[]
Türkçe'de kaynaştırma harfleri
Türkçeye hep kurallı dil demişimdir, öğrenmesi kolay falan demişimdir ancaaak gel gel gelelim bu kaynaştırma harflerini hiç anlamıyorum.
Net bir kuralı var mı bunların? Özellikle yönelim belirttiğinde. Mesela "ayakkabıya bak"ta y kullanıyoruz ama "buzdolabına bak"ta n kullanıyoruz. Buradaki değişim neden oluşuyor?
Net bir kuralı var mı bunların? Özellikle yönelim belirttiğinde. Mesela "ayakkabıya bak"ta y kullanıyoruz ama "buzdolabına bak"ta n kullanıyoruz. Buradaki değişim neden oluşuyor?
- i was made for you
(16.10.17 01:38:01 ~ 01:38:17)
o bence bir düzensizlik örneği. yani bilinen bir nedeni olmasa gerek. kullanımla yaygınlaşmış herhalde.
normalde ikisi de belirtisiz isim tamlaması. ikisi de bileşik kelime. ikisinde de anlamca farklılık yok. yani ayakkabı hala ayak kabı, buzdolabı da hala buz dolabı, nofrostsuz zamanları da sayarsak. dolayısıyla ayrık yazılmış birer tamlamayken tamlananın aldığı iyelik ve hal ekleri arasına hangi kaynaştırma harfi girecekse bu kelime grupları bileşik halde yazıldığında da araya o ek girmeli. bu durumda "hangi ayakkabını istersiniz?" demek gerekir; "ayakkabıyı" değil.
yanlış anlaşılmayı gidermek için istisnai bir durum olup da "senin ayakkabını kastetmiyorum, herhangi bir ayakkabını kastediyorum" sorunu yaşanıyor olsaydı anlardım ama biz aynı sorunu "buzdolabı" kelimesini kullanırken yaşamıyoruz. demek ki kulak alışkanlığı. ayakkabı kişisel bir eşya da olduğu için kullanım esnasında iyelik ekini neye istinaden kullandığınızın karmaşası çok yaşanabileceğinden belki bu bir düzensizlik değil de genel kuralı bozan başka bir alt kuraldır.
kaynaştırma harflerinde düzensizlikler diye arattığımda dişe dokunur bir sonuç bulamadım.
normalde ikisi de belirtisiz isim tamlaması. ikisi de bileşik kelime. ikisinde de anlamca farklılık yok. yani ayakkabı hala ayak kabı, buzdolabı da hala buz dolabı, nofrostsuz zamanları da sayarsak. dolayısıyla ayrık yazılmış birer tamlamayken tamlananın aldığı iyelik ve hal ekleri arasına hangi kaynaştırma harfi girecekse bu kelime grupları bileşik halde yazıldığında da araya o ek girmeli. bu durumda "hangi ayakkabını istersiniz?" demek gerekir; "ayakkabıyı" değil.
yanlış anlaşılmayı gidermek için istisnai bir durum olup da "senin ayakkabını kastetmiyorum, herhangi bir ayakkabını kastediyorum" sorunu yaşanıyor olsaydı anlardım ama biz aynı sorunu "buzdolabı" kelimesini kullanırken yaşamıyoruz. demek ki kulak alışkanlığı. ayakkabı kişisel bir eşya da olduğu için kullanım esnasında iyelik ekini neye istinaden kullandığınızın karmaşası çok yaşanabileceğinden belki bu bir düzensizlik değil de genel kuralı bozan başka bir alt kuraldır.
kaynaştırma harflerinde düzensizlikler diye arattığımda dişe dokunur bir sonuç bulamadım.
- godoşu beklerken
(16.10.17 02:16:42 ~ 02:19:12)
ilkokul, ortaokul ve lisede istisnasız her seneki dilbilgisi/türkçe/dil anlatım derslerinde bu soruyu birileri sordu benim olduğum sınıflarda, bazen de soran bendim.
hepsinde öğretmenler evirip çevirip kem küm ettiler, sorunun net cevabını veren olmadı ama hepsi "türkçe yine de kurallı bir dil"e bağladı. ben de bu sorudan ümidi kestim. kendim akıl yürütmeyle de net bir cevap bulamadım.
