Ekşi Duyuru

yok yahu kalktı, 80'lerin sonuydu galiba...
allahalla...

90'ların ortası olabilir. 80 sonunda ilkokuldaydım ve kullanıyorduk. Lisedeki hocam söylemişti kalktığını. Ama emin değilim belki daha evveldir.

yazılışları aynı olup karışıklığa neden olacak kelimeler için kalkmadı. "kağıt" yazarken, "kamil" yazarken kullanmıyoruz ama kar (doğa olayı), kâr (kazanç) veya hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (devam etmekte olan) gibi kelimelerde kullanılıyor.

türk dil kurumu yazım kılavuzuna bakın lütfen. geçen ben de baktım hala duruyorlardı ;)

bir ara tamamen kalktı. (saçma olarak)

sonrasında hala ile hâlâ arasındaki veya
kar ile kâr arasındaki kullanım sıkıntılarından mütevellit tekrar kondu...

önümde bütün bu dil meselelerini, 1980 darbesi sonrasındaki tutarsızlıkları vb. tartışan ve gerekçeleriyle açıklayan en güvenilir kılavuz ana yazım kılavuzu'ndan aktarıyorum. (dana dana dannnnn!)

şimdi, düzeltme imi (inceltme imi/işareti değil. çünkü tek kullanımı inceltme amaçlı değil.) hiçbir zaman için tamamen kalkmadı. kalkan şey varsa l harfinden sonra gelen u ve a seslerinin ince veya uzun okunduğu durumlarla yine a ve u harflerinin tek başlarına olarak uzun okunduğu durumlardır. buna karşın k sesinden sonra gelen ince a ve ince u için düzeltme imi hiçbir zaman kalkmadı. k'den sonra gelmediği halde uzun veya ince okunan a'lar ve u'larla l'den sonra gelen ince veya uzun a-u'ların kalkmasının sebebiyse 1- bunları imlada göstermenin gereksiz oluşu 2-çok büyük bir kafa karışıklığına ve dahası imla içinde tutarsızlıklara, çelişkilere sebep olması.

en büyük örnekse laik sözcüğünün yazılışı. siz l'den sonra gelen hem uzun a'lara hem de ince a'lara aynı imi koyunca millet bu sefer lağyik diye okumaya başladı. zaten gerek de yoktu. dünyanın her yerinde sözcükler kulakla öğrenilir. imla dediğimiz şey fonetik transkripsiyon değildir.

öte yandan k harfinden sonra gelen ve ince okunan (uzun değil, ince!) a ve u sesleri üzerindeki düzeltme imi hâlâ mevcut. aynı zamanda aynı yazılıp okunuşları farklı olan sözcüklerde de düzeltme imi kullanılıyor. hala, hâlâ; kar, kâr gibi. bunlar hiçbir zaman kalkmadı. tabii bu arada kibritsuyu'nun dediğinin aksine kâğıt da kullanılıyor.

bu düzeltme imi kalktı meselesi benim anımsadığım kadarıyla basının şişirmesiydi. l'den sonra gelen seslerde gayet yerinde bir biçimde kalkınca millet topyekûn kalktı sandı. aynı mesele "bundan gayrı modern matematik öğretilecekmiş okullarda" muhabbeti için de geçerli.

şu andaki uygulamada da dediğim şekilde kullanılmakta. ama tdk'nın birçok tutarsızlıkları var. tdk dikkate alınmıyor artık. yani dikkate alınmıyor dediğim tdk 1980'den sonraki tdk'dır. zaten 1980 öncesi tdk'ya gerçek tdk der çoğu kişi. çok çelişkili uygulamaları var. bunların bir kısmını zaman zaman duyuruda soruldukça yazıyorum. dileyenler ayrıntıları öğrenmek için ana yazım kılavuzu'na bakabilir. ha, niçin reklamını yapıyorum bunun, babamın oğlu olduğu için mi; hayır. ana yazım kılavuzu bugün en güvenilir kılavuz. tdk kapatılmadan önceki son başkanı olan ömer asım aksoy başkanlığındaki bir kurulca hazırlanmış. tdk'nın uygulamalarındaki çelişkileri, tutarısızlıkları açıklıyor giriş kısmında. bunların neden yanlış olduğunu açıklıyor. piyasada da yayınevlerinde editörler ve redaktörlerce, akademide, reklamcılıkta vb. bu kılavuz kullanılıyor. bir imla manyağı ve ayrıca ömrü yazı-çiziyle geçen birisi olarak ben de bunu kullanıyorum ve bunu tavsiye ediyorum. çok farklı bir yere çıktı bu yanıtın sonu, kusura bakmayın. kaptırdım yazdım.