[]
normal bağlantım 35mbps ama VPN ile daha hızlı video izliyorum?
VPN ile daha hızlı video izleyebiliyorum takılmadan. ama normal bağlantımla takılıyor sebebi nedir acaba ? yurt dışı üzerinden youtube olsun , diğer video siteleri olsun daha akıcı izliyorum zenmate ile mesela. ama kendi normal bağlantımla deneyince takılyor. bu neden böyle ?
kullandığın servis sağlayıcı fazla bant genişliği harcayan sitelerin vanalarını bir miktar kısabiliyormuş. o nedenle vpnde daha hızlı oluyordur.
- sutlu nescafe
(04.04.16 20:59:56)
şimdi şöyle düşün.
benim çok büyük telekom şirketim var, ülkede tekelim. ülkedeki bütün yatırım benim. sen de netflix'in sahibisin.
ben netflix'ten gelen vanayı bilerek kısıyorum, üç gün sonra da netflix'le iletişime geçip (geçmesem de olur) "beyler benim hattım yetmiyo, siz çok veri gönderiyosunuz, şu kadar para verirseniz benim abonelere daha hızlı bağlanabilirsiniz, size öncelik tanırım" diye teklif götürüyorum. argosu "abi sen buraya parketmişsin ama bu arabayı çizerler". normalde netflix birim başına ortalama 30 cent öderken ben vanayı kısıyorum, üstte yaptığım teklifte de kapıyı 60 centten açıyorum, çünkü elim güçlü. bana aslında veri taşımanın maliyeti 1 cent ama burada mesele o değil, mesele karşı tarafı hangi rakama ikna edebileceğim. elim çok güçlüdür, abonelerimin çoğu da netflix üyesidir, o zaman bırak 60 cent'i, 1.5 dolar da isterim. ödemezse müşterileri kaybeder, rakip şirkete gider müşteriler. e rakip şirkete de aynısını yapacağım, kim daha fazla öderse o avantajlı konuma geçecek.
aslında ağ tarafsızlığı, yani (bkz: net neutrality) sayesinde her verinin eşit olarak kabul edilmesi gerek ama gerçekte işler böyle değil malesef.
Hey adamım, bunu sen istedin.
Direkt şirket isimleri ve kısaltmalar yerine detaylıca yazayım, iyice anlarsın. Önce Türkçe terimleri yazdıktan sonra İngilizceler ile devam edeceğim.
Sen şimdi internet servis sağlayıcına her ay para ödüyorsun. ISP.
İnternet servis sağlayıcının bağlı olduğu üç nokta var. (En az iki ama genelde üç, veri merkezleri opsiyonel) Bunlar veri merkezleri, IP Transit şirketleri ve IXP.
ISP : İnternet servis sağlayıcı
IP Transit : Dünyanın belirli bölgelerinde -şirketin büyüklüğüne göre değişir- kendi kablolarını döşeyen veya döşeyenlerden kiralayan şirketler. Internet Transit şirketi bu adamlar yani, kelimenin tam anlamıyla kargocu.
IXP : Internet Exchange Point, yani internet değişim noktası. Bunu en kolay kooperatif kelimesiyle anlatabiliriz. Yerel oyuncular bu noktaya bağlanıp kendi trafiklerini birbirleriyle bedava takas ederler. Mesela Türkiye'de bir IXP var diyelim, bu IXP'e hem IP Transit şirketi, hem yerel oyuncular (ISP'ler), hem de siteler (büyük bir site olman lazım) bağlanıyor. Böylece IP transit şirketini aradan çıkararak yerel oyuncular kendi aralarında trafiği takas edebiliyorlar, yani sen ekşisözlük'e Türkiye'den girmek istediğin zaman senin veri önce telekom'a, sonra IXP'e, oradan IXP'e bağlı olan verimerkezine, oradan cevabı alıp aynı yoldan sana geri dönüyor. Böylece hem sitenin sana cevap vermesi hızlanıyor (IP transit şirketinin en yakın noktası belki başka kıtada, ta oraya gitmek yerine 10 km ilerdeki ISP'e gidiyor direkt) hem de ekşisözlük IP transit şirketine para vermek yerine IXP'e üye olarak (5'te bir fiyatına yaklaşık olarak) bandwidth (bant genişliği) masraflarını düşürebiliyor. Çok büyük bir internet sitesi değilsen IXP'e bağlanmak kazançlı olmaz çünkü takas edebileceğin trafiğin olmaz, o yüzden ekşisözlük'ü örnek olarak verdim. Bu arada bir internet sitesi bir IXP'e bağlandığı zaman sadece oraya bağlı olan diğer ağlara erişebilir, o yüzden sadece IXP'e bağlanmak mantıklı bir yol değil, dünyanın geri kalanına da erişebilmen lazım. Bunu da IP Transit şirketinden bant genişliği alarak yapabiliyorsun. Public (herkese açık) ve private (özel) peering denilen iki türlü farklı bağlantı yolu var. Public peering direkt kooperatif usulü takasken private peering de şöyle oluyor, IXP'den IP transite bağlanmak istersen para ödemen lazım. Yani IXP'e normalin beşte biri fiyatına bağlanıp "bana sadece pahalı olan trafikten yollayın" diyemiyorsun.
