[]
Tırnak İşareti İle İlgili Bir Soru
Merhaba arkadaşlar. Noktalama işaretleri ile ilgili bir şey kafama takıldı. Fazla vaktinizi almadan soruma geçeyim.
-- alıntı ---
Genç, esmer kız, yeni neslin son Türk kadınlarının o asla tatmin edilemeyecek olan ebedî kederiyle bulutlanan siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, "Okuyorum büyükanneciğim." dedi. (Ömer Seyfettin; Bahar ve Kelebekler)
-- alıntı ---
Yukarıdaki örneği TDK'nın sitesinden aldım. "Noktalama işaretleri" bölümünde tırnak işareti için verilmiş bir örnek bu. Sondaki "'Okuyorum büyükanneciğim.' dedi." bölümüne dikkatinizi çekmek istiyorum.
Okuduğum bütün romanlarda şöyle bir anlatım görüyorum: "...siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, 'Okuyorum büyükanneciğim,' dedi."
Kısacası redaktörler benim gözlemlediğim kadarıyla tırnak içinde yazılan alıntı cümlelerini eğer cümle henüz bitmediyse virgülle bitiriyorlar. Ama eğer cümle bitiyorsa sonuna nokta koyuyorlar. Örneğin: "Tamam," dedi kız, "Okuyacağım büyükanneciğim."
Yani cümle bitmiş olsa bile sonuna nokta koymuyorlar. Kısacası günümüz romanlarında gördüğümüz kullanımı örnek alsaydık yukarıda alıntıladığım cümle "...siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, 'Okuyorum büyükanneciğim,' dedi." şeklinde bitmesi gerekiyordu. Cümle bitmiş, uzamıyor. "Okuyorum büyükanneciğim" ibaresinden sonra gelen başka bir şey yok. Ona rağmen nokta konmuyor, virgül tercih ediliyor. Fakat TDK'nın sitesindeki örnek böyle değil.
Bir diğer örnekte şu var: "Yaşlı kadın, 'Yetişin!' diye bağırdı."
İşte bu örneği romanlarda görüyoruz. Ünlem, soru işareti... Bu gibi noktalama işaretlerini alıntıların sonunda sık sık kullanıyorlar. Peki nokta neden hiç kullanılmıyor, onu merak ediyorum.
Sorumu açayım izninizle. Şu aşağıdaki örneklerdeki kullanımlardan hangisi ya da hangileri doğru?
1)
a) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim.”, “Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
b) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim...", "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
c) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim", "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
2)
a) Yaşlı adam, “Bireysel Emeklilik Hesabı açtırmak istiyorum.” deyince bankadaki memur, "Bir dakikanızı rica edebilir miyim?" diye sordu.
b) Yaşlı adam, “Bireysel Emeklilik Hesabı açtırmak istiyorum,” deyince bankadaki memur, "Bir dakikanızı rica edebilir miyim?" diye sordu.
3)
a) Çocuğu özel okula yazdırdıklarını duyunca, “Madem öyle, bizim oğlanı da oraya gönderelim,” dediler.
b) Çocuğu özel okula yazdırdıklarını duyunca, “Madem öyle, bizim oğlanı da oraya gönderelim.” dediler.
4)
a) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene," diyordum.
b) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene?" diyordum.
c) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene." diyordum.
5)
a) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız.” diyip beni başlarından savdılar.
b) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız,” diyip beni başlarından savdılar.
c) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız” diyip beni başlarından savdılar.
6)
a) "Ben zaten bu konuyu biliyorum,” deyince şaşırıp gülümsediler.
b) "Ben zaten bu konuyu biliyorum.” deyince şaşırıp gülümsediler.
c) "Ben zaten bu konuyu biliyorum” deyince şaşırıp gülümsediler.
("Şaşırıp, gülümsediler" şeklinde mi yazmalı yoksa?)
7)
a) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
b) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik,” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
c) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik.” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
Gerçekten bu konuda yetkin olan kişilerin yorumlarına ihtiyacım var. Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.
