Ekşi Duyuru

durum şudur;

evren teorik olarak 14 milyar yıldır var, ama bazı uzak cisimler ve ondan öte partiküller, teorik hesaplamalarda evrenin yaşının 14 milyardan fazla olduğunu gösteriyor. şimdi diğer tüm veriler 14 milyarı gösterirken bazı değerlerin daha büyük yaşta olduğunu gözlemlemek bir çelişki oluşturuyor.

bu çelişki çözülür mü bilemem. ama kesin bildiğim, astrofizikçilerin diğerlerinin yanında düşük sayıda kalan "> 14 milyar" teorilerini görmezden gelmek istiyor zira sadece o deneyler için diğer tüm teorileri çöpe atmak istemiyorşar.

mesela kuasarlar var bi acaip. big bang ile ilgili çok bilgi verebiliyor bize. ama tabii deeper space hep astrofiziğin konuları. bir sürü teori atılı ortaya. tam mantıklı bir açıklama bekleme. yukarıda söylediğimin dışında yüzlerce sebebi vardır.

biz onların 11 milyar yıl önceki halini görüyoruz ama onlar artık 11 milyar ışık yılı ilerideler. genişleyen evrenin nerede duracağı bilinmiyor. hoş içeri doğru çökme olacak mı o da bilinmiyor.

bir de şöyle bişey var. evrenin iki büyüklüğü vardır. biri ölçülebilen, diğeri teorik. teorik olanın hacmi sonsuz.

stephen hawking - evrenin daha kısa tarihi kitabını öneririm bu konuda.

Dendigi gibi evren tam anlasilmis birsey degil, evrendeki yas, uzaklik ve hiz kavramlari karisiyor bazi yerlerde, farkli modeller var falan...

En iyisimi link verim ben de konuyla ilgili belki yardimci olur biraz:

en.wikipedia.org
curious.astro.cornell.edu
www.astro.ucla.edu

bizden en uzak gokcisimleri olan quasarlarin hizi isik hizina yakin olabiliyor. evrenin yasinin ise 14 milyar yil olarak degil, 18 milyar yil olarak biliyorum ben. ayrica bir gokcismi bizden ne kadar uzaksa, hizi da o kadar buyuk oluyor. hatta bilinen evrenin sinirlarindaki bir quasarin isik hizina yakin bir hizla bizden uzaklastigini soyleyebilirim.

ayrica sunu da eklemek isterim. biz aslinda, orada gordugumuz galaksilerin 14 milyar yil oncesini bakiyoruz. bir nevi gecmisine bakiyoruz. halbuki su anda tum gokcisimlerini evrende sabitlesek, bizden 14 milyar isikyili uzaklikta oldugunu dusundugumuz galaksilerin aslinda bundan cok ama cok daha uzakta oldugunu gorebilirdik. tabi onlarin zamani durdugumuz sirada tam olarak nerde olduklarini gorebilmemiz icin de en azindan 28 milyar yil beklemek durumunda kalirdik ki, evrendeki hicbir seyin bu kadar beklenmeyi hak ettigini dusunmuyorum ben

çok yabancıyım konuya ama bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp;

şimdi diyelim ki bizden 14-18 milyar yıl ileride dediğiniz galaksilerden birine içi insan dolu bir araç gönderilebildi(tut ki oldu). diyelim ki araç oraya 5008 yılında gönderildi ve 10 yılda geri gelebildi. araç dünyaya döndüğünde dünyada tarihin 32450 gibi bir şey olacağı -veya döndüklerinde güneş sistemini yerinde bulamayacakları- anlamına mı geliyor bahsedilen "x milyar yıl ileride" olmak teorik olarak?

-veya aracın içindeki insanlar orada zaman çok hızlı geçtiği için gittikleri dakika ölürlermiş adsfasfdssdaf-

@mevta, ışık yılı zaman değil mesafe ölçmeye yarar; 1 ışık yılı demek ışığın boşlukta 1 senede katedebileceği mesafe demek;

yani 14milyar ışık yılı demek 14 milyar çarpı ışığın 1 yılda katedebileceği mesafe demek oluyor;

bu şekilde kullanılmasının sebebi, rakamların çok çok büyük olması; mesela 14 milyar ışık yılı demek 1.32X10^23 kilometre demek, hatta bak google yapıyor bunun hesabını eğer oynamak istersen: www.google.com.tr

şimdi o bizden 14 milyar ışık yılı ilerde değil uzaklıkta olan bir aracı bir şekilde sen 10 senede o mesafeye götürüp getirebilirsen, dğnyada da 10 yıl geçmiş olur çünkü sen hesabı dünya vaktine yaparsın;