IP Transit ve IXP için fiyat karşılaştırması yapmamız gerekirse (ki gerekir), Level3 100gbps için yaklaşık $75.000 isteyecekken, (bu rakamlar bağlantı yaptığın noktaya, ip transit şirketine ve bağlantı miktarına göre değişir, ne kadar çok alırsan birim başı fiyat ona göre düşüyor) AMS-IX 100 gbps için $5750 istiyor. 100 gbps AMS-IX'i "tüketmen" (yani takas edebilmen) için baya büyük bir internet sitesi olman lazım haliyle :))
Datacenter : Veri merkezi. Mesela ben Ekşisözlük'ü internette yayınlamak istiyorum, bunun için sunucularımı bir verimerkezinde barındırmam lazım, bu verimerkezinde bulunan kablolar sayesinde (IXP, IP Transit ve ISP'lerin verimerkezlerinde kabloları oluyor) diğer ağlara bağlanıyorum. Sitemin büyüklüğüne göre sadece bir IP transit şirketine, hem IP Transit hem IXP'e, ya da üçüne birden (IP, IXP, ISP) bağlanabilirim. Ekşisözlük kadar küçük ve yerelsen sadece IP transit alman yeterli olacakken Facebook kadar büyüksen ikisine, hatta üçüne birden bağlanman gerekir.
Tabi bu terimleri ayrı olarak yazdım ama her zaman aradaki fark böyle bariz değil, örneğin bazı şirketler aralarında anlaşarak okyanusa kabloları ortaklaşa da döşeyebiliyorlar. Yani bir ISP hem IXP'e üye, hem ISP hizmeti sağlayıp, hem de bölgedeki IP Transit hizmetine ortak olabilir.
Bir ISP için işi modelleyelim dersen
ISP - IP Transit - IXP - Datacenter (her ISP'nin her verimerkezinde bağlantı noktası olmaz)
Büyük bir şirket için modelleyelim dersen
Şirket - IP Transit - IXP -3. parti şirketler (IXP aracılığı ile private peering)
Bir IXP için modelleyelim dersen
IXP - IP Transit şirketleri - 3. parti şirketler (Facebook, Twitter IXP'lere bağlı mesela) - Verimerkezleri (her IXP'nin her verimerkezinde bağlantı noktası olmaz)
Örnek istersen
IXP : DE-CIX, AMS-IX, LINX
IP Transit : Zayo, Cogent, Hurricane Electric, Telecom Italia Sparkle, Level3
Datacenter : Interxion, Telecity, Telehouse
3. parti şirket : Facebook, Twitter, LinkedIn
Link istersen
Ağ tarafsızlığı tr.wikipedia.org
İnternet değişim noktası : tr.wikipedia.org
IP Transit şirketleri (liste eksik) : en.wikipedia.org
IXP : en.wikipedia.org
Büyüklüğüne göre IXP'ler : en.wikipedia.org
Denizaltı kablolarının bir haritası (Milyonlarca dolar para gidiyor bunları döşemek için ve IP Transit fiyatları her yıl çok hızlı düşüyor, o yüzden bu adamların yaptığı iş hem çok kazançlı hem de çok riskli, çünkü maliyet bir sefer sabit ama kazanacağın para her yıl daha az oluyor) : qph.is.quoracdn.net
Özet olarak, sen ISP'e para ödüyorsun ama aslında "internete" değil, onların ağına bağlanmak için para ödüyorsun. Onlar da başka ağlara bağlı, o ağlar da daha başka ağlara bağlı. Mesela üstteki IP transit şirketlerden birinin kabloları kopsun, o da senin telekom sağlayıcının IP transit şirketi olsun, o IP Transit şirketine olan bağlantın kopacağı için sadece ona bağlı olan ne kadar ağ varsa onlarla da bağlantın kopmuş olacak. Hani birkaç yılda bir "okyanusta kablolar hasar gördü" diye haber oluyor ya, hah işte o haberler bunlar.