-- alıntı ---
Genç, esmer kız, yeni neslin son Türk kadınlarının o asla tatmin edilemeyecek olan ebedî kederiyle bulutlanan siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, "Okuyorum büyükanneciğim." dedi. (Ömer Seyfettin; Bahar ve Kelebekler)
-- alıntı ---
Yukarıdaki örneği TDK'nın sitesinden aldım. "Noktalama işaretleri" bölümünde tırnak işareti için verilmiş bir örnek bu. Sondaki "'Okuyorum büyükanneciğim.' dedi." bölümüne dikkatinizi çekmek istiyorum.
Okuduğum bütün romanlarda şöyle bir anlatım görüyorum: "...siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, 'Okuyorum büyükanneciğim,' dedi."
Kısacası redaktörler benim gözlemlediğim kadarıyla tırnak içinde yazılan alıntı cümlelerini eğer cümle henüz bitmediyse virgülle bitiriyorlar. Ama eğer cümle bitiyorsa sonuna nokta koyuyorlar. Örneğin: "Tamam," dedi kız, "Okuyacağım büyükanneciğim."
Yani cümle bitmiş olsa bile sonuna nokta koymuyorlar. Kısacası günümüz romanlarında gördüğümüz kullanımı örnek alsaydık yukarıda alıntıladığım cümle "...siyah gözlerini kitabından ayırmayarak, 'Okuyorum büyükanneciğim,' dedi." şeklinde bitmesi gerekiyordu. Cümle bitmiş, uzamıyor. "Okuyorum büyükanneciğim" ibaresinden sonra gelen başka bir şey yok. Ona rağmen nokta konmuyor, virgül tercih ediliyor. Fakat TDK'nın sitesindeki örnek böyle değil.
Bir diğer örnekte şu var: "Yaşlı kadın, 'Yetişin!' diye bağırdı."
İşte bu örneği romanlarda görüyoruz. Ünlem, soru işareti... Bu gibi noktalama işaretlerini alıntıların sonunda sık sık kullanıyorlar. Peki nokta neden hiç kullanılmıyor, onu merak ediyorum.
Sorumu açayım izninizle. Şu aşağıdaki örneklerdeki kullanımlardan hangisi ya da hangileri doğru?
1)
a) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim.”, “Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
b) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim...", "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
c) Kartvizitlerini uzattıktan sonra genelde böyle derlerdi: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim", "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm.”
2)
a) Yaşlı adam, “Bireysel Emeklilik Hesabı açtırmak istiyorum.” deyince bankadaki memur, "Bir dakikanızı rica edebilir miyim?" diye sordu.
b) Yaşlı adam, “Bireysel Emeklilik Hesabı açtırmak istiyorum,” deyince bankadaki memur, "Bir dakikanızı rica edebilir miyim?" diye sordu.
3)
a) Çocuğu özel okula yazdırdıklarını duyunca, “Madem öyle, bizim oğlanı da oraya gönderelim,” dediler.
b) Çocuğu özel okula yazdırdıklarını duyunca, “Madem öyle, bizim oğlanı da oraya gönderelim.” dediler.
4)
a) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene," diyordum.
b) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene?" diyordum.
c) Sürekli o amcanın yanına gidip, "Amca, bana ekmek pişirmeyi öğretsene." diyordum.
5)
a) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız.” diyip beni başlarından savdılar.
b) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız,” diyip beni başlarından savdılar.
c) Öğretmenlerle konuştum, “Olabilir, bakarız” diyip beni başlarından savdılar.
6)
a) "Ben zaten bu konuyu biliyorum,” deyince şaşırıp gülümsediler.
b) "Ben zaten bu konuyu biliyorum.” deyince şaşırıp gülümsediler.
c) "Ben zaten bu konuyu biliyorum” deyince şaşırıp gülümsediler.
("Şaşırıp, gülümsediler" şeklinde mi yazmalı yoksa?)
7)
a) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
b) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik,” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
c) "Abi, valla biz de yapacağımızı bilemedik.” gibi bir şeyler gevelemeye başladı.
