[]
falcon 9 başarısı
merhaba,
az önce kıç üstü yere oturan roketin videosunu izledim. o mühendislerden biriymişim gibi heyecanlandım. bir de bir görsel eklemişler o videoya. yapılan işlemi bir kurşun kalem ile kıyaslamışlar. kurşun kalemi 400 küsür metre yukarı atsak, sonra çok farklı bir noktaya gerisin geri indirsek ne kadar zor olursa, bu da işte öyle zor diye.
1- neden bu kadar zor bu işlem?
2- uzay araştırmalarında bunca dudak uçuklatan devinim yapıldı da, daha öncesinde neden bu başarılamadı?
az önce kıç üstü yere oturan roketin videosunu izledim. o mühendislerden biriymişim gibi heyecanlandım. bir de bir görsel eklemişler o videoya. yapılan işlemi bir kurşun kalem ile kıyaslamışlar. kurşun kalemi 400 küsür metre yukarı atsak, sonra çok farklı bir noktaya gerisin geri indirsek ne kadar zor olursa, bu da işte öyle zor diye.
1- neden bu kadar zor bu işlem?
2- uzay araştırmalarında bunca dudak uçuklatan devinim yapıldı da, daha öncesinde neden bu başarılamadı?
2- bu sorudan baslamayi daha uygun gordum. uzay arastirmalari belki soguk savas doneminde bircok yenilik getirmis olsa da, olayin ticari boyutu agirlik kazandikca sektor yenilikci uygulamalar yerine, garantici yaklasimlari benimsiyor. ornegin iletisim uydularinin durumu ve yorunge elemanlari (attitude control and orbital elements) her ne kadar otomatik kontrol sistemleri ile kontrol edilebilinse de, yillardir tekniker/muhendis empirik bilgilerin oldugu tablolar kullanilarak yapiyor bu islemi. ya da atmosfere yeniden giris yapan uzay araclari hala uzay mekiginin kullandigi yonelim algoritmalarini kullanarak yonlendiriyor araci.
bu nedenle ilerleme de haliyle biraz yavas gerceklesiyor. ozellikle kullanilan sistemlerin yuksek yatirim gerektirmesi bu garantici yaklasima tuz biber ekiyor. macin sonucu 1-0 olsun, bizim olsun durumu.
1- cesitli zorluklar mevcut. sistem kararli degil ve cok uzun bir yapiyi alt kisminda bulunan ve kisitli kareket kabiliyeti olan itki sistemi ile kontrol etmek istiyorsunuz (yan itki sistemlerini de ihmal etmemek lazim). oldukca dogrusal olmayan bir sistem. sisteme etki eden belirsizlik de oldukca fazla. yapinin titresmesi, icindeki yakitin hareketinden dolayi olusan duzensiz hareket, atmosferik etkiler, modellenme hatalari, sensorlerden gelen bilginin islenmesi icin gereken hesaplama suresi, navigasyon hatalari derken isler karisiyor. bir de yonelim algoritmasinin gercek zamanli calismasi gerekiyor ve tum bunlari otomatik olarak yapmaniz lazim ve sonunda onceden belirlenmis bolgeye birkac metre hata payiyla inmeniz gerekiyor. sesustu hizlardan 1m/s hiza dusmek ve yapiya zarar vermeden guvenli inis gerceklestirmek sapka cikartilacak bir basari.
her ne kadar otomatik inis sistemleri gelismis olsa da mevcut belirsizliklerden dolayi belli bir noktaya inis yapacak sistemler hala arastirma konusu ve olgunlasmamis bir teknoloji. taslarin yerine oturmasi icin birkac yil daha gecmesi gerekli diye dusunuyorum.
gezengenlere inen araclarda bir de optik sensorler var ki o ayri bir konu.
bu nedenle ilerleme de haliyle biraz yavas gerceklesiyor. ozellikle kullanilan sistemlerin yuksek yatirim gerektirmesi bu garantici yaklasima tuz biber ekiyor. macin sonucu 1-0 olsun, bizim olsun durumu.
1- cesitli zorluklar mevcut. sistem kararli degil ve cok uzun bir yapiyi alt kisminda bulunan ve kisitli kareket kabiliyeti olan itki sistemi ile kontrol etmek istiyorsunuz (yan itki sistemlerini de ihmal etmemek lazim). oldukca dogrusal olmayan bir sistem. sisteme etki eden belirsizlik de oldukca fazla. yapinin titresmesi, icindeki yakitin hareketinden dolayi olusan duzensiz hareket, atmosferik etkiler, modellenme hatalari, sensorlerden gelen bilginin islenmesi icin gereken hesaplama suresi, navigasyon hatalari derken isler karisiyor. bir de yonelim algoritmasinin gercek zamanli calismasi gerekiyor ve tum bunlari otomatik olarak yapmaniz lazim ve sonunda onceden belirlenmis bolgeye birkac metre hata payiyla inmeniz gerekiyor. sesustu hizlardan 1m/s hiza dusmek ve yapiya zarar vermeden guvenli inis gerceklestirmek sapka cikartilacak bir basari.
her ne kadar otomatik inis sistemleri gelismis olsa da mevcut belirsizliklerden dolayi belli bir noktaya inis yapacak sistemler hala arastirma konusu ve olgunlasmamis bir teknoloji. taslarin yerine oturmasi icin birkac yil daha gecmesi gerekli diye dusunuyorum.
gezengenlere inen araclarda bir de optik sensorler var ki o ayri bir konu.
