Ekşi Duyuru

panteizmin bir tanrısının olduğunu sanmıyorum. her şeye kadir bir üstün güç yok. evrenin kendi varlığının farkına varması için bilinci yarattığını düşünmek de bir çeşit panteizm, hayatta kalmayı uzatmak için canlılığı icat etmesi de.. yani bu sonuncu hususunda mesela, adam/kadın diyor ki organik moleküller enerjiyi kimyasal bağlar sayesinde tutan büyük enerji depolarıdır. bu da termodinamiğin basit düzensizlik kurallarına karşı bir hareketi "andırır". bu evrenin sonsuzluk çabasıdır gibi bişiler bişiler. evren kend üzerinde söz sahib bir güçtür. daha gider.. buradan büssürü çıkarım.

bu gibi düşünceler ışığında:

1) tanrıya klasik yakan yıkan affeden kurtaran azap veren hoop şakaydı diyen çocuk kestirecekken al lan bunu kes diye koyun yollayan muzip bir karakter atfetmiyor panteizm çünkü adı sanı olan bir tanrısı yok. doğayı araştırdıkça bulduğunuz şey tanrı. artık o şey her neyse. bu açıdan başarılı bir yöntemi var. büyük büyük vasayımlar yapıp kozmoloji sınnavında sıçmıyor. ignostiklerden sonraki en sağlam limandalar.

2) 1. cevabımda işaret ettiğim gibi, sorun sadece yaratma değil, kendini yaratan bir evreni düşünmek zor değil, evrenin kendinin farkına varıp ipleri ele alması da çok uçuk değil. bunları doğadaki bağlamına oturtursak biz tanrının olası bütün hisleri, algısı, hafızası ve aklıyız. kendinin farkına varmasıyız da belki. bu durumda panteistçisınin "tanrı" sanki aciz gibi, en azından mütevazı. ben ikinciyi tercih ederdim.

3) evrenin kafamızın içinde bir temsili var. matematik evrende kusursuz işliyor. matematiği aklımız üretiyor. yani evrenin özüne mündemçiz, vice versa.
tanrısızlığın hiçbir panteist için soruna yol açacağını sanmam şahsen.

@namus ninjası
Kendi fikirlerini paylaştığın için teşekkür ederim. Spinoza'ya göre "Tanrı" var. Bu duyuruyu açma amacım bilgi almak. Bu düşünceyi benimsemiş birinin bilgilendirici cevabını alabilmeyi umuyorum.

Bence panteizm en mantikli evren-tanri aciklamalarindan birisi, belki de en mantiklisi.

Ben olaya au acidan bakiyorum;

Mesela vucudumuzda var olan her hucrenin bir gorevi var, ama o hucre aslinda hangi dokuya ait oldugunun farkinda degil. Dokular kendince besleniyor ve fonkaiyon gosteriyorlar ama bir organa ait olduklarinin farkinda degiller. Organlar bir araya geliyor sistemleri, sistemler bir araya geliyor ve insani oluaturuyorlar. Peki bunun hangi noktasi "sen"sin? Kendi halinde takilan bir hucre nasil senin farkinda degilse, sen de o tanrinin bir parcasisin ama bunun farkinda degilsin belki de.

Panteistler neredesiniz? Çıkın ortaya. :)

bizzat panteizmi "kendim" bir süre benimsemiş biri olarak bir kısım filozofların yolundan gitmememin panteist olamayacağım/panteizmi anlayamayacağım anlamına gelmesi?.. bu imaya en hafif tabirle gücendim.

bilhassa bilimkurgu yazarları ve bilim insanları arasında önerilen panteist fikirler üzerinden gitmem panteizmle ilgili düşüncelerimi "bana özgü" yapmıyor.
panteizm bazı afili isimli düşünürlerin tekelinde değil.
benim lise arkadaşım sunay da bu konuda otorite denecek kadar doludur mesela.

@ninja
Bir kısım filozof dediğin şahıs panteizmin mucidi. Cemal Bali Akal gibi hukukçuların üniversitelerde onun fikirleri üzerine siyaset bilimi dersleri verdiği bir düşünür.

