[]
Zamanın Kısa Tarihi'ndeki İkizler Paradoksu Örneği
Kitaptaki örnek şöyle;
"İkizlerden biri dağın tepesine gidiyor diğeri deniz seviyesinde kalıyor. Dağın tepesindeki daha hızlı yaşlanacaktır." (sf:51)
Hız arttıkça zaman yavaşlar, dağın tepesindekinin hızı daha yüksek. Deniz seviyesindekinin daha hızlı yaşlanması gerekmiyor mu?
"İkizlerden biri dağın tepesine gidiyor diğeri deniz seviyesinde kalıyor. Dağın tepesindeki daha hızlı yaşlanacaktır." (sf:51)
Hız arttıkça zaman yavaşlar, dağın tepesindekinin hızı daha yüksek. Deniz seviyesindekinin daha hızlı yaşlanması gerekmiyor mu?
hız arttıkça zaman yerdekinin bakış açısından yavaşlar. farkları büyütelim, dağdaki arkadaş ışık hızına yakın bir hızda 10 yıl seyahat etmiş olsun. 10 yıl yaşlanır. ama yerdeki ikizi dağdaki için geçen 10 yıllık süreyi saniyeler olarak algılayacaktır, dolayısıyla saniyeler kadar yaşlanır.
- brakgn
(07.09.16 22:37:50)
@brakgn hocam o olay tam tersi, ışık hızında giden daha genç kalır. Kitapta da aynı paragrafta "Işık hızında giden dünyaya döndüğünde dünyada kalana göre daha genç olacaktır" diyor.
- opethian (07.09.16 22:51:32)
@opethian benim kafama yatmıyor öyle. ışık hızında giden bir aracın içindesiniz. sürekli yol alıyorsunuz ve kolunuzdaki saat hareket ediyor sonuçta. siz bir zaman geçiriyorsunuz. ama yerde bekleyen siz ne kadar zaman geçirirseniz geçirin durduğunuz ana kadarki zamanı yaşamıyor. yani saati birkaç saniye oynuyor sadece, hızlandığınız ve yavaşladığınız anları görecek kadar.
- brakgn (07.09.16 22:56:48)
neyse bir fizikçi vardır elbet anlatacak.
- brakgn (07.09.16 22:58:12)
brakgn: iyi de kolunda saati olan adam da o saati çok hızlı dönüyor olarak görmeyecek ki ama. yine dünyadaymış gibi bir zaman algısı hissedecek o saniyeleri.
bunun en güzel örneğini yakın zamanda oynayan filmlerden interstellar'da izledik. suyla kaplı gezegene gidenlerle, gezegene inmeyip yörüngede bekleyen adamın arasındaki yaşlılık farkından anlayabilirsiniz.
bunun en güzel örneğini yakın zamanda oynayan filmlerden interstellar'da izledik. suyla kaplı gezegene gidenlerle, gezegene inmeyip yörüngede bekleyen adamın arasındaki yaşlılık farkından anlayabilirsiniz.
- matrix (07.09.16 23:13:47)
fizikçi değilim sadece astrofizik ilgimi çeken bir dal.
dağın tepesinde yaşayan ikiz kardeş daha hızlı yaşlanır. çünkü genel göreliliğe göre ışığın enerjisi ile frekansı arasındaki ilişki zaman kavramını etkiler. mesela ışık dünyaya gelip içeriye doğru ilerledikçe enerji kaybeder. yani frekansı düşer. bu yüzden aşağıdaki ikiz zamanı daha yavaş algılar. dağın tepesinde yaşayan ikiz ise görece daha yaşlıdır. tabii bu fark zannettiğimiz gibi gözle görülecek kadar büyük değildir.
edit: şimdi aklıma geldi, aynı ikizlerin birisini uzaya yolluyorlardı. ışık hızıyla hareket ettirip dünyadaki ikiziyle karşılaştırıyordu. bu sefer de dünyadaki ikiz daha yaşlı oluyordu. ikizler paradoksu denilmesinin sebebi bu. ama aslında ortada paradoks yok. çünkü zaman denilen kavram sabit değil. bu olayı kendi sabit zaman algımızla düşündüğümüz için paradoks sanıyoruz sadece.