Gerçekten bu konuda yetkin olan kişilerin yorumlarına ihtiyacım var. Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.
1.a
2.a
3.b
4.c
5.a
6.b (zarf fiilden sonra virgül gelmez. bu en sık yapılan hatalardan birisi.)
7.c
normalde kural alıntıların sonundaki işaretlerin tırnak içinde aynen korunması gerektiğini söyler. nokta bu kuraldan azade değildir yani. nokta da kullanılmalı.
2.a
3.b
4.c
5.a
6.b (zarf fiilden sonra virgül gelmez. bu en sık yapılan hatalardan birisi.)
7.c
normalde kural alıntıların sonundaki işaretlerin tırnak içinde aynen korunması gerektiğini söyler. nokta bu kuraldan azade değildir yani. nokta da kullanılmalı.
- bu nick tam yirmi alti karakter
(17.07.13 21:16:13 ~ 21:18:15)
E peki bu romanlarda neden "'Selam,' dedi." şeklinde kullanıyorlar? Bugün sırf bu konu için kütüphaneye gidip farklı yayınevlerinden çıkmış romanları inceledim. Hepsinde kullanım bu şekildeydi. Kimse tırnağı nokta işaretiyle bitirmiyor. Bu redaktörlerin, editörlerin hepsi mi yanlış yapıyor?
- usenen adam (17.07.13 22:16:48)
Öncelikle kitap editörüyüm. TDK'yı baz almaz çoğu yayınevi zira TDK devamlı değişir. Bir sene önce dediğini bir sene sonra iptal eder. Ayrıca dil esnek bir yapıdadır ve 20-30 sene önce olan kullanım şu an varolmayabilir.
1. Buradakilerin hepsi gözü tırmalıyor, hiçbiri doğru gözükmüyor. Ben olsam başka bir formata sokmaya çalışırdım. Mesela: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim." Bir başkasıysa şöyle: "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm."
2. b (niye olduğunu aşağıda açıklamaya çalışacağım.)
3. a
4. verilmek istenen duyguya göre a da olur b de.
5. b
6. a
7. b
Tırnaktan önce nokta değil de virgül konmasının sebebi, noktanın bir cümlenin bitişini haber vermesidir. Fakat sizin örneklerinizde cümle bitmemiş, daha devam ediyor. Kitap yayıncılığında kullanılan format budur. Tez yazımı ya da başka tür kaynak kitapları bilmiyorum ama roman tarzı kitaplar basan yayınevlerinde format budur.
İlk cevabı veren arkadaş hepsinde noktalı olanı seçmiş ama üçüncü maddede virgüllü olanı seçmiş, neye göre onu farklı olarak gördü anlayamadım.
1. Buradakilerin hepsi gözü tırmalıyor, hiçbiri doğru gözükmüyor. Ben olsam başka bir formata sokmaya çalışırdım. Mesela: “Adım filanca, bilmemne mühendisiyim." Bir başkasıysa şöyle: "Ben falanca. Filan şirketin bilmemne koordinatörüyüm."
2. b (niye olduğunu aşağıda açıklamaya çalışacağım.)
3. a
4. verilmek istenen duyguya göre a da olur b de.
5. b
6. a
7. b
Tırnaktan önce nokta değil de virgül konmasının sebebi, noktanın bir cümlenin bitişini haber vermesidir. Fakat sizin örneklerinizde cümle bitmemiş, daha devam ediyor. Kitap yayıncılığında kullanılan format budur. Tez yazımı ya da başka tür kaynak kitapları bilmiyorum ama roman tarzı kitaplar basan yayınevlerinde format budur.
İlk cevabı veren arkadaş hepsinde noktalı olanı seçmiş ama üçüncü maddede virgüllü olanı seçmiş, neye göre onu farklı olarak gördü anlayamadım.
- inawen (18.07.13 00:24:01)
@inawen
3.b (iyi bakarsan b şıkkı noktalı.)
3.b (iyi bakarsan b şıkkı noktalı.)
- bu nick tam yirmi alti karakter (18.07.13 13:22:41)
1
