[]
Veba salgını niye tarih kitaplarında yok?
Veba salgının deniz yolları üzerinden ilk başladığı yerlerden biri İstanbul.
media1.britannica.com
O dönemde İstanbul falan fethedilmemiş ama bir yıl içinde Anadolu'ya da yayılmış.
Bir yerde 'İstanbul'da o dönem hamamlar bol olduğu için veba çok yayılmadı ama Avrupa'da o dönemde su kullanımı bol olmadığından ölen çok olmuş diye duymuştum. Hatta, İngiltere ve Fransa en çok banyo yapmayanlar olduğundan, onlarda iyice çokmuş.
Bu konu ile ilgili iki sorum var:
- Veba salgını İstanbul'un Fethi'ni kolaylaştırdı mı? (Hastalığın Asya'dan gelip Avrupa'ya yayıldığı yer)
- Bu veba salgını Osmanlı döneminde ya da o dönemin Anadolu'sunda çok can aldığında göre tarih kitaplarında neden hiç yer almıyor?
media1.britannica.com
O dönemde İstanbul falan fethedilmemiş ama bir yıl içinde Anadolu'ya da yayılmış.
Bir yerde 'İstanbul'da o dönem hamamlar bol olduğu için veba çok yayılmadı ama Avrupa'da o dönemde su kullanımı bol olmadığından ölen çok olmuş diye duymuştum. Hatta, İngiltere ve Fransa en çok banyo yapmayanlar olduğundan, onlarda iyice çokmuş.
Bu konu ile ilgili iki sorum var:
- Veba salgını İstanbul'un Fethi'ni kolaylaştırdı mı? (Hastalığın Asya'dan gelip Avrupa'ya yayıldığı yer)
- Bu veba salgını Osmanlı döneminde ya da o dönemin Anadolu'sunda çok can aldığında göre tarih kitaplarında neden hiç yer almıyor?
Twitter'da bu kitaba rastlamistim, sorularin cevabini bilmiyorum fakat iyi bir okuma olabilir.
www.goodreads.com
www.goodreads.com
- common of demons
(31.07.17 01:16:11)
Dönemin Avrupasında hijyen konusu büyük sıkıntı olduğu için Avrupa'da daha çok yayılıyor. Fareler, sokaktaki pislikler ve banyo konusu önemli etken. Osmanlı ve doğuda hamam kültürü var, batıda o sıralarda yıkanmak yerine parfüme yönelmek var. Fransa köşeyi döndü tabii onun sayesinde bir ara. Yıkanma da şu şekilde oluyor. Evin erkeğinden başlamak üzere, en son hizmetçisine varana kadar kısıtlı miktardaki su ile gerekirse aynı suyu kullanarak yıkanılıyor. Çok da temiz bir şey değil. Yollara, sokaklara o banyo suyunun, tuvalet yapılan kovanın dökülmesi falan abartı hikayeler değil. Bir de sürekli devam eden savaşlar, kıtlık ve kalabalık şehirleri de unutmamak lazım.
Veba İstanbul'un fethini kolaylaştırdı denemez. İstanbul'un fethini kolaylaştıran şey, İstanbul'un yani Bizans'ın yani Doğu Roma'nın ortodoks olması. Katolik - Ortodoks çatışması varken pek de yardımcı olmuyorlar. Orta-doğu'nun birçok yerindeki Sünni-Şii çatışması gibi düşün. Herhangi bir Musevi ya da Hristiyan ile olandan daha çok dertleri var birbirleri ile. Zaten dikkat edersen, Osmanlı'nın Avrupa'da fethettiği toprakların %90'ı ortodoks topraklarıdır. Bu da İstanbul'un fethi ve öncesinde, Doğu Roma'nın güçsüz hali yüzünden. Katolik için Roma-Vatikan ne ise, Ortodoks için de İstanbul o. Haliyle, fetih sonrası dini birlik kalmıyor. Katolik dünyaya giriş kapısı olan Viyana'ya gidildiğinde bütün Avrupa birleşiyor mesela. 2 defa elimiz boş dönüyoruz. Gerçi eksik teçhizatla gitmek yanlış mevsim tercihi gibi trajikomik tercihler de var.
Neyse konudan saptım. Diyeceğim o ki Türkiye'de Avrupa tarihi anlatılmaz pek, gerçi anlatılsa da Türk tarihi bile eksik anlatılıyorken, Avrupa tarihi ne kadar objektif ve bilgilendirici olur bilemiyorum.
Türkiye'de verilen tarih dersinde hiçbir şey anlatılmıyor zaten. Belki tarih bölümü okursan görüyorsundur ama senelerce aynı şeyi baştan anlatıp duruyorlar. Onu da anlatırken arada atlanan birçok şeyler oluyor. 500 yıl önce İtalya'ya çıkartma yapıp, toprak alan Fatih Sultan Mehmet'i güncel programlarda paylaşılmaya, konuşulmaya başlayınca yani son 3-4 yılda öğrendi mesela en "Osmanlı çocuğuyuz"cu geçinen bile. Kaldı ki onu geçtim, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı topraklarında neler döndü pek hakim değil yine aynı grup başta olmak üzere birçok kişi.