edit2: stephen hawking'in kitaplarını oldukça açıklayıcı yazıyor aslında ama sunduğu belgeseller daha fazla örnek barındırdığı için daha kolay anlaşılıyor. tavsiyem stephen hawking by genius belgeselini izlemen. hangi bölümü bilmiyorum ama zamanda yolculukla ilgili olan bölümünde bu konuyu oldukça somutlaştırarak anlatıyordu.
dağın tepesinde yaşayan ikiz kardeş daha hızlı yaşlanır. çünkü genel göreliliğe göre ışığın enerjisi ile frekansı arasındaki ilişki zaman kavramını etkiler. mesela ışık dünyaya gelip içeriye doğru ilerledikçe enerji kaybeder. yani frekansı düşer. bu yüzden aşağıdaki ikiz zamanı daha yavaş algılar. dağın tepesinde yaşayan ikiz ise görece daha yaşlıdır. tabii bu fark zannettiğimiz gibi gözle görülecek kadar büyük değildir.
edit: şimdi aklıma geldi, aynı ikizlerin birisini uzaya yolluyorlardı. ışık hızıyla hareket ettirip dünyadaki ikiziyle karşılaştırıyordu. bu sefer de dünyadaki ikiz daha yaşlı oluyordu. ikizler paradoksu denilmesinin sebebi bu. ama aslında ortada paradoks yok. çünkü zaman denilen kavram sabit değil. bu olayı kendi sabit zaman algımızla düşündüğümüz için paradoks sanıyoruz sadece.
edit2: stephen hawking'in kitaplarını oldukça açıklayıcı yazıyor aslında ama sunduğu belgeseller daha fazla örnek barındırdığı için daha kolay anlaşılıyor. tavsiyem stephen hawking by genius belgeselini izlemen. hangi bölümü bilmiyorum ama zamanda yolculukla ilgili olan bölümünde bu konuyu oldukça somutlaştırarak anlatıyordu.
- ruhen hastayim ben (07.09.16 23:16:29 ~ 23:30:09)
ha bir de şeyi eklemeyi unuttum. zamanı tek etkileyen şey hız değildir. kütle çekimi de vardır.
- matrix (07.09.16 23:17:25)
@bragn, sezyum atomu saatiyle o olay ispatlandı, sezyum saati saniyenin milyarda biri gibi bir frekansa sahip o kadar hassas. Biri jet uçağında biri de yerde olan iki sezyum saatinde ,jet uçağında olan yere inince geri kaldığı görüldü dolayısıyla hız arttıkça zaman yavaşlar.
@matrix, evet kütle çekimi de var ama dağın tepesinde kütlenin daha az olması gerekmez mi, sonuçta kütle çekimi dünyadan uzaklaştıkça azalması lazım tahminimce.
@ruhen hastayim ben, Hocam zamanı yavaş algılaması değil de zamanın yavaşlaması demek daha doğru olur sanırım. Benim olayı anlamadığım yer yukarıda anlattığım sezyum saati aynı mantık. Hız arttıkça kütle artar zaman yavaşlar, yerden yükseklikte de yere göre aynı mantık olması lazım diye düşünüyorum. Keza ışık hızında seyehatte de aynı mantık geçerli, hızlı gittiği için zaman dünyadakine göre daha ağır işliyor.
Açıkçası kitabın tercümesi biraz hoşuma gitmedi, iktisatçı birisi çevirmiş bence fizik konusunda uzman biri çevirseymiş daha farklı anlatılabilirdi bence. O belgesel için teşekkür ederim izlicem onu.
@matrix, evet kütle çekimi de var ama dağın tepesinde kütlenin daha az olması gerekmez mi, sonuçta kütle çekimi dünyadan uzaklaştıkça azalması lazım tahminimce.
@ruhen hastayim ben, Hocam zamanı yavaş algılaması değil de zamanın yavaşlaması demek daha doğru olur sanırım. Benim olayı anlamadığım yer yukarıda anlattığım sezyum saati aynı mantık. Hız arttıkça kütle artar zaman yavaşlar, yerden yükseklikte de yere göre aynı mantık olması lazım diye düşünüyorum. Keza ışık hızında seyehatte de aynı mantık geçerli, hızlı gittiği için zaman dünyadakine göre daha ağır işliyor.