Ek bir şey daha söyleyeyim, bazı ISP'ler -dava ederler diye adlarını veremiyorum- "ben IP Transit'e para ödemem lan, nasılsa kasada şu kadar para var" diye gidip ne kadar IXP varsa onlara bağlanıyor, yüzlerce kilometre kablo filan döşüyor. Böylece IP Transit'e bağımlılığını minimuma indiriyor. Sonuç olarak bölgede tekel bir ISP oluyor, dezavantajı avantaja çeviriyor. Yine Çin'deki üç büyük ISP (China Telecom, China Unicom, China Mobile) benzer bir strateji izliyor, bunlara bağlanmak neredeyse imkansız. Bağlansan da Çin'de varlık göstermek bir internet şirketi için çok zor zaten, regülasyonlar çok fazla :))
Eğer bulunduğun yerde bağlanabileceğin başka bir IP transit şirketi de yoksa (IP transit şirketinin de bu adamlara bağlı olması lazım tabi) ve sen bir verimerkezinde site barındırmak istiyorsan mecbur bu adamlara bağlanacaksın, onlar da senden İSTEDİKLERİ rakamı isteyebilecekler. Ya da buradaki örnekteki gibi IP transitten gelen trafiği kısacaklar, seni direkt kendileriyle anlaşmaya mecbur edecekler.
Adama bandwidth maliyeti 15 cent ama senden mbps başına 22 dolar istiyor. Niye? Çünkü başka alternatifin yok, ehe. Mecbursun. IP transit ile ulaşamıyorsun bunlara, ulaşsan da çok yavaş oluyor. Şuanda büyük internet şirketlerinin bazıları baya zor durumda çünkü bazı ISP'ler "hızlı bağlantı lazımsa direk bize gel kanka ama mbps fiyatı şu kadar" diyor. "şu kadar" dediği fiyat IP transit'in en iyi ihtimalle iki katı oluyor tabi, çünkü avantaj onlarda :) Bu konuyu aşağıda vereceğim "ağ tarafsızlığı" (net neutrality) makalesini okuyarak detaylıca öğrenebilirsin.
ABD ve Avrupa'da IP transit mbps başına 50 cent (bir doların yarısı, evet) civarına inmişken mbps başına 20-30, hatta 50 dolar isteyen şirketlerin olduğu ülkeler var. Oğlum 20 dolar ne lan, 2003 yılında mıyız?
Geçende ekşide birisi "ben zaten bilgisayara para ödüyorum, internet niye paralı", başka birisi de "ben zaten internete para ödüyorum, sitelerde niye reklam var" demişti.
Bilgisayara ödediğin para bilgisayar üreticisine, internete ödediğin para da internet servis sağlayıcısına (doğal olarak bir kısmı IP transit, daha küçük bir kısmı daha IXP'e ödeme yapmak için) gidiyor. Ancak "ben bir internet sitesine bağlanmak istiyorum" dersen ve o siteye istek gönderirsen (siteye girdiğin zaman yani) bant genişliğinin karşı taraftaki maliyetini istek yaptığın site ödüyor. Bu sitenin verimerkezinde barındırdığı sunucuların maliyeti, elektrik masrafları ve soğutma gibi konulara hiç girmedim daha dikkat edersen, şuanda sadece bant genişliği üzerinden konuşuyoruz. Özet geç dersen YouTube'da izlediğin her video için Google birilerine para ödüyor. Gerçi bu rakam normal internet şirketlerine göre dramatik olarak düşük ama yine de sıfır değil.
