Ekşi Duyuru

teknik terimsiz kısa ve öz şekilde şöyle.

blokzinciri üzerindeki her bir işlemin onaylanması işlemini ekran kartının gücünü kullanarak yapıyorsun, karşılığında işlem ücreti alıyorsun. buna madencilik deniyor

coin dünyasını ikiye ayırmak gerekirse bundan borsa gibi al sat yaparak kazanç sağlayanlar ve bu al sat işlemlerin kontrolünü onayını yapıp sistemin yürümesini sağlayan minerlar var

minerları bankadaki veznecilere benzetebiliriz, bilgisayarlarına gelen bu dijital transfer bilgileri ekran kartının grafik işlemcisi sayesinde işleniyor ve bu yaptıkları iş dolayısıyla bankadan maaş yerine bitcoin olarak pay alıyorlar

Mining merkeziyetsiz paraların işlemleri doğrulama yöntemi; normalde merkezi bir kurum (Örneğin banka) olduğunda bu kurum bakiyeleri tutup, transferlerden sorumlu oluyor. Ama bunun olmadığı kripto para sistemlerinde bu sorumluluk ağdaki üyelere dağılıyor. Bu üyeler özünde bütün transferlerin kaydını bir yandan dağıtıp, kendi bilgisayarlarında tutarlarken diğer yandan da matematiksel bir bulmacayı çözmeye çalışıyorlar. Bu bulmacayı çözen kişinin kayıt defteri geçerli kabul edilip işlemler kesinlik kazanırken bu kişiye de ödül olarak yeni yaratılan (Mine edilen, kazılan) kripto para veriliyor.

Banka nasıl çalışıyor?
Bankanın data merkezleri var işte kayıtlar burda tutuluyor.

Kriptoparada kayıt tutma ve transfer işlemleri bir zincir halinde uç uca ekleniyor bu bilgiler. Bu bilgilerin eklendiği bloklar var işte. Blok zincir dedikleri bu.

Tek fark bu veriyi küresel bir ağ halinde yapıyor madenciler. Yani kaydı tutan tek bir yer yok. E ama güvenilirlik? Ben nerden bilecem kaydı tutanın yanlış kayıt tutmadığını?

Bunun için 2 yöntem var işte.

1. Proof of work
2. Proof of stake

Pow denen şey bildiğin mining zaten. Burada sen bir dizi matematik işlem yaparsın, bu sırada elektrik harcar efor sarfedersin(para) bu işin karşılığı olarak "bir ihtimalle" sana ödül olarak btc eth artık ne kazıyorsan verilir. Bu durumda kaydı yanlış tutman engellenmiş olur çünkü senle aynı anda milyonlarca cihaz kayıt tutuyor ve sen bu işe para yatırmış oluyorsun(cihaz+elektrik). Bu durumda yanlışlık sözkonusu olamaz.

İşte mining budur. İşlem yapan cihaz ve işlem gücü arttıkça mining getirisi birim işlem başına düşer bu yüzden. Sürekli insanlar daha fazla sayıda ve daha güçlü cihaz sisteme soktuğu için zaten bloktan fork yapamazsın.

Proof of stake'de durum daha farklı. Paranı stake ediyorsun. Yani diyorsun mesela bende 10000 eth var. Satmıyorum tutacam. Heh 2 yıl tuttuğuna dair taahhüt yapıyorsun sistemde ve buna mukabil blok zincirine veri girme hakkı elde ediyorsun. Yanlış veri girer sistemi hacklersen (ki bunu senin pc yapıyor sen değil ama neyse) eth fiyatı düşeceği için ilk etapta zararı sen edersin. Bu yüzden kendi bakkalını soymayacağın için anahtarın oluyor. Buna da proof of stake deniyor.

Kazım budur. Bankaların visa veya mastercard'ın yaptığı işlemi merkeziyetsiz olarak yapan bir global ağdır. Transfer ücretlerinin yüksek olma sebebi de proof of work sisteminde işlemin denklem çözme üzerine dayanmasıdır. Yani cihaz + enerji tüketimi yüksektir. Mesela bir bitcoin işlemi sanırım yarım milyon visa işlemine eşdeğer enerji sarfiyatına sebep oluyor ve çok daha yavaş diye biliyorum. Proof of stake'in ise daha az güvenilir olma ihtimali var ama visa gibi tertemiz hızlı. Kriptopara dünyasındaki ikilem şu an bu. Ethereum pow sisteminden pos sistemine geçmeye hazırlanıyor mesela.