil. paralarin degerini rakamlarini oranlayarak kiyaslayamazsiniz. paranin rakamsal degeri tamamen keyfi, alim gucu onemli olan. biz bir imzayla paradan 6 sıfır attik mesela. bunu yapmamis olsaydik 10 milyon lira = 1 euro olacakti. Bu turk lirasi eurodan 10 milyon kat degersiz anlamina mi geliyor (ayni seyi almak icin sen 10 milyon kat fazla mi calismalisin)? hayir. ki bu paradan ilk sifir atisimiz da degil.
veya su anda 1 dolar = 110 japon yeni. biri digerinden 110 kat degerli anlamina gelmiyor, bu oran tamamen keyfi. turk lirasi yarin parasina bir sifir atabilir tek bir imzayla. kimsenin alim gucu degismez, tek fark paranin uzerine kac sifir basildigi. ama 1 euro = 1 tl olur. o zaman esit mi olmus oluyoruz? hayir. tamamen keyfi yani.
deger olayi daha karmasik. toplumun her kesimi icin farkli. ulasabildigin urunler, kalitelerine gore farkli. kabaca soyle bir sey yapabilirsin: benimle benzer ozelliklere sahip, benzer yuklerde benzer isler yapan biri, atiyorum almanya'da nasil bir standartta yasiyor? nelere erisebiliyor? bir arabayi kac maasla aliyor? bir aylik buzdolabini maasinin kacta kaciyla doldurabilir? ayni seyleri ben maasimim kacta kaci (veya kac kati) ile yapabilirim? boyle seyleri karsilastirarak bir yerlere varabilirsiniz ancak. paralarin rakamsal degerlerini karsilastirarak olmaz.
veya su anda 1 dolar = 110 japon yeni. biri digerinden 110 kat degerli anlamina gelmiyor, bu oran tamamen keyfi. turk lirasi yarin parasina bir sifir atabilir tek bir imzayla. kimsenin alim gucu degismez, tek fark paranin uzerine kac sifir basildigi. ama 1 euro = 1 tl olur. o zaman esit mi olmus oluyoruz? hayir. tamamen keyfi yani.
deger olayi daha karmasik. toplumun her kesimi icin farkli. ulasabildigin urunler, kalitelerine gore farkli. kabaca soyle bir sey yapabilirsin: benimle benzer ozelliklere sahip, benzer yuklerde benzer isler yapan biri, atiyorum almanya'da nasil bir standartta yasiyor? nelere erisebiliyor? bir arabayi kac maasla aliyor? bir aylik buzdolabini maasinin kacta kaciyla doldurabilir? ayni seyleri ben maasimim kacta kaci (veya kac kati) ile yapabilirim? boyle seyleri karsilastirarak bir yerlere varabilirsiniz ancak. paralarin rakamsal degerlerini karsilastirarak olmaz.
- robokot
(20.07.21 18:50:56 ~ 18:52:05)
Kendi entryme link vermek pek hosuma gitmese de kafandaki sorulara bir isik tutar diye umuyorum.
eksisozluk.com
eksisozluk.com
- arcane
(20.07.21 20:38:04)
Yukarıdaki arkadaşlar +1
Ben düşünce yürütme biçimimzle ilgili cevap vermeye geldim :)
Evet, bir experi var. Kötü tavuğun besin değeri düşük doyurmuyor ve bu durum ortada gibi. Öncelikle kıyas yapılacak ürünler eşdeğer değil (aynı kalite/işçilikte değil). Bunun haricinde nicel dengesizlik de var. Kötü tavuktan çok fazla var belki dolayısıyla kendi kendine bile (kendi pazarında çok bulunurluk nedeniyle) değerini düşürüyor. Veya çok fazla tavuk varken hiç horoz yok, dolayısıyla yine kolay kıyaslama yapmayı olanaksız kılıyor.
Paraların alım ve yetme gücü bir anlamda nüfuzu bu değeri belirliyor.
Flu’bun doviz nedir bölümünü bırakıyorum.
youtu.be
Ben düşünce yürütme biçimimzle ilgili cevap vermeye geldim :)
Evet, bir experi var. Kötü tavuğun besin değeri düşük doyurmuyor ve bu durum ortada gibi. Öncelikle kıyas yapılacak ürünler eşdeğer değil (aynı kalite/işçilikte değil). Bunun haricinde nicel dengesizlik de var. Kötü tavuktan çok fazla var belki dolayısıyla kendi kendine bile (kendi pazarında çok bulunurluk nedeniyle) değerini düşürüyor. Veya çok fazla tavuk varken hiç horoz yok, dolayısıyla yine kolay kıyaslama yapmayı olanaksız kılıyor.