Keşke onlar da okusa, öğrense bunları.
Okumazlar tabi, kafaları acır okuyunca. Küfür etmek daha kolay.
benim çok büyük telekom şirketim var, ülkede tekelim. ülkedeki bütün yatırım benim. sen de netflix'in sahibisin.
ben netflix'ten gelen vanayı bilerek kısıyorum, üç gün sonra da netflix'le iletişime geçip (geçmesem de olur) "beyler benim hattım yetmiyo, siz çok veri gönderiyosunuz, şu kadar para verirseniz benim abonelere daha hızlı bağlanabilirsiniz, size öncelik tanırım" diye teklif götürüyorum. argosu "abi sen buraya parketmişsin ama bu arabayı çizerler". normalde netflix birim başına ortalama 30 cent öderken ben vanayı kısıyorum, üstte yaptığım teklifte de kapıyı 60 centten açıyorum, çünkü elim güçlü. bana aslında veri taşımanın maliyeti 1 cent ama burada mesele o değil, mesele karşı tarafı hangi rakama ikna edebileceğim. elim çok güçlüdür, abonelerimin çoğu da netflix üyesidir, o zaman bırak 60 cent'i, 1.5 dolar da isterim. ödemezse müşterileri kaybeder, rakip şirkete gider müşteriler. e rakip şirkete de aynısını yapacağım, kim daha fazla öderse o avantajlı konuma geçecek.
aslında ağ tarafsızlığı, yani (bkz: net neutrality) sayesinde her verinin eşit olarak kabul edilmesi gerek ama gerçekte işler böyle değil malesef.
Hey adamım, bunu sen istedin.
Direkt şirket isimleri ve kısaltmalar yerine detaylıca yazayım, iyice anlarsın. Önce Türkçe terimleri yazdıktan sonra İngilizceler ile devam edeceğim.
Sen şimdi internet servis sağlayıcına her ay para ödüyorsun. ISP.
İnternet servis sağlayıcının bağlı olduğu üç nokta var. (En az iki ama genelde üç, veri merkezleri opsiyonel) Bunlar veri merkezleri, IP Transit şirketleri ve IXP.
ISP : İnternet servis sağlayıcı
IP Transit : Dünyanın belirli bölgelerinde -şirketin büyüklüğüne göre değişir- kendi kablolarını döşeyen veya döşeyenlerden kiralayan şirketler. Internet Transit şirketi bu adamlar yani, kelimenin tam anlamıyla kargocu.
IXP : Internet Exchange Point, yani internet değişim noktası. Bunu en kolay kooperatif kelimesiyle anlatabiliriz. Yerel oyuncular bu noktaya bağlanıp kendi trafiklerini birbirleriyle bedava takas ederler. Mesela Türkiye'de bir IXP var diyelim, bu IXP'e hem IP Transit şirketi, hem yerel oyuncular (ISP'ler), hem de siteler (büyük bir site olman lazım) bağlanıyor. Böylece IP transit şirketini aradan çıkararak yerel oyuncular kendi aralarında trafiği takas edebiliyorlar, yani sen ekşisözlük'e Türkiye'den girmek istediğin zaman senin veri önce telekom'a, sonra IXP'e, oradan IXP'e bağlı olan verimerkezine, oradan cevabı alıp aynı yoldan sana geri dönüyor. Böylece hem sitenin sana cevap vermesi hızlanıyor (IP transit şirketinin en yakın noktası belki başka kıtada, ta oraya gitmek yerine 10 km ilerdeki ISP'e gidiyor direkt) hem de ekşisözlük IP transit şirketine para vermek yerine IXP'e üye olarak (5'te bir fiyatına yaklaşık olarak) bandwidth (bant genişliği) masraflarını düşürebiliyor. Çok büyük bir internet sitesi değilsen IXP'e bağlanmak kazançlı olmaz çünkü takas edebileceğin trafiğin olmaz, o yüzden ekşisözlük'ü örnek olarak verdim. Bu arada bir internet sitesi bir IXP'e bağlandığı zaman sadece oraya bağlı olan diğer ağlara erişebilir, o yüzden sadece IXP'e bağlanmak mantıklı bir yol değil, dünyanın geri kalanına da erişebilmen lazım. Bunu da IP Transit şirketinden bant genişliği alarak yapabiliyorsun. Public (herkese açık) ve private (özel) peering denilen iki türlü farklı bağlantı yolu var. Public peering direkt kooperatif usulü takasken private peering de şöyle oluyor, IXP'den IP transite bağlanmak istersen para ödemen lazım. Yani IXP'e normalin beşte biri fiyatına bağlanıp "bana sadece pahalı olan trafikten yollayın" diyemiyorsun.