Açıkçası kitabın tercümesi biraz hoşuma gitmedi, iktisatçı birisi çevirmiş bence fizik konusunda uzman biri çevirseymiş daha farklı anlatılabilirdi bence. O belgesel için teşekkür ederim izlicem onu.
- opethian (07.09.16 23:46:14)
Hepiniz yanlış bakıyorsunuz olaya.
Buradaki olay kütleçekim. Daha kuvvetli kütleçekime maruz kalan bölgedeki zaman daha yavaş akar. Dağın tepesinde vakit daha hızlı akıyor.
Hıza bağlı olan zaman yavaşlaması değil bu hikaye.
Buradaki olay kütleçekim. Daha kuvvetli kütleçekime maruz kalan bölgedeki zaman daha yavaş akar. Dağın tepesinde vakit daha hızlı akıyor.
Hıza bağlı olan zaman yavaşlaması değil bu hikaye.
- harzem (08.09.16 00:11:23)
Evet @harzem hocam şimdi anladım teşekkürler :) @matrix de yukarıda söylemiş anlamamışım :)
Hıza bağlı yavaşlama da zaten kütle arttığı için, ışık hızında da kütle sonsuza yaklaştığı için gerçekleşiyor sanırsam atlamışım orayı teşekkürler herkese.
Hıza bağlı yavaşlama da zaten kütle arttığı için, ışık hızında da kütle sonsuza yaklaştığı için gerçekleşiyor sanırsam atlamışım orayı teşekkürler herkese.
- opethian (08.09.16 00:33:11 ~ 00:33:58)
>> Hıza bağlı yavaşlama da zaten kütle arttığı için, ışık hızında da kütle sonsuza yaklaştığı için gerçekleşiyor sanırsam atlamışım orayı teşekkürler herkese.
Hayır bu da yanlış :) Hıza bağlı yavaşlama ile kütleçekime bağlı yavaşlamanın böyle bir sebep-sonuç bağlantısı yok. Mesela kütlesi olmayan foton da ışık hızında gidiyor ve zaman akmıyor. Kütlesinin sonsuza çıkması diye bir şey yok onda. Sadece hıza bağlı yavaşlama var.
Hayır bu da yanlış :) Hıza bağlı yavaşlama ile kütleçekime bağlı yavaşlamanın böyle bir sebep-sonuç bağlantısı yok. Mesela kütlesi olmayan foton da ışık hızında gidiyor ve zaman akmıyor. Kütlesinin sonsuza çıkması diye bir şey yok onda. Sadece hıza bağlı yavaşlama var.
- harzem (09.09.16 00:45:14 ~ 00:45:36)
Hiz degil, Dunya'nin kutlecekimi. Bu ornekte kutlecekimine ne kadar yakin olunduguna gore yaslanma hizinin degistiginden bahsedilmis. Hiz falan soz konusu degil.
- stavro
(09.09.16 01:21:01)
Ben yanlış anlamışım demek olayı:)
Peki ayın yerçekimi kuvveti dünyanın yerçekimi kuvvetinin yaklaşık 1/6 sı olduğunu biliyoruz o zaman dünyada geçen zaman ayda geçen zamana göre daha yavaş olacaktır değil mi? Öyle ise ne kadar fark olur bir formülü var mıdır bunun?
Peki ayın yerçekimi kuvveti dünyanın yerçekimi kuvvetinin yaklaşık 1/6 sı olduğunu biliyoruz o zaman dünyada geçen zaman ayda geçen zamana göre daha yavaş olacaktır değil mi? Öyle ise ne kadar fark olur bir formülü var mıdır bunun?
- opethian (12.09.16 00:13:38)
Evet, dünyada geçen zaman aydaki zamandan daha yavaş. Formülü var da öyle pıt diye hesaplanacak bir formül değil, ayrıca aradaki fark çok çok küçük, insanın ömründe birkaç milisaniyeyi geçmez.
- harzem (12.09.16 01:40:00 ~ 01:42:03)
1