Paraların alım ve yetme gücü bir anlamda nüfuzu bu değeri belirliyor.
Flu’bun doviz nedir bölümünü bırakıyorum.
youtu.be
- rewlack (20.07.21 20:52:12)
"eskiden insanlar malları takas ediyormuş ve bu işi kolaylaştırmak için altın, ona bağlı olarak para icat edilmiş."
Bu da kesin degil. Hatta aksi yonde gorusler daha fazla su an.
Diger konu: Bir ulkenin para biriminin degerini, kabaca o paranin arzi ile uretilen mallarin orani belirliyor.
Ornek: bugun atiyorum piyasada 100 milyar lira degerinde para var, yarin merkez bankasi bunlarin yarisini alip imha etse liranin degeri artar, cunku artik senin elindeki 1 lira, daha fazla mala denk geliyordur (bu demek degildir ki boyle yapalim da paramiz degerlensin :) buradaki olay uretimi arttirmak).
Tersini dusunursek. Piyasadaki urun miktari ayni ama devlet para basti, dolasimdaki 100 milyar lira oldu 200 milyar. Bu da enflasyon yaratiyor. Neden? Cunku senin elindeki 1 lira, artik daha az mala denk geliyor. Anahtar ifade bu: "elindeki para az mala esit oluyor" veya tersi.
Para basmak bu yuzden enflasyon yaratiyor. Uretimin (mallarin toplam degeri) ayni seviyede kaldigi halde para basarsan artik elindeki para ile daha az mal satin alabiliyorsun.
Bugun 1 kuveyt dinari tam 28 lira. Neden? Cunku inanilmaz degerde petrol uretiyorlar. Bizim urettigimiz bir sey olmadigi icin para surekli deger kaybediyor.
Abd yillar once trilyonlarca dolar para basti. Bunu ilk defa gorup sasiracak olanlar olabilir ama evet, basti, arastirabilirsiniz, gizli sakli da yapmadilar dogal olarak, yapamazlar zaten. E peki abd bu kadar para basmasina ragmen parasi neden hala cok degerli, neden enflasyon olmadi? Cunku adamlar trilyonlarca euro degerinde teknoloji uretiyor zaten.
Bu da kesin degil. Hatta aksi yonde gorusler daha fazla su an.
Diger konu: Bir ulkenin para biriminin degerini, kabaca o paranin arzi ile uretilen mallarin orani belirliyor.
Ornek: bugun atiyorum piyasada 100 milyar lira degerinde para var, yarin merkez bankasi bunlarin yarisini alip imha etse liranin degeri artar, cunku artik senin elindeki 1 lira, daha fazla mala denk geliyordur (bu demek degildir ki boyle yapalim da paramiz degerlensin :) buradaki olay uretimi arttirmak).
Tersini dusunursek. Piyasadaki urun miktari ayni ama devlet para basti, dolasimdaki 100 milyar lira oldu 200 milyar. Bu da enflasyon yaratiyor. Neden? Cunku senin elindeki 1 lira, artik daha az mala denk geliyor. Anahtar ifade bu: "elindeki para az mala esit oluyor" veya tersi.
Para basmak bu yuzden enflasyon yaratiyor. Uretimin (mallarin toplam degeri) ayni seviyede kaldigi halde para basarsan artik elindeki para ile daha az mal satin alabiliyorsun.
Bugun 1 kuveyt dinari tam 28 lira. Neden? Cunku inanilmaz degerde petrol uretiyorlar. Bizim urettigimiz bir sey olmadigi icin para surekli deger kaybediyor.
Abd yillar once trilyonlarca dolar para basti. Bunu ilk defa gorup sasiracak olanlar olabilir ama evet, basti, arastirabilirsiniz, gizli sakli da yapmadilar dogal olarak, yapamazlar zaten. E peki abd bu kadar para basmasina ragmen parasi neden hala cok degerli, neden enflasyon olmadi? Cunku adamlar trilyonlarca euro degerinde teknoloji uretiyor zaten.
- hlot (20.07.21 21:01:45 ~ 21:10:32)
1