- pacoquinha
(22.12.15 16:41:33 ~ 16:44:17)
1-dunya donuyor, bu kadar basit bı olay hemen hemen tum hesapları egıstıren bısey.
yercekım de epey suratlı bı sekıld edegısıyor dusme/alcalma sırasında bu da baska bır kuvvet, bunun yanında atmosferık olaylar da var. gibi.
2- uzay arastırmaları sadece nasa ve sovyet rusya tekelinde degisen bıseydı. boeıng, lockhead martin gibi asırı dev firmalar bıle yenı gırıyor bu ıse gibi. bi de kalkıs ıcın dunya capında kullanılan roketler sadece rus yapımı hala. musk haric. cok da dudak ucuklatan bısey olmadı aslında bı suredır.
yercekım de epey suratlı bı sekıld edegısıyor dusme/alcalma sırasında bu da baska bır kuvvet, bunun yanında atmosferık olaylar da var. gibi.
2- uzay arastırmaları sadece nasa ve sovyet rusya tekelinde degisen bıseydı. boeıng, lockhead martin gibi asırı dev firmalar bıle yenı gırıyor bu ıse gibi. bi de kalkıs ıcın dunya capında kullanılan roketler sadece rus yapımı hala. musk haric. cok da dudak ucuklatan bısey olmadı aslında bı suredır.
- bryan fury (22.12.15 16:51:17)
1- Kurşun kalem örneği roketin ve yüksekliğin ölçeğini anlatmak için verilen bir örnek. Elbette yapılan iş ve kullanılan teknolojiler kalemi atıp indirmekten çok farklı.
2- Uzay programları yakın zamana kadar yalnızca devletler tarafından, askeri ve prestij kaygılarla yapılıyordu. Maliyet çok da öncelikli bir kriter değildi.
2- Uzay programları yakın zamana kadar yalnızca devletler tarafından, askeri ve prestij kaygılarla yapılıyordu. Maliyet çok da öncelikli bir kriter değildi.
- 386 dx (22.12.15 16:58:00)
teşekkürler cevaplarınıza.
öyleyse, aslında şirketlerin politikalarından kaynaklı hareketlerdi bunlar. peki elon musk dışında diğer şirketler neden bu konuya öncelik vermedi ya da böylesi bir atılım yapmadı? örneğin google'ın genetiğe kadar bile yayıldığı sektörler var. uzay konusunda da bir çok etkinlik yaptı. nitekim hala google uzay ile ilgili bir çok etkinlik yapıyor. spacex'in bu başarısı google için olumsuz mudur? onlar neden bu alanda başarı göstermediler? nasa'nın prestijine zeval geldi mi spacex'in bu başarısı?
öyleyse, aslında şirketlerin politikalarından kaynaklı hareketlerdi bunlar. peki elon musk dışında diğer şirketler neden bu konuya öncelik vermedi ya da böylesi bir atılım yapmadı? örneğin google'ın genetiğe kadar bile yayıldığı sektörler var. uzay konusunda da bir çok etkinlik yaptı. nitekim hala google uzay ile ilgili bir çok etkinlik yapıyor. spacex'in bu başarısı google için olumsuz mudur? onlar neden bu alanda başarı göstermediler? nasa'nın prestijine zeval geldi mi spacex'in bu başarısı?
- dahinnotha (22.12.15 17:36:31)
şöyle düşünün, bir çubuğu elinizin üzerinde kavramadan stabil tutmak elinizi oynatmadan mümkün değildir, ancak aşağı doğru tuttuğunuzda çubuk çekmeye çalıştığından hep kendini stablize eder. Aslında konu buralardan başlayıp burkulmaya kadar gidebilecek çok geniş bir konu. Devamlı şekilde kendi stabilitesini bozan bir yapı var ve bunu dengede tutmaya çalışıyorsunuz. yani dengeyi sağlayan motorların sağladığı ivmeler anlık olarak değişiyor.
- tukenmez adam (22.12.15 18:09:49)
pek sirketlerin politikası degil daha zıyade devletlerin politikasından kaynaklı ıdı. obama saolsun bu sekil girisimleri ve tekar uzaya gidisi epey bi destekledi.
- bryan fury (22.12.15 19:34:00)
Çok güzel cevap vermişler zaten. İlgini cezbediyorsa bu konular Kerbals space program'ı oynamanı tavsiye ederim.
- spektrum9000
(22.12.15 20:03:35)
1