IP Transit ve IXP için fiyat karşılaştırması yapmamız gerekirse (ki gerekir), Level3 100gbps için yaklaşık $75.000 isteyecekken, (bu rakamlar bağlantı yaptığın noktaya, ip transit şirketine ve bağlantı miktarına göre değişir, ne kadar çok alırsan birim başı fiyat ona göre düşüyor) AMS-IX 100 gbps için $5750 istiyor. 100 gbps AMS-IX'i "tüketmen" (yani takas edebilmen) için baya büyük bir internet sitesi olman lazım haliyle :))
Datacenter : Veri merkezi. Mesela ben Ekşisözlük'ü internette yayınlamak istiyorum, bunun için sunucularımı bir verimerkezinde barındırmam lazım, bu verimerkezinde bulunan kablolar sayesinde (IXP, IP Transit ve ISP'lerin verimerkezlerinde kabloları oluyor) diğer ağlara bağlanıyorum. Sitemin büyüklüğüne göre sadece bir IP transit şirketine, hem IP Transit hem IXP'e, ya da üçüne birden (IP, IXP, ISP) bağlanabilirim. Ekşisözlük kadar küçük ve yerelsen sadece IP transit alman yeterli olacakken Facebook kadar büyüksen ikisine, hatta üçüne birden bağlanman gerekir.
Tabi bu terimleri ayrı olarak yazdım ama her zaman aradaki fark böyle bariz değil, örneğin bazı şirketler aralarında anlaşarak okyanusa kabloları ortaklaşa da döşeyebiliyorlar. Yani bir ISP hem IXP'e üye, hem ISP hizmeti sağlayıp, hem de bölgedeki IP Transit hizmetine ortak olabilir.
Bir ISP için işi modelleyelim dersen
ISP - IP Transit - IXP - Datacenter (her ISP'nin her verimerkezinde bağlantı noktası olmaz)
Büyük bir şirket için modelleyelim dersen
Şirket - IP Transit - IXP -3. parti şirketler (IXP aracılığı ile private peering)
Bir IXP için modelleyelim dersen
IXP - IP Transit şirketleri - 3. parti şirketler (Facebook, Twitter IXP'lere bağlı mesela) - Verimerkezleri (her IXP'nin her verimerkezinde bağlantı noktası olmaz)
Örnek istersen
IXP : DE-CIX, AMS-IX, LINX
IP Transit : Zayo, Cogent, Hurricane Electric, Telecom Italia Sparkle, Level3
Datacenter : Interxion, Telecity, Telehouse
3. parti şirket : Facebook, Twitter, LinkedIn
Link istersen
Ağ tarafsızlığı tr.wikipedia.org
İnternet değişim noktası : tr.wikipedia.org
IP Transit şirketleri (liste eksik) : en.wikipedia.org
IXP : en.wikipedia.org
Büyüklüğüne göre IXP'ler : en.wikipedia.org
Denizaltı kablolarının bir haritası (Milyonlarca dolar para gidiyor bunları döşemek için ve IP Transit fiyatları her yıl çok hızlı düşüyor, o yüzden bu adamların yaptığı iş hem çok kazançlı hem de çok riskli, çünkü maliyet bir sefer sabit ama kazanacağın para her yıl daha az oluyor) : qph.is.quoracdn.net
Özet olarak, sen ISP'e para ödüyorsun ama aslında "internete" değil, onların ağına bağlanmak için para ödüyorsun. Onlar da başka ağlara bağlı, o ağlar da daha başka ağlara bağlı. Mesela üstteki IP transit şirketlerden birinin kabloları kopsun, o da senin telekom sağlayıcının IP transit şirketi olsun, o IP Transit şirketine olan bağlantın kopacağı için sadece ona bağlı olan ne kadar ağ varsa onlarla da bağlantın kopmuş olacak. Hani birkaç yılda bir "okyanusta kablolar hasar gördü" diye haber oluyor ya, hah işte o haberler bunlar.