Ancak mesele şu ki hiç bir maddesel cisim ışık hızına ulaşamaz; Yani senin uzay gemin normal yollarla oraya gidip gelmesi, ışık hızına neredeyse eşit bir hızda gitse bile 2*14 milyar yıldan fazla sürer,yani dünyada sene 28milyar yıl + 5008 yıl olmuş olur :)
İşin ilginç tarafı, uzay g emisindeki adam için çok çok çok çok daha kısa bir zaman geçmiş olur; Işık hızına nekadar daha yakınsa o kadar daha az zaman geçmiş gibi olur; Mesela belki de ışık hızına o kadar yakın olur ki hız, adamlara sanki 10 dk da gidip gelmişler gibi gelir ama dünyada 28 milyar yıl geçmiş olur;

Teorilerden öte, bu işin gerçekten böyle olduğuna dair çok sağlam işaretler var; Mesela oluştuktan saliseler sonra yokolan atomaltı parçacıklar yüzlerce ışık yılı ötedeki galaksilerden bize sağlam bir şekilde ulaşabiliyorlar; Bunun sebebi de, bizim için o parçacığın oluşmasının üstünden belki binlerce yıl geçmiş olmasına karşın, o parçacık ışık hızına yakın hızda hareket ettiği için ona göre sadece saliseler geçmiştir o yüzden yok olmadan dünyaya ulaşabilmiştir

14 milyar yıl uzakta demek, ışığın 14 milyar yılda o mesafeyi katettiği anlamına gelir. ışık hızına yaklaşamıyacağın bile göz önüne alınırsa..

hmm çok enteresan olay. aklıma bir sürü soru geldi. önce ukte vereyim (bkz: ışık hızı zaman ilişkisi)

şimdi seni de çok yormayayım az sorayım;

- bir madde -mesela içinde insan olan uzay gemisi- ışık hızına erişirse ne olur? ışık hızına ne kadar yaklaşırsa aynı şey olmaz?
- imkansızmış ama(ayrıca nasıl bilebiliyoruz imkansız olduğunu deneneyemediğimiz bir şeyin) ışık hızına yaklaşıldığını, veya ışık hızından hızlı gidip gelindiğini varsayasak; adamlara 10 dk da gidip gelmişler gibi mi gelir yoksa gerçekten 10 dk da mı gidip gelirler, yani yaşlanmazlar mı dünyada 28 milyar yıl geçmişken?

@mevta, farketmez nekadar yaklaştığı; her şekilde zaman farklı işler; ama ancak çok yüksek hızlarda bu ölçülebilir olur(mesela şu yokolması gereken parçacıkların yokolmaması gibi);

ışık hızına ulaşamamasının sebebi de, her defasında biraz daha hızlandırmak için çok daha fazla enerji gerekiyor olması; Yani bir cismin ışık hızına ulaşması için için sonsuz enerji gerekir, o yüzden normal yollarlla imkansız; Ancak boyutlar arası geçişlerle kestirmeden gidilebilir belki o ulaşılamayan yerlere; O da şöyle, mesela kağıt üstünde bir çizgi çiz; kağıt çizgi için 2 boyutlu; Ama sen o kağıdı rulo haline getirirsen, 3 boyutlu evrende o çizginin iki ucu arasında, çizginin kağıt üstündeki uzunluğundan daha kısa bir çizgi olduğunu görürsün; AYnı şekilde bizim bolunduğumuz boyutlardan farklı boyutlar varsa kısa yollar da olabilir;

ışık hızına çok yakın gittiler diyelim; Mesela yumurta da 10 dk da pişiyor olsun; Eğer uzay gemisi dünyadan ayrıldığı anda yumurtayı pişirmeye başlarsa uzay gemisindekiler; yumurta piştiği sırada dünyaya dönmüş olurlar ve dünyada 28 milyar yıl geçmiş olur; Bizim uzay gemisindeki adamlar sadece 10 dakika yaşlanmış olurlar dünyada medeniyetler değişirken insanlık gelişirken; muhtemelen insanlık tarihi 28 milyar yıl ileri gitmişken bizimkiler o kadar zamanda ancak bir yumurtayı pişirmiş olurlar :)

ahaha evet son derece gereksiz bir şey yapmış olurlar yani. tam tersini yapmak lazım :)

sen cevap verdikçe soru geliyor aklıma da neyse, gider bu böyle. sabah oluyor yatayım. paylaşım için teşekkürler, teraziye tıkladım.

@mevta; twin paradox veya ikizler paradoksu. anladıgım kadarıyla senin sordugun şey tam olarak bu, ki mrtksn da bunu anlatmış. zaten bu twin paradox'ta da "diyelim ki oldu" şeklinde fikir yürütülüyor, düşünce deneyi zaten, sonuçta kimsenin uzaya gezintiye çıktığı yok, tıpkı şöridinger'in de kutunun içine kedi koymadıgı gibi.