Veba İstanbul'un fethini kolaylaştırdı denemez. İstanbul'un fethini kolaylaştıran şey, İstanbul'un yani Bizans'ın yani Doğu Roma'nın ortodoks olması. Katolik - Ortodoks çatışması varken pek de yardımcı olmuyorlar. Orta-doğu'nun birçok yerindeki Sünni-Şii çatışması gibi düşün. Herhangi bir Musevi ya da Hristiyan ile olandan daha çok dertleri var birbirleri ile. Zaten dikkat edersen, Osmanlı'nın Avrupa'da fethettiği toprakların %90'ı ortodoks topraklarıdır. Bu da İstanbul'un fethi ve öncesinde, Doğu Roma'nın güçsüz hali yüzünden. Katolik için Roma-Vatikan ne ise, Ortodoks için de İstanbul o. Haliyle, fetih sonrası dini birlik kalmıyor. Katolik dünyaya giriş kapısı olan Viyana'ya gidildiğinde bütün Avrupa birleşiyor mesela. 2 defa elimiz boş dönüyoruz. Gerçi eksik teçhizatla gitmek yanlış mevsim tercihi gibi trajikomik tercihler de var.
Neyse konudan saptım. Diyeceğim o ki Türkiye'de Avrupa tarihi anlatılmaz pek, gerçi anlatılsa da Türk tarihi bile eksik anlatılıyorken, Avrupa tarihi ne kadar objektif ve bilgilendirici olur bilemiyorum.
Türkiye'de verilen tarih dersinde hiçbir şey anlatılmıyor zaten. Belki tarih bölümü okursan görüyorsundur ama senelerce aynı şeyi baştan anlatıp duruyorlar. Onu da anlatırken arada atlanan birçok şeyler oluyor. 500 yıl önce İtalya'ya çıkartma yapıp, toprak alan Fatih Sultan Mehmet'i güncel programlarda paylaşılmaya, konuşulmaya başlayınca yani son 3-4 yılda öğrendi mesela en "Osmanlı çocuğuyuz"cu geçinen bile. Kaldı ki onu geçtim, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı topraklarında neler döndü pek hakim değil yine aynı grup başta olmak üzere birçok kişi.
- nawar (31.07.17 02:05:46 ~ 02:27:34)
Ilk soruya cevabim yok. Yani Istanbul'un fethini kolaylastirdi mi sorusuna. Ama cevabim hayir olurdu cunku 100 yildan fazla bir zaman var fetihle koydugunuz haritadaki salgin arasinda. Kaldi ki veba salginlari 1900lerin baslarina kadar her donem buyuk problemdi. Ozellikle 1800lere kadar kentlerin nufuslarinin goce ragmen asiri yukselmemesinin sebeplerinden birisi savas, kitlik vb. oldugu kadar vebaydi. Neyse burasi uzun hikaye.
Ikinci soruya gelince. Veba genelde kentlerde buyuk olumlere yol acar isin dogasi geregi cunku nufus orada daha yuksek ve bulasma potansiyeli artiyor haliyle. Yani Osmanli icin bu kentler Istanbul, Sam, Kahire gibi yerlerdir. Anadolu'da oyle buyuk salginlardan soz etmek mumkun degil. Yani cografi yalitilmislik mevzusu...
Veba salginlari surekli oluyordu. Bunun uzerine yazilan cizilen makale kitap cok. Simdilerde daha da cok. Tarih kitaplarinda yer almiyor derken, okul kitaplarinda yer almamasinin sebebi okul tarih kitaplarinin zaten bastan asagi demode, ideolojik sacma sapan kitaplar olmasi. Herhangi bir bilimsel degeri yok. Bunun haricinde genel olarak tarih kitaplarinda ise oldukca yeri olan bir mevzu bu.
Bir de dedigim gibi, esas mevzu salginlarin 30-40 yilda bir surekli patlamasi esas olay. Bu cok yaygin o donem. Ticaret arttikca hastalik geliyor, dogal olarak "saglik hizmetleri" kisitli, altyapi zaten yok vs. Osmanli'nin 1500lerdeki cozumlerinden birisi mesela hastalari sur disina itmektir, ya da cesetleri yakip sur disinda birakmaktir. Bunlara dair zengin arsiv kayitlari mevcut. Kent giris cikislarinda surekli kayit tutulur vs. Yani surekli salgini durdurmaya yonelik yontemler denenmistir.
Ikinci soruya gelince. Veba genelde kentlerde buyuk olumlere yol acar isin dogasi geregi cunku nufus orada daha yuksek ve bulasma potansiyeli artiyor haliyle. Yani Osmanli icin bu kentler Istanbul, Sam, Kahire gibi yerlerdir. Anadolu'da oyle buyuk salginlardan soz etmek mumkun degil. Yani cografi yalitilmislik mevzusu...
Veba salginlari surekli oluyordu. Bunun uzerine yazilan cizilen makale kitap cok. Simdilerde daha da cok. Tarih kitaplarinda yer almiyor derken, okul kitaplarinda yer almamasinin sebebi okul tarih kitaplarinin zaten bastan asagi demode, ideolojik sacma sapan kitaplar olmasi. Herhangi bir bilimsel degeri yok. Bunun haricinde genel olarak tarih kitaplarinda ise oldukca yeri olan bir mevzu bu.
Bir de dedigim gibi, esas mevzu salginlarin 30-40 yilda bir surekli patlamasi esas olay. Bu cok yaygin o donem. Ticaret arttikca hastalik geliyor, dogal olarak "saglik hizmetleri" kisitli, altyapi zaten yok vs. Osmanli'nin 1500lerdeki cozumlerinden birisi mesela hastalari sur disina itmektir, ya da cesetleri yakip sur disinda birakmaktir. Bunlara dair zengin arsiv kayitlari mevcut. Kent giris cikislarinda surekli kayit tutulur vs. Yani surekli salgini durdurmaya yonelik yontemler denenmistir.
- sen de başını alıp gitme ne olur
(31.07.17 02:22:40 ~ 02:23:57)
Turkiyedeki tarih kitaplari sadecd politkk tarihi anlatiyor. Aradigin kitaplar icin tarih vakfi yayinlarini oneririm.
- eriksatie (31.07.17 10:19:43)
1