Ek bir şey daha söyleyeyim, bazı ISP'ler -dava ederler diye adlarını veremiyorum- "ben IP Transit'e para ödemem lan, nasılsa kasada şu kadar para var" diye gidip ne kadar IXP varsa onlara bağlanıyor, yüzlerce kilometre kablo filan döşüyor. Böylece IP Transit'e bağımlılığını minimuma indiriyor. Sonuç olarak bölgede tekel bir ISP oluyor, dezavantajı avantaja çeviriyor. Yine Çin'deki üç büyük ISP (China Telecom, China Unicom, China Mobile) benzer bir strateji izliyor, bunlara bağlanmak neredeyse imkansız. Bağlansan da Çin'de varlık göstermek bir internet şirketi için çok zor zaten, regülasyonlar çok fazla :))
Eğer bulunduğun yerde bağlanabileceğin başka bir IP transit şirketi de yoksa (IP transit şirketinin de bu adamlara bağlı olması lazım tabi) ve sen bir verimerkezinde site barındırmak istiyorsan mecbur bu adamlara bağlanacaksın, onlar da senden İSTEDİKLERİ rakamı isteyebilecekler. Ya da buradaki örnekteki gibi IP transitten gelen trafiği kısacaklar, seni direkt kendileriyle anlaşmaya mecbur edecekler.
Adama bandwidth maliyeti 15 cent ama senden mbps başına 22 dolar istiyor. Niye? Çünkü başka alternatifin yok, ehe. Mecbursun. IP transit ile ulaşamıyorsun bunlara, ulaşsan da çok yavaş oluyor. Şuanda büyük internet şirketlerinin bazıları baya zor durumda çünkü bazı ISP'ler "hızlı bağlantı lazımsa direk bize gel kanka ama mbps fiyatı şu kadar" diyor. "şu kadar" dediği fiyat IP transit'in en iyi ihtimalle iki katı oluyor tabi, çünkü avantaj onlarda :) Bu konuyu aşağıda vereceğim "ağ tarafsızlığı" (net neutrality) makalesini okuyarak detaylıca öğrenebilirsin.
ABD ve Avrupa'da IP transit mbps başına 50 cent (bir doların yarısı, evet) civarına inmişken mbps başına 20-30, hatta 50 dolar isteyen şirketlerin olduğu ülkeler var. Oğlum 20 dolar ne lan, 2003 yılında mıyız?
Geçende ekşide birisi "ben zaten bilgisayara para ödüyorum, internet niye paralı", başka birisi de "ben zaten internete para ödüyorum, sitelerde niye reklam var" demişti.
Bilgisayara ödediğin para bilgisayar üreticisine, internete ödediğin para da internet servis sağlayıcısına (doğal olarak bir kısmı IP transit, daha küçük bir kısmı daha IXP'e ödeme yapmak için) gidiyor. Ancak "ben bir internet sitesine bağlanmak istiyorum" dersen ve o siteye istek gönderirsen (siteye girdiğin zaman yani) bant genişliğinin karşı taraftaki maliyetini istek yaptığın site ödüyor. Bu sitenin verimerkezinde barındırdığı sunucuların maliyeti, elektrik masrafları ve soğutma gibi konulara hiç girmedim daha dikkat edersen, şuanda sadece bant genişliği üzerinden konuşuyoruz. Özet geç dersen YouTube'da izlediğin her video için Google birilerine para ödüyor. Gerçi bu rakam normal internet şirketlerine göre dramatik olarak düşük ama yine de sıfır değil.
Keşke onlar da okusa, öğrense bunları.
Okumazlar tabi, kafaları acır okuyunca. Küfür etmek daha kolay.
- hayirsiz
(04.04.16 22:49:43 ~ 13.09.16 00:01:12)
Resmen dokturmussunuz.elinize emeginize sağlık.
- niedy (12.09.16 21:12:44)
1