"kurallı dil aman bozulmasın" diye soru sorduğum öğretmenlerin durumuna düşmeye gerek yok derim ben.
ama verdiğin örnekler belirtisiz isim tamlaması; tamlama şeklinde türetildiği için bu abukluk çıkıyor olabilir; ki düşünebildiğim en makul cevap da bu.
yani ayak-kab-ı-y-a'daki -ı eki zaten hal eki, -a eki de hal eki olunca abuklaşıyor. ayakkabı değil de ayağın kabı deseydik n kaynaştırma harfi gelmiş olur ve kuralsız gözükmezdi. varsa bir kuralsızlık belirtisiz isim tamlamasından birleşik isim üretilmesindedir belki de.
buzdolabı da aynı. birleşik kelimedeki tamlanan kısmı zaten hal eki almış. ikincisi de gelince abuklaşıyor.
ikinci ihtimal de yaygınlaşmış bir yanlış kullanım olması. hele ki alışveriş nesneleriyse bu ikisi gibi; belki reklamda gazetede tabelada yanlış kullanıla kullanıla böyle yerleşmiştir ve öteki türlüsü kulağa olmuyo gibi geliyodur.
ki bir kelimenin kullanılagelir hale getirilmesi de ya böyle olmuş bizde ya edebiyat şiir roman vasıtasıyla. harf devriminden sonra da yenilerini ürettikçe gazeteden duyurarak yasaklamışlar mesela eski kullanımını; edebiyatçılara da dahil. öyle öyle o kelimeler kullanıma yerleşmiş, diğerleri unutulmuş.
hepsinde öğretmenler evirip çevirip kem küm ettiler, sorunun net cevabını veren olmadı ama hepsi "türkçe yine de kurallı bir dil"e bağladı. ben de bu sorudan ümidi kestim. kendim akıl yürütmeyle de net bir cevap bulamadım.
"kurallı dil aman bozulmasın" diye soru sorduğum öğretmenlerin durumuna düşmeye gerek yok derim ben.
ama verdiğin örnekler belirtisiz isim tamlaması; tamlama şeklinde türetildiği için bu abukluk çıkıyor olabilir; ki düşünebildiğim en makul cevap da bu.
yani ayak-kab-ı-y-a'daki -ı eki zaten hal eki, -a eki de hal eki olunca abuklaşıyor. ayakkabı değil de ayağın kabı deseydik n kaynaştırma harfi gelmiş olur ve kuralsız gözükmezdi. varsa bir kuralsızlık belirtisiz isim tamlamasından birleşik isim üretilmesindedir belki de.
buzdolabı da aynı. birleşik kelimedeki tamlanan kısmı zaten hal eki almış. ikincisi de gelince abuklaşıyor.
ikinci ihtimal de yaygınlaşmış bir yanlış kullanım olması. hele ki alışveriş nesneleriyse bu ikisi gibi; belki reklamda gazetede tabelada yanlış kullanıla kullanıla böyle yerleşmiştir ve öteki türlüsü kulağa olmuyo gibi geliyodur.
ki bir kelimenin kullanılagelir hale getirilmesi de ya böyle olmuş bizde ya edebiyat şiir roman vasıtasıyla. harf devriminden sonra da yenilerini ürettikçe gazeteden duyurarak yasaklamışlar mesela eski kullanımını; edebiyatçılara da dahil. öyle öyle o kelimeler kullanıma yerleşmiş, diğerleri unutulmuş.
- dafaisss (16.10.17 03:36:35 ~ 04:10:45)
Turkcede ve Turkceye de bitisik yazilir bu arada, birini dogru digerini yanlis yapmissin.
- Traveller (16.10.17 10:44:45)
Ya işin ilginç yanı, belirtisiz isim tamlaması olan birleşik isimlerde yönelim halinde "y" gelen ayakkabı dışında örnek aklıma da gelmiyor. Çok çok istisna bi durum mu acaba?
- noluyo yaa (16.10.17 11:41:56)
1
