[]
Ruhsal rahatsızlıkların teşhisi
Selam.
Çok yüzeysel girmek gerekirse, misal bir mutlu bir mutsuz olduğunu düşünen bir kişi bipolar bozukluk hakkında araştırma yapmaya başlıyor ve araştırdıkça bipolar bozuklukta yer alan belirtileri de kendine yüklemeye başlıyor. Doktora gittiğinde ise sanki hepsi kendinde varmışçasına "bipolar bozukluğu" anlatmaya başlıyor. Bunun sonucunda ise doktor bu teşhisi koyabilir. Ama belki sadece sinirleri bozuk olduğu bir dönemdi ve inişli-çıkışları vardı.
Veya
-Beck testi, rorşah testi gibi testler sanki hastanın yalan söyleyebilmesine çok müsait gibi geliyor. Doktora giden bir depresyon hastasına mesela Beck testi uygulandı diyelim. Bu depresyon hastası, doktora 3. şahıslar zoruyla gidiyorsa, Beck testinin tamamına bir daha doktora gelmemek için olumlu şık işaretleyecek ve testi bitirecek. Doktor da sonuca bakıp doz veya seansı düşürmeye başlayacak vb. Bu da aslında yanlış bir teşhis olmuş olacak.
Yeterince örnekleyebildiysem:
Ruhsal rahatsızlıklar "hasta" kişinin davranışları/anlatması dışındaki testlerle (kan tahlili / xxx tahlili veya medikal bir takım araç gereçlerle) teşhis edilebiliyor mu?
Çok yüzeysel girmek gerekirse, misal bir mutlu bir mutsuz olduğunu düşünen bir kişi bipolar bozukluk hakkında araştırma yapmaya başlıyor ve araştırdıkça bipolar bozuklukta yer alan belirtileri de kendine yüklemeye başlıyor. Doktora gittiğinde ise sanki hepsi kendinde varmışçasına "bipolar bozukluğu" anlatmaya başlıyor. Bunun sonucunda ise doktor bu teşhisi koyabilir. Ama belki sadece sinirleri bozuk olduğu bir dönemdi ve inişli-çıkışları vardı.
Veya
-Beck testi, rorşah testi gibi testler sanki hastanın yalan söyleyebilmesine çok müsait gibi geliyor. Doktora giden bir depresyon hastasına mesela Beck testi uygulandı diyelim. Bu depresyon hastası, doktora 3. şahıslar zoruyla gidiyorsa, Beck testinin tamamına bir daha doktora gelmemek için olumlu şık işaretleyecek ve testi bitirecek. Doktor da sonuca bakıp doz veya seansı düşürmeye başlayacak vb. Bu da aslında yanlış bir teşhis olmuş olacak.
Yeterince örnekleyebildiysem:
Ruhsal rahatsızlıklar "hasta" kişinin davranışları/anlatması dışındaki testlerle (kan tahlili / xxx tahlili veya medikal bir takım araç gereçlerle) teşhis edilebiliyor mu?
genetik yolla taşınanlar; şizofreni, depresyon ve benzeri bunlar detaylı gen taramasında çıkabilir veya detaylı gen taramasına ek olarak muayeneyle ortaya çıkabilir, sorunuza cevapsa.
ama bipolar gibi teşhisler için birden zaten fazla görüşme gerekli, ilk muayenede teşhis koymaz doktorlar.
ama bipolar gibi teşhisler için birden zaten fazla görüşme gerekli, ilk muayenede teşhis koymaz doktorlar.
- jimjim
(08.01.20 22:02:55)
Bence dış görünüşten de belli oluyor.
- epistemic_regress (08.01.20 22:06:06)
ruhsal hastalıkların teşhisinde objektif bir yöntem olup olmadığını soruyorsunuz anladığım kadarıyla. şu an için psikiyatrik hastalıkların teşhisinde tüm dünya genelinde en sık olarak dsm sınıflandırma dizgisi kullanılır, sonrasında da benzeri diyebileceğim icd gelir. (biri amerikan, diğeri avrupa birliklerinin oluşturdukları dizgeler) bu dizgelerde hastalıkların tanı kriterleri vardır ve bu kriterlerin belli bir sayısını karşılayan kişide şu hastalık vardır diyebilirsiniz denir. mesela major depresyon için 9 adet kriter sayılmıştır (zevk alamama, uyku değişiklikleri, enerji azlığı vs gibi) ve bunlardan 5 tanesi bir kişide varsa major depresyon denebilir. major depresyonun teşhisini objektif biçimde koyabilecek bir tetkik şu an için yoktur.
bu tarz araştırmalar şu an yoğunlaşmış durumda. machine learning çalışmaları, çeşitli biomarker'lar, endofenotip araştırmaları gibi pek çok çalışmada bu rahatsızlıklara objektif bir tanı koyucu yöntem aranıyor ama şu an için rutin kullanımda bulunan böyle bir yöntem yok.
ayrıca belirtmek gerekir ki bazı testlerin bazı alt indexleri, kişinin yalan söyleme durumuna karşı nispeten duyarlıdır. dolayısıyla kişinin testi yanıltmaya çalışıyor olabileceğiyle ilgili bir veri de sunabilir, %100 doğrulukla olmasa da. ayrıca tecrübeli bir klinisyen de hastasının simülasyon olup olmadığını yine %100 doğrulukla olmasa da, iyi biçimde değerlendirebilir.
konuyla oldukça ilgili olarak şunu da bırakayım:
(bkz: rosenhan deneyi)
bu tarz araştırmalar şu an yoğunlaşmış durumda. machine learning çalışmaları, çeşitli biomarker'lar, endofenotip araştırmaları gibi pek çok çalışmada bu rahatsızlıklara objektif bir tanı koyucu yöntem aranıyor ama şu an için rutin kullanımda bulunan böyle bir yöntem yok.
ayrıca belirtmek gerekir ki bazı testlerin bazı alt indexleri, kişinin yalan söyleme durumuna karşı nispeten duyarlıdır. dolayısıyla kişinin testi yanıltmaya çalışıyor olabileceğiyle ilgili bir veri de sunabilir, %100 doğrulukla olmasa da. ayrıca tecrübeli bir klinisyen de hastasının simülasyon olup olmadığını yine %100 doğrulukla olmasa da, iyi biçimde değerlendirebilir.
konuyla oldukça ilgili olarak şunu da bırakayım:
(bkz: rosenhan deneyi)
- gibicibicis
(08.01.20 22:10:37)
Psikiyatride bu çok daha ağırlıklı olmakla beraber zaten tüm tıp beyan üzerine çalışıyor. Bugün acile gitsen, beklemiş tavuk yedim, şimdi çok atesim var ve midem şiddetli bulanıyor desem, doktor hemen gıda zehirlenmesi teşhisini koyacak. gerekli donanım olmayan bir muayene hanede uzağı göremiyorum desen, doktor onaylı miyop raporunu alırsın. Yani adli durumlar dışında hastanın beyanı esastır. Psikiyatride teşhisler ağırlıklı olarak beyan ve davranış üzerinden işlediği için aldatmak nispeten kolay.
- prizmatik (09.01.20 01:00:26)
1