Daha ilk cümlende diyorsun ki "panteizmin bir tanrısının olduğunu sanmıyorum". Hem panteizmin Tanrı ve evrenin özdeş olduğu anlayışıyla çelişiyorsun, hem de bir sanrı üzerinden yola çıkıyorsun.

Seni kesinlikle gücendirmek istemem. Panteizmi ben anlamadım ki sana anlamadığını söyleyeyim. Tek istediğim "bilgi".

Sunay'a selamlar.

sunay uzağımda, selamı iletmem zaman alacak ama şu durumda envanterde olanı çıkarmam lazım. gerçi benden rafine kitabi bilgi çıkmaz. postüla okumayı sevmiyorum. (bu iyi değil biliyorum ama kafaya girmiyor işte.) ama deneyeyim.
şimdi hangi branşındadır panteizmin, tam bilmiyorum ama bu güzel insan:
en.wikipedia.org:Carl_Sagan_Planetary_Society.JPG
şu kitabının özellikle son kısımlarında:
static.idefix.com
tam olarak tanrıyı geri plana atan bir çeşit tümtanrıcılığı tarif ediyor ve ben de o metinlerine dayanarak yazdım ilk yazdıklarımın çoğu kısmını.
şu durumda bir anlam ayrımı yapmam gerekiyor, ben panteizmi gerçek bir tanrıya atıf yapmayan şekilde tasavvur ediyorum. sagan da böyle yapıyor çünkü.. ve tümtanrıcı olduğunu hiç belirtmemiş olsa da onun pozisyonu ne ateizme ne monoteizme yakın. hatta agnostik bile değil, merak ve hevesleri tamamen tümtanrıcılığa yakın düşüyor.
doğumumuz esnasında yaşadığımız deneyimin evrenin meydana geldiği andaki deneyimin tekrarı olabileceğini iddia edecek kadar ileri gitmiş biri bu adam. hatta bu deneyimi yarı bilinçli halde yaşayabildiğimizi yani rüyalar vasıtasıyla zihnimizin çekirdeğinde evrenin doğuşunu tekrar yaşadığımızı söyleyen, hatta bu sebepten belli başlı kimyasalları bu iş için kullanabileceğimizi ima eden (galiba soru cevap konferanslarda bunu doğrudan da söylüyor) ve bu sebepten şu tür internet memlerine:
oi47.tinypic.com
2.bp.blogspot.com
konu olan biri.
konudaki tek değerli kaynağım bu. ben tanrı evren insan üç ayağında tanrıyı sallamayanlardanım, onsuz da ayakta durur düzen. bir şekli şemali yok, amorf, hatta tepkimesiz zaten bu tanrı tanımı. ama işte "ben tanrıtanımazım" ya da "tektanrıcıyım" diyemeyen insaların aslında muhtemelen pek güzel panteistler olduğunu düşünüyor ve öyle sınıflandırıyorum.
islamın, şu, kamplara ayrılıp bölgesel sınırlara hapsolmadığı, eski en ileri zamanlarındaki fikir akımlarını, ilk mutasavvıfları, ya da daha sonraları ben tanrıyım deyip ceza alıp derisi yüzülenlerin tarihini bilsem, bu soruyu daha da karışık cevaplarla istenen cevabın uzağına taşıyabilirdim :( keşke bunu yapabilseydim. çünkü bunu gerçekten isterdim.
ateizmle ilgili spekülasyon yapmak çok sıkıcı hem de ergence ve de carl saganı çok özledim :(

Bu konuda oldukça bilgilendirici bir blog yazısı buldum. Konuyla ilgilenenlerle paylaşmak istedim. Şurada: panteidar.blogcu.com

Agnostiğim. Agnostik ateizm ama benim inandığım. Yani öyle müdahale eden, yargılayan, cezalandıran bir tanrının varlığına/var olabileceğine inanmıyorum. Ancak bununla birlikte "tanrı"nın varlığı yokluğu hakkında kesin bir şey söylemenin de doğru/mantıklı olmadığını düşünüyorum, çünkü vardır demek de yoktur demek de dogmatik oluyor. Panteizmi daha araştırmam gerek. Doğa ile tanrının bir olduğu düşüncesi anlamlı geliyor ama mantığını henüz oturtamadım. Panteizmdeki tanrı inancının temelini daha oturtamadım. Varlığına neden inandıkları konusunda kafam karışık